Hashimoto: co to za choroba i co ją powoduje? Objawy, przyczyny, leczenie

Tarczyca to gruczoł o niewielkich rozmiarach, ale o bardzo dużym znaczeniu w kontekście prawidłowego funkcjonowania organizmu. W praktyce oznacza to tyle, że gdy zaczyna szwankować, cierpi na tym cała reszta ciała. Jedną z najczęstszych dolegliwości, jakie dosięgają tarczycę jest choroba Hashimoto, czyli tzw. przewlekłe zapalenie tarczycy. Choroba ta jest ciężka do zdiagnozowania, a samo leczenie skupia się na usuwaniu jej skutków, a nie przyczyn. Co to jest choroba Hashimoto? Jak wygląda leczenie tej przypadłości? Jakie są przyczyny i objawy Hashimoto?

Zapalenie tarczycy Hashimoto – nazywane również potocznie Hashimoto lub w odmianie jako przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy (autoimmunologiczne) czy wole limfocytarne. Każda nazwa oznacza jedno – jest to przypadłość, która jest szkodliwa dla organizmu. Choroba tarczycy Hashimoto to stan, kiedy układ odpornościowy pacjenta wyniszcza tarczycę. Dlatego też jest ona zaliczana do chorób autoimmulogicznych, czyli takich, w których układ odpornościowy jest zagrożeniem sam dla siebie – niszczy swoje własne komórki. Przewlekła reakcja zapalna w obrębie gruczołu prowadzi zwykle do jego funkcjonalnej niewydolności. W rezultacie często rozwija się niedoczynność tarczycy.

Tarczyca jest niewielkim narządem (gruczołem) zlokalizowanym u podstawy szyi. Produkuje i wydziela do krwi ważne dla życia hormony: T3 (trójodotyroninę) i T4 (tyroksynę). Hormony tarczycy regulują aktywność procesów metabolicznych, które toczą się w organizmie, takich jak: spalanie tłuszczów i cukrów, utrzymanie temperatury ciała czy synteza białek. Ponieważ ogólna kondycja tego gruczołu jest bardzo ważna w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, choroba tarczycy Hashimoto jest groźna i wymaga stałego leczenia.

Objawy choroby Hashimoto

Objawy choroby tarczycy Hashimoto diagnozowane są najczęściej w wyniku badań na różnego typu dolegliwości. Do najpopularniejszych sytuacji zaliczyć można m.in. przyjście do lekarza w celu zdiagnozowania problemów z zajściem w ciąże, wczesnym poronieniem, mniej obfitymi i nieregularnymi miesiączkami, zawrotami głowy czy zaburzonym rytmem serca. Te na pierwszy rzut oka niepowiązane z tarczycą dolegliwości, mogą być sygnałem do tego, aby udać się badania potwierdzające lub wykluczające chorobę. Hashimoto objawy są zróżnicowane – oznacza to, że mogą przyjąć bardzo różną formę. Typowo rozwijają się powoli, na przestrzeni lat. Większość jest odzwierciedleniem upośledzonej funkcji tarczycy. Co ważne – objawy Hashimoto nie muszą występować – zazwyczaj jednak choroba daje o sobie znać. Do często zgłaszanych dolegliwości należą:

zmęczenie, ospałość, spowolnienie,
zmniejszona tolerancja zimna,
zaparcia,
blada, sucha skóra,
opuchnięcie na twarzy,
chrypka,
przyrost masy ciała,
bóle i sztywność mięśni, zwłaszcza w obrębie barku i biodra,
bóle, sztywność obrzęki stawów, zwłaszcza kolanowych oraz drobnych stawów rąk i stóp,
osłabienie siły mięśniowej, szczególnie nóg,
obfite, wydłużone miesiączki,
depresja oraz inne Hashimoto objawy psychiczne.

Jakie są przyczyny choroby Hashimoto?

Przyczyny choroby Hashimoto nie są do końca poznane. Podłoże tej choroby może być genetyczne. Coraz częściej wśród przyczyn Hashimoto wymienia się: stres, problemy emocjonalne, nieprawidłowe odżywianie, nadmierna podaż jodu w diecie, zaburzony rytm snu, niedobór witaminy D3, ciąża. Choroba Hashimoto może pojawić się wskutek przebytych niektórych chorób wirusowych oraz nieleczonych infekcji. Badania potwierdziły, że osoby żyjące w przewlekłym stresie częściej zapadają na chorobę Hashimoto. Chorobę mogą także wyzwolić czynniki zanieczyszczenia środowiska oraz niektóre leki.

Obecnie wiadomo, że przyczyną stanu zapalnego tarczycy jest nietolerancja przez układ immunologiczny chorego własnego białka, będącego enzymem obecnym w gruczole tarczowym, które nazwano tyreoperoksydazą (TPO). Umożliwia ono syntezę hormonów tarczycy. Niszczenie tego białka za pośrednictwem wytwarzanych w układzie immunologicznym przeciwciał (anty-TPO) bądź skierowanych przeciwko niemu komórek doprowadza do jego niedoboru i w następstwie do obniżenia stężenia hormonów tarczycy, czyli jej niedoczynności.

Proces niszczenia TPO przebiega w sposób nieprzerwany, dopóki ostatnia cząsteczka tego enzymu nie zostanie unicestwiona. Przyczyną opisanej nietolerancji i traktowania przez organizm własnego enzymu TPO jako białka obcego są pewne geny występujące rodzinnie, a na ujawnienie choroby mają wpływ nie w pełni zdefiniowane czynniki środowiskowe. Choroby o takim patomechaniźmie nazywa się chorobami autoimmunizacyjnymi, a nietolerowane białko – autoantygenem.

Czynniki ryzyka choroby Hashimoto

Hashimoto choroba to przypadłość, na którą narażone są niektóre grupy osób. Obecnie można wyodrębnić kilka czynników, których obecność zwiększa ryzyko wystąpienia choroby. Należą do nich:

płeć żeńska – kobiety częściej zapadają na tę dolegliwość, co oczywiście nie oznacza, że Hashimoto u mężczyzn nie występuje,
wiek – najwięcej przypadków choroby udokumentowano u pacjentów w średnim wieku,
dziedziczenie – obecność choroby Hashimoto lub innej choroby autoimmunologicznej u członka najbliższej rodziny zwiększa ryzyko zachorowania,
inne choroby autoimmunologiczne, zwłaszcza reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń układowy czy cukrzyca typu 1.
Zdarza się również, że Hashimoto występuje u kobiet chwilę po porodzie. W takich sytuacjach choroba może przejść w stan uśpienia i dać o sobie znać w bliższej lub dalszej przyszłości.

Hashimoto — jakie badania należy wykonać?

Ponieważ choroba Hashimoto jest powszechna, przy zastosowaniu dedykowanego panelu badań udaje się ją właściwie zdiagnozować. Podczas pierwszej wizyty, endokrynolog przede wszystkim przeprowadza z pacjentem szczegółowy wywiad i wykonuje tzw. badanie palpacyjne, które polega na zbadaniu szyi pacjenta. Kolejnym krokiem jest skierowanie na szczegółowe badania.

Podstawowym badaniem w kierunku zaburzeń pracy gruczołu tarczycy jest TSH. To badanie krwi, które określa poziom hormonu tarczycowego (tyroksyny). Dodatkowym badaniem może być FT3 i FT4 oraz te na przeciwciała przeciwtarczycowe jak anty-TPO, anty-TG i TRAb. Podstawowym badaniem jest również USG tarczycy, które pozwoli zbadać wielkość gruczołu, jego budowę, strukturę oraz rozpoznać lub wyeliminować ewentualne guzki.

Jak przebiega leczenie choroby Hashimoto?

Nie istnieje skuteczna metoda leczenia Hashimoto. Leczenie polega przede wszystkim na leczeniu skutków choroby Hashimoto, czyli leczeniu niedoczynności tarczycy. U pacjentów, u których badanie krwi wykazało obecność przeciwciał, ale jednocześnie nie stwierdza się zaburzenia pracy tarczycy, wskazane są systematyczne badania tarczycy. Jeśli diagnozą jest niedoczynność tarczycy, wówczas najczęściej wskazana jest terapia farmakologiczna, która polega na przyjmowaniu brakujących hormonów.

Kluczowy lek w Hashimoto to lewotyroksyna, czyli stabilna forma syntetycznego analogu naturalnej tyroksyny. Leki z lewotyroksyną (sól sodowa lewotyroksyny, łac. Levothyroxinum natricum) mają zbliżone właściwości do hormonu produkowanego przez tarczycę i stosowane są jako terapia substytucyjna niedoczynności tarczycy, przy przewlekłym zapaleniu tarczycy (chorobie Hashimoto) oraz nowotworach tarczycy.

Jeśli choroba Hashimoto leczona jest prawidłowo, to nie powoduje poważnych konsekwencji. Rzadko zapalenie tarczycy ulega zmianie w pierwotnego chłoniaka złośliwego tarczycy lub raka brodawkowatego tarczycy.

Zobacz też: Zapalenie płuc - przyczyny, najczęstsze objawy, leczenie. Kto jest najbardziej zagrożony

Dieta a Hashimoto

Prawidłowo zbilansowana dieta jest ważnym elementem leczenia choroby Hashimoto. Nie istnieje jednak jeden uniwersalny jadłospis, który będzie odpowiedni dla wszystkich osób zmagających się z chorobami tarczycy. Zalecenia dietetyczne powinny uwzględniać: masę ciała, wiek, płeć, stopień aktywności fizycznej. Warto również zwrócić uwagę na takie kwestie jak: wyeliminowanie lub ograniczenie stresu, wysypianie się, uprawianie sportu, zrezygnowanie z alkoholu i papierosów.

Głównym celem stosowania dietoterapii jest poprawa ogólnego stanu zdrowia pacjenta, a także spowolnienie stanów zapalnych organizmu występujących z chorobą Hashimoto. Dieta wpływa również na zmniejszenie ryzyka wystąpienia innych chorób autoimmunologicznych, zaburzeń metabolicznych, a także wspiera czynności tarczycy i wydzielanie hormonów tarczycy.

Dieta powinna dostarczać optymalne ilości: