Umarł i zamiast testamentu zostawił długi. Wpędzi rodzinę w kłopoty?

Zmarł mój krewny, nie pozostawiając testamentu. Był bezdzietnym wdowcem. Jego rodzice już nie żyją, podobnie jak czworo z sześciorga rodzeństwa. Żyją dzieci zmarłego rodzeństwa. Pozostawił po sobie dług ok. 100 tys. zł oraz środki na rachunku bankowym ok. 10 tys. zł. Czy w tym wypadku nie lepiej przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza? - pyta czytelniczka.

To pytanie kieruje za pośrednictwem naszego portalu do kancelarii adwokackiej Barbary  Ferenc-Karolczyk, która na łamach Sądeczanina udziela porad prawnych.

 Wskazany przez Panią stan faktyczny jest wielowątkowy, w związku z czym konieczna jest analiza poszczególnych jego elementów. W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że następstwo prawne po osobie zmarłej ma charakter sukcesji uniwersalnej, a więc spadkobierca wstępuje w ogół praw i obowiązków zmarłego z chwilą jego śmierci – wyjaśnia Piotr Karolczyk, prawnik sadeckiej kancelarii.

Przeczytaj też Romantyczny i bogaty? Sądeczanin chce wziąć ślub w Las Vegas

Zgodnie z Pani wskazaniem spadkobierca nie pozostawił testamentu, wobec tego tytułem powołania do spadku jest ustawa (art. 926 § 1 k.c.). Spadkodawca był bezdzietnym wdowcem. Jego rodzice również umarli. Żyje natomiast część rodzeństwa spadkodawcy oraz ich zstępni (dzieci), wobec czego zastosowanie mają zasady dziedziczenia ustawowego przewidziane w art. 932 § 5 k.c. (Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy).

Przeczytaj też Była miłość, teraz jest rozwód i… niechciane nazwisko po mężu 

Powołany spadkobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku osobiście lub przez pełnomocnika. W imieniu osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych oświadczenie może złożyć jej przedstawiciel ustawowy działający za zgodą sądu opiekuńczego. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w terminie sześciu miesięcy od chwili dowiedzenia się przez spadkobiercę o tytule powołania do dziedziczenia (art. 1015 § 1 k.c.) przed sądem lub notariuszem. Milczenie spadkobiercy, od dnia 18 października 2015 r., prowadzi do nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Znowelizowane przepisy k.c. mają zastosowanie jednak do spadków otwartych od w/w dnia.

Przeczytaj też Zza grobu wysłała rodzinie koszmarny prezent

Przyjęcie spadku prowadzi do połączenia masy spadkowej z majątkiem osobistym spadkobiercy, co wywiera wpływ na odpowiedzialność za długi spadkowe. Spadkobierca odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem (art. 1030 k.c.). Odrzucenie spadku natomiast wyłącza spadkobiercę od dziedziczenia tak jakby nie dożył chwili jego otwarcia (art. 1020 k.c.). Odrzucenie spadku przez spadkobiercę ustawowego powołanego do dziedziczenia w pierwszej kolejności może powodować, że jego udział spadkowy przypada zstępnym bądź też zostają powołane osoby dziedziczące po zmarłym w dalszej kolejności.

Odnosząc się do rozważanego przez Panią przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza warto zaznaczyć, iż odpowiedzialność za długi spadkowe będzie miała miejsce do wysokości wartości stanu czynnego spadku ustalonego w wykazie inwentarza albo w spisie inwentarza. W zdaniu drugim art. 1031 § 2 k.c. wskazano natomiast, że powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.

Ograniczenie odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku oznacza, że spadkobierca odpowiada całym swoim majątkiem (spadkowym i osobistym), lecz tylko do określonej wartości. W zgodzie z art. 1032 k.c. spadkobierca winien dołożyć należytej staranności przy ustalaniu istnienia długów spadkowych. W każdym przypadku postawienia przez danego wierzyciela zarzutu braku należytej staranności spadkobiercy w ustaleniu istnienia i wysokości długów spadkowych, spadkobierca będzie musiał wykazać albo że tej staranności dochował, albo też że nawet przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu konkretnego długu. Jeżeli takiego dowodu zobowiązany nie przeprowadzi, może ponosić odpowiedzialność za długi spadkowe ponad wartość stanu czynnego spadku.

Wobec powyższego, zasadność podjęcia przez Panią decyzji o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, bądź jego odrzuceniu wymaga szczegółowej analizy całokształtu okoliczności przedmiotowej sprawy.​(ami), fot. A.M

Pytania do adwokata można zadawać drogą mailową: [email protected].