Kto rządzi na Węgrzech? Tak wybierają w kraju i w regionie Kiskunhalas

Przeszłość
Przed zmianą systemu w 1990 roku wybory na Węgrzech odbyły się 9 razy. W warunkach systemu jednopartyjnego wybory do Zgromadzenia Narodowego były właściwie demonstracją polityczną, służącą samopotwierdzeniu władzy.

Ośmiokrotne wybory przed 1985 rokiem były z reguły jednorundowe i w większości miały charakter formalny, tylko w ułamku okręgów wyborczych można było wybierać spośród większej liczby kandydatów. Wybory w 1985 roku były specyficzne, gdyż wtedy wprowadzono konieczność startu większej liczby kandydatów, czego efektem w znacznej liczbie okręgów była druga tura wyborów. W ostatnim parlamencie przed zmianą systemową zasiadało 387 reprezentantów narodu.

Pierwsze wolne wybory
Warunki wyborcze w postaci późniejszej ustawy nr 34 z 1989 roku wypracowane zostały podczas obrad narodowego okrągłego stołu. Zgromadzenie Narodowe uchwaliło prawo wyborcze 20 października 1989 r., tymczasowy prezydent republiki Mátyás Szűrös wyznaczył ostatecznie terminy wyborów na  25 marca i 8 kwietnia.

W dwu turach o wejście do parlamentu walczyło 1623 kandydatów i 58 partii, z których 19 utworzyło listy okręgowe, 12 natomiast krajowe. Najwięcej mandatów uzyskało Węgierskie Forum Demokratyczne (MDF) i Związek Wolnych Demokratów (SZDSZ). 

2014: spadające stany liczbowe
W trakcie sześciu kolejnych wyborów po 1990 roku można było wybierać posłów w 176 okręgach indywidualnych, pozostali otrzymywali mandaty z list partyjnych. W 2014 r. rząd Fidesz-u praktycznie przepołowił liczbę okręgów wyborczych: prawo do miejsca w 199-osobowym Zgromadzeniu Narodowym 106 polityków zyskiwało w okręgach indywidualnych, pozostałe 93 osoby trafiały do parlamentu z list kompensacyjnych. Ważną zmianą w tym roku były wybory w jednej turze.

Urósł okręg wyborczy
Pomiędzy 1990 a 2014 rokiem Kiskunhalas był ośrodkiem ósmego indywidualnego okręgu wyborczego komitatu Bács-Kiskun, obejmującego 11 miejscowości i prawie 40 tysięcy wyborców.

Od 2014 roku miasto stanowi centrum okręgu nr 5. Prawie 72 tysiące uprawnionych może oddawać głos w wyborach w 23 miejscowościach. W mieście jest 30 punktów wyborczych, ponieważ jest miejscowością o największej liczbie ludności w okręgu.

Od zmiany systemu dwukrotnie zdarzyło się tak, że parlamentarna reprezentacja miasta była (jest) trzyosobowa.  Między 1998 a 2002 poza wygraną z listy indywidualnej dr Eriki Szabó (Fidesz-KDNP) pracował jeszcze w parlamencie József Csatári (Niezależna Partia Drobnych Rolników) i János Zuschlag (Węgierska Partia Socjalistyczna).

Mandaty w kadencji 2022-2026 otrzymali: indywidualnie wybrany Gábor Bányai (Fidesz-KDNP) oraz z list partyjnych dr András Demeter (Fidesz-KDNP) oraz István Szabadi (Ruch Nasza Ojczyzna).

Burmistrzowie Kiskunhalas
Pierwsza tura wolnych wyborów samorządowych odbyła się 30 września 1990 r, druga dwa tygodnie później. Pierwszego po zmianie systemu miejscowego burmistrza posłowie wybrali spośród siebie w osobie Zoltána Tótha. W 1994 i 1998 roku mógł zasiąść w fotelu zarządcy miasta już dzięki zaufaniu miejscowych obywateli.

Na dwie kadencje nastąpił po nim dr László Várnai (Węgierska Partia Socjalistyczna) w latach 2002-2010. W 2010 r. wyborcy poparli Istvána Gyovaiego (Stowarzyszenie Nasza Przyszłość Halas). W 2014 r. pierwszy raz obdarzono zaufaniem Róberta Fülöpa miejscowego kandydata koalicji Fidesz-KDNP, który powtórzył sukces w 2019 roku.

Zmieniające się samorządy
W październiku 1990 utworzono pierwszy samorząd miasta, rozdzielając 14 mandatów indywidualnych i 13 z list partyjnych. Burmistrza Zoltána Tótha wybrali posłowie. 14 indywidualnych okręgów wyborczych zmniejszono do 10 w 2010 roku, z list partyjnych tylko cztery osoby mogły wejść w krąg decydentów lokalnych.

W 10 okręgach funkcjonuje 30 punktów wyborczych, w dniu wyborów można oddać głosy od 6.00 do 19.00. Ważną zmianą w 2014 roku było ustalenie długości kadencji radnych i burmistrza na 5 lat. Posiedzenie konstytuujące obecnie działający samorząd miało miejsce 22 października 2019 roku.

W każdym z dziesięciu indywidualnych okręgów  wygrali kandydaci Fidesz-KDNP, z list Ruchu Węgry Wszystkich delegowano trzech radnych, zaś z listy Ruchu Nasza Ojczyzna – jednego. Od tamtego czasu nastąpiła jedna zmiana. István Szabadi zyskał mandat parlamentarny, jego miejsce przejął Csaba Hortobágyi. (Levente Jáger)

Artykuł powstał przy realizacji projektu „Local Media for V4 Cooperation & Integration”
Opracowanie: Partner węgierski
Nazwa medium: Halasmédia

www.halasmedia.hu
Wydawca: Halasi Média és Kultúra Nonprofit Kft.

The project is co-financed by the Governments of Czechia, Hungary, Poland and Slovakia through Visegrad Grants from International Visegrad Fund. The mission of the fund is to advance  ideas for sustainable regional cooperation in Central Europe.