Chce przenieść słup telefoniczny ze swojej działki. Musi za to płacić?

Taki problem ma czytelniczka Sadeczanina.Info. Za pośrednictwem naszego serwisu zadał pytanie Kancelarii Adwokackiej Barbary Ferenc-Karolczyk w Nowym Sączu, która udziela bezpłatnych porad prawnych na łamach naszego portalu i miesięcznika.

Problematyka służebności przesyłu była już poruszana w kontekście możliwości wejścia na prywatną posesję podwykonawcy firmy telekomunikacyjnej. Artykuł 49 kodeksu cywilnego stanowi, że urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Osoba, która poniosła koszty budowy tych urządzeń i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca – wyjaśnia Piotr Karolczyk, prawnik kancelarii.

Przeczytaj też Najpierw kredyt, potem rozwód. Co z tym długiem?

Wobec powyższego, to przedsiębiorstwo, a więc firma telekomunikacyjna, ma swoje słupy posadowione na działce Czytelniczki – słupy te nie są własnością Czytelniczki. Gdyby należały one do Czytelniczki, wyłącznie ona byłaby uprawniona do decydowania o zmianie ich lokalizacji, bowiem uprawnienia właścicielskie dotyczyłyby nie tylko nieruchomości (art. 46 k.c.), ale także składników infrastruktury telekomunikacyjnej.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r. (sygn. CSK 218/12) celem służebności przesyłu jest umożliwienie przedsiębiorcy właściwego korzystania z urządzeń, których jest właścicielem i które wchodzą w skład jego przedsiębiorstwa. Służebność przesyłu polega na korzystaniu z obciążonego gruntu. Obciążenie obejmuje m.in. dostęp, korzystanie poprzez bieżącą eksploatację, kontrolę, przeglądy, konserwację, modernizację, remonty itp.

Przeczytaj też Porady prawne Sądeczanina. Co z tą darowizną?

Podstawowym sposobem ustanowienia służebności przesyłu jest umowa między właścicielem nieruchomości a przedsiębiorcą. Nadto może być ustanowiona sądownie, w drodze decyzji administracyjnej bądź przez zasiedzenie. Jednak z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Czytelniczka nie posiada żadnych dokumentów, które określałyby warunki posadowienia słupa firmy telekomunikacyjnej na jej działce. W takiej sytuacji trzeba też wziąć pod uwagę, że do posadowienia słupa na działce Czytelniczki mogło dojść dzięki umożliwieniu korzystania z nieruchomości na cele budowlane, np. poprzez podpisanie przez kogoś wiele lat temu dosłownie świstka papieru lub aktu stosowania prawa.

Przeczytaj też Ona chce sprzedać, a on nie. Małżeński spór o dom

Zdarzają się sprawy, w których trudno jest znaleźć nawet dowody na potwierdzenie takowych zgód lub aktów stosowania prawa. W przedstawionej przez Czytelniczkę sprawie koniecznie trzeba sprawdzić, czy została ustanowiona służebność – służebność przesyłu albo wcześniej służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Skoro Czytelniczka nabyła nieruchomość stosunkowo niedawno i nie posiada żadnej dokumentacji związanej z posadowieniem słupa firmy telekomunikacyjnej, niezbędne będzie przejrzenie akt księgi wieczystej prowadzonej przez sąd dla przedmiotowej nieruchomości.

Trudności firmy telekomunikacyjnej z ustaleniem podstawy prawnej ustanowienia służebności przesyłu w kontekście należącej do Czytelniczki nieruchomości świadczyć mogą o braku istnienia umocowania prawnego bądź braku ostatecznego uregulowania tej kwestii. Przedsiębiorca przesyłowy powinien wykazać swoją własność wobec urządzeń przesyłowych, np. to, że sfinansował koszt budowy bądź jest właścicielem z innego tytułu. Jak bowiem zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 18 kwietnia 2012 r. (sygn. V CSK 190/2011), „zakres przedmiotowy obciążeń obejmuje nie tylko rodzaj i rozmiar uprawnień przedsiębiorcy ale i powinność oznaczenia terenu na którym będą realizowane”.

Określając zakres korzystania z nieruchomości obciążonej należy mieć na uwadze zasady współżycia społecznego, zwyczaje miejscowe oraz jak najmniejsze utrudnienie w korzystaniu z nieruchomości obciążonej. Jeżeli rzeczywiście przedsiębiorca nie jest w stanie określić podstawy prawnej służebności przesyłu, pojawia się po stronie Czytelniczki perspektywa żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w związku z utrzymaniem na niej urządzeń przesyłowych.

Z opisu sprawy wynika, ze w tym konkretnym przypadku doszło do zmniejszenia użyteczności nieruchomości obciążonej tzn. ograniczenia w uprawnieniach, w skutek czego normalne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości zostało zagrożone. Wobec powyższego kolejnym  rozwiązaniem jest m.in. wystąpienie z roszczeniem o zaprzestanie działań uniemożliwiających korzystanie z nieruchomości w postaci zobowiązania do przeniesienia słupa telekomunikacyjnego na koszt przedsiębiorcy. Przedsiębiorca oczywiście może podnosić, iż potrzeba zmiany lokalizacji urządzenia przesyłowego wynika z potrzeb Czytelniczki, w związku z tym to Czytelniczka powinna ponieść ewentualne koszty.

Orzecznictwo w tym zakresie nie jest jednolite np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 stycznia 2007 r. (sygn. I CSK 223/06, OSP 2008, z. 3, poz. 25) uznał, że „następcy prawnemu właściciela nieruchomości, który zawarł z przedsiębiorstwem energetycznym umowę, na podstawie której zostało przekazane zakładowi energetycznemu do bezpłatnego używania - wybudowane na nieruchomości tego właściciela - pomieszczenie z przeznaczeniem na stację transformatorową, w zasadzie nie przysługuje roszczenie o wydanie tego pomieszczenia, gdy istnienie stacji transformatorowej jest konieczne, a zmiana jej położenia niemożliwa”.

Trzeba jednak zauważyć, że – jak twierdzi Czytelniczka – przedsiębiorca ma kłopoty ze wskazaniem podstawy prawnej posadowienia słupa telekomunikacyjnego na jej działce, a także wątpliwym jest, ażeby jego przeniesienie nie było możliwe. Praktyka pokazuje, że bardzo wiele zależy od dobrej woli przedsiębiorcy.

Reasumując, istnieje kilka sposobów rozwiązania takiego stanu faktycznego. Do wyboru najkorzystniejszego z nich konieczna jest analiza całości dokumentacji w przedmiotowej sprawie oraz poznanie parametrów działki w kontekście umiejscowienia na niej słupa telekomunikacyjnego.

Pytania do adwokata można zadawać drogą mailową: [email protected].

(ami) fot A.M