W 1980 roku powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność". Represje, przeszukania, miesiące spędzone w aresztach i na internowaniu - to tylko fragment ceny, jaką działacze "S" zapłacili za drogę do niepodległości. Po czterdziestu latach zapytaliśmy ich o najważniejsze wspomnienia, myśli, motywacje i obawy, które towarzyszyły im, kiedy jawnie sprzeciwiali się systemowi. Posłuchajcie rozmów z sądeckimi działaczami, którym zawdzięczamy niepodległą Polskę.

Rozmowy

Eugeniusz Baran


Urodził się 28 listopada 1938 roku w Nowym Sączu. Od 1954 roku pracował na Wydziale Wagonowym w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Nowym Sączu. We wrześniu 1980 roku został zastępcą przewodniczącego komitetu strajkowego w ZNTK. Uczestniczył również w głodówce kolejarzy we Wrocławiu. 13 grudnia 1981 roku był internowany w Zakładzie Karnym w Załężu. Zwolniono go ponad rok później, a następnie przetrzymywano go w areszcie w Nowym Sączu. Po wyjściu wciąż angażował się w działalność w podziemnych strukturach związku w ZNTK.

Zygmunt Berdychowski


Urodził się 9 września 1960 roku w Krynicy-Zdroju. Ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1987 roku. Podczas studiów i do końca lat 80. był działaczem „Solidarności”, wielokrotnie aresztowany i dwukrotnie skazywany na kary pozbawienia wolności. W 1989 roku został członkiem „Solidarności” Rolników Indywidualnych. W latach 90. pracował w ministerstwie rolnictwa. Został posłem na Sejm I i III kadencji w latach 1991–1993 oraz 1997–2001. Za zasługi został odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2011 roku. Wyróżniono go również Medalem „Niezłomnym w słowie”, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Jest założycielem m.in. Fundacji Sądeckiej, Fundacji „Instytut Studiów Wschodnich” i pomysłodawcą Forum Ekonomicznego.

Tadeusz Jung


Urodził się 28 października 1946 roku w Nowym Sączu. Od 1964 roku pracował jako kierowca m.in. w Miejskiej Komunikacji Samochodowej, jako kierowca i instruktor w Technikum Samochodowym w Nowym Sączu oraz w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym. To tam we wrześniu 1980 roku współorganizował pierwsze strajki pracownicze. Został wiceprzewodniczącym komitetu strajkowego podczas drugiego strajku w WPK. Po wprowadzeniu stanu wojennego był internowany w Załężu. Po 5 miesiącach wyszedł na wolność i dalej angażował się w pomoc innym represjonowanym czy w kolportaż prasy i ulotek. Został wyróżniony Krzyżem Wolności i Solidarności.

Krzysztof Kotowicz


Urodził się 9 maja 1967 roku w Bieczu w powiecie gorlickim. Jest absolwentem Zespołu Szkół Mechanicznych w Gorlicach. Do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” dołączył w listopadzie 1990 roku. Zaangażowany w działalność „Solidarności” na terenie Gorlic. W 2006 roku został zastępcą kierownika oddziału nr 1 ZRM NSZZ „S” w Gorlicach. W latach 1998-2002 był radnym powiatu gorlickiego, a od 2010 roku sprawował funkcję radnego gminy Łużna. Obecnie jest kierownikiem oddziału nr 1 „Solidarności”, który swoim zasięgiem obejmuje powiat nowosądecki, miasto Nowy Sącz, powiat gorlicki oraz część powiatu limanowskiego.

Krzysztof Michalik


Urodził się 8 sierpnia 1957 roku w Ptaszkowej. Od 1978 roku związany z Sądeckimi Zakładami Elektro-Węglowymi w Nowym Sączu. Do NSZZ „S” dołączył w 1980 roku. W swoim zakładzie pracy inicjował przechodzenie pracowników ze Związku Zawodowego Hutników do NSZZ. Współorganizował i uczestniczył w strajku w Ratuszu w Nowym Sączu. Brał udział w marszu głodujących 7 sierpnia 1981 roku w Nowym Sączu. Zatrzymano go 15 grudnia 1981 roku w drodze do pracy. Najpierw go aresztowano, a później wywieziono na internowanie do Zakładu Karnego w Załężu. Wyszedł na wolność 26 kwietnia 1982 roku. W latach 1982 – 1984 był wielokrotnie zatrzymywany oraz namawiany do przerwania studiów i wyjazdu za granicę, przeszukiwano również jego mieszkanie. W latach 90. zaangażował się lokalną politykę, został m.in. wójtem gminy Grybów oraz wicestarostą powiatu nowosądeckiego. Odznaczono go m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Odznaką Honorową Ministra Edukacji Narodowej za Zasługi dla Oświaty.

Andrzej Szkaradek


Urodził się 6 lipca 1948 roku w Chełmcu. Do „Solidarności” dołączył w 1980 roku. Był przewodniczącym Tymczasowego Komitetu Założycielskiego „S” w Nowomagu. Organizował i uczestniczył w dwugodzinnym strajku 14 września 1980 roku w swoim zakładzie pracy. Tworzył struktury „Solidarności” w województwie małopolskim. Angażował się w działalność „S” w Nowomagu, Nowym Sączu oraz w Małopolsce. Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany najpierw w Załężu, później w Uhercach oraz w Nowym Łupkowie. Zwolniono go 19 listopada 1982 roku. Po wyjściu na wolność zaangażował się m.in. w kolportowanie prasy i ulotek czy organizowanie mszy świętych za Ojczyznę. W 1984 roku był ponownie aresztowany. W latach 90. sprawował stanowisko radnego miasta Nowego Sącza oraz posła na Sejm z listy AWS. Odznaczony przez Rząd RP na Uchodźstwie Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Złotym Medalem Zasługi za reformę i ustawodawstwo dla Policji. Uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem „Niezłomnym w Słowie” oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. roku.

Ryszard Zagórski


Urodził się 17 marca 1953 roku w Krośnie. Ukończył kierunek Inżynieria Materiałowa na AGH w Krakowie. W 1978 roku rozpoczął pracę jako technolog w Sądeckich Zakładach Elektro-Węglowych w Nowym Sączu. Dołączył do NSZZ „Solidarność” we wrześniu 1980 roku. Został zastępcą przewodniczącego Komitetu Założycielskiego NSZZ „S” przy SZEW. 13 grudnia 1981 roku został zatrzymany i internowany w Załężu, koło Rzeszowa. Ponownie internowano go od 13 maja do 22 listopada 1982 roku. Współorganizował struktury podziemne w SZEW, kolportował wydawnictwa niezależne, drukował ulotki uczestniczył w spotkaniach i aktywnie działał w nowosądeckim Klubie Inteligencji Katolickiej. 6 marca 1984 roku uniknął aresztowania przez Służbę Bezpieczeństwa, przez dwa dni ukrywał się w kościele oo. Jezuitów w Nowym Sączu. W tym czasie SB przeszukało jego pokój hotelowy oraz dom rodzinny w Krośnie. Współorganizował pomoc dla innych aresztowanych wraz z J. Jungiewiczem i ks. K Jancarzem. Brał udział w przestojach pracowniczych w ZPRE w Jedliczu. Od 1998 do 2002 roku był radnym powiatu krośnieńskiego z listy NSZZ „S”. Od 2016 roku sprawował stanowisko zastępcy burmistrza w gminie Jedlicze. Jest członkiem Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych „Rota” w Jedliczu. Odznaczono go Krzyżem Wolności i Solidarności w 2015 roku.