Zaloguj się
Żydowskie organizacje kombatanckie. Wykład Lesława Dalla
W nowotarskiej Bursie gimnazjalnej odbył się wykład Lesława Dalla z Zakopanego nt. Żydowskich organizacji kombatanckich w Nowym Targu. Towarzyszyła mu prezentacja szeregu nieznanych archiwalnych fotografii społeczności żydowskiej, nowotarskiego kirkutu, synagogi i domu modlitwy.
I
nteresujące były również zdjęcia ukazujące udział organizacji kombatanckich w uroczystościach patriotycznych, zjazdach, paradach itd. pochodzące głównie z zasobu Archiwum Cyfrowego. Pokazano kilka czasopism będących organami prasowymi poszczególnych oddziałów terenowych organizacji. Podczas swego wystąpienia Lesław Dall przybliżył działalność dwóch organizacji kombatanckich działających w Nowym Targu oraz przypomniał sylwetki zasłużonych legionistów pochodzenia żydowskiego w tym m.in. Bernarda Silbersteina.
Cykl otwartych wykładów „Wieczorne spotkania w Bursie Gimnazjalnej z historią, kulturą i tradycją w tle” dofinansowany jest przez Urząd Miasta Nowego Targu.
* * *
Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości w 1918 r. powstało w Polsce szereg organizacji kombatanckich o zasięgu ogólnopolskim. Z wielu względów a głównie z przyczyn religijnych i częstego antysemityzmu większość z nich pozostawała poza nimi. Z tego tez względu społeczność żydowska w Polsce założyła własne związki o charakterze kombatanckim. W Nowym Targu powstały i działały dwie takie organizacje tj. Żydowski Związek Inwalidów, Wdów i Sierot Wojennych oraz Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległości Polski.
Pierwsza z nich Żydowski Związek Inwalidów, Wdów i Sierot Wojennych założony został już w 1920 r. w Krakowie. Jego członkami byli inwalidzi wojenni zarówno polskich formacji wojskowych jak i byłych armii zaborczych. Zajmował się on udzielaniem pomocy swym członkom, dbał o szkolnictwo dzieci inwalidów, udzielał zapomóg oraz pożyczek na zakładanie warsztatów pracy. Powiatowe Koło w Nowym Targu zawiązało się na początku 1928 r. Jego pierwszym przewodniczącym została Wolf Chiela. Trzy lata później 27 czerwca 1931 r. nowym przewodniczącym Związku został wybrany Aron Gertsner, który pełnił tę funkcję przez dwie kolejne kadencje. W 1939 r. koło włączyło się w akcję zbierania środków finansowych na rzecz Funduszu Obrony Narodowej. Niestety z powodu ubogiego materiału źródłowego nie znamy liczby członków nowotarskiego koła.
Drugą organizacją działającą na Podhalu był Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski. Założony został w 1929 r. przez Żydów byłych legionistów i peowiaków. Praca w związku prowadzona była pod hasłem „Naczelnym Dobrem – Dobro Państwa”. Za swojego nieoficjalnego patrona Związek obrał sobie płk. Berka Joselewicza, bohatera Insurekcji Kościuszkowskiej. Podhalański Oddział powstał 14 kwietnia 1934 r. Jego pierwszym prezesem został wybrany adwokat dr Ignacy Hammerschlag. Oddział liczył 42 członków i miał swoją delegaturę w Zakopanem. Przy oddziale działało koło Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Związek uczestniczył we wszystkich lokalnych uroczystościach państwowych, występując w charakterystycznych mundurach organizacyjnych. Ponadto, opiekował się grobami wojennymi, opracował również wykaz nazwisk pochowanych żołnierzy w Nowym Targu. W latach 1936-37 ograniczył swoją działalność z powodu nasilającej się agitacji antysemickiej w Nowym Targu. W 1938 r. włączył się w prace organizacyjne Powiatowego Komitetu Dozbrojenia Armii.
Na podstawie Lesława Dalla
nteresujące były również zdjęcia ukazujące udział organizacji kombatanckich w uroczystościach patriotycznych, zjazdach, paradach itd. pochodzące głównie z zasobu Archiwum Cyfrowego. Pokazano kilka czasopism będących organami prasowymi poszczególnych oddziałów terenowych organizacji. Podczas swego wystąpienia Lesław Dall przybliżył działalność dwóch organizacji kombatanckich działających w Nowym Targu oraz przypomniał sylwetki zasłużonych legionistów pochodzenia żydowskiego w tym m.in. Bernarda Silbersteina. Cykl otwartych wykładów „Wieczorne spotkania w Bursie Gimnazjalnej z historią, kulturą i tradycją w tle” dofinansowany jest przez Urząd Miasta Nowego Targu.
* * *
Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości w 1918 r. powstało w Polsce szereg organizacji kombatanckich o zasięgu ogólnopolskim. Z wielu względów a głównie z przyczyn religijnych i częstego antysemityzmu większość z nich pozostawała poza nimi. Z tego tez względu społeczność żydowska w Polsce założyła własne związki o charakterze kombatanckim. W Nowym Targu powstały i działały dwie takie organizacje tj. Żydowski Związek Inwalidów, Wdów i Sierot Wojennych oraz Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległości Polski.
Pierwsza z nich Żydowski Związek Inwalidów, Wdów i Sierot Wojennych założony został już w 1920 r. w Krakowie. Jego członkami byli inwalidzi wojenni zarówno polskich formacji wojskowych jak i byłych armii zaborczych. Zajmował się on udzielaniem pomocy swym członkom, dbał o szkolnictwo dzieci inwalidów, udzielał zapomóg oraz pożyczek na zakładanie warsztatów pracy. Powiatowe Koło w Nowym Targu zawiązało się na początku 1928 r. Jego pierwszym przewodniczącym została Wolf Chiela. Trzy lata później 27 czerwca 1931 r. nowym przewodniczącym Związku został wybrany Aron Gertsner, który pełnił tę funkcję przez dwie kolejne kadencje. W 1939 r. koło włączyło się w akcję zbierania środków finansowych na rzecz Funduszu Obrony Narodowej. Niestety z powodu ubogiego materiału źródłowego nie znamy liczby członków nowotarskiego koła.
Drugą organizacją działającą na Podhalu był Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski. Założony został w 1929 r. przez Żydów byłych legionistów i peowiaków. Praca w związku prowadzona była pod hasłem „Naczelnym Dobrem – Dobro Państwa”. Za swojego nieoficjalnego patrona Związek obrał sobie płk. Berka Joselewicza, bohatera Insurekcji Kościuszkowskiej. Podhalański Oddział powstał 14 kwietnia 1934 r. Jego pierwszym prezesem został wybrany adwokat dr Ignacy Hammerschlag. Oddział liczył 42 członków i miał swoją delegaturę w Zakopanem. Przy oddziale działało koło Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Związek uczestniczył we wszystkich lokalnych uroczystościach państwowych, występując w charakterystycznych mundurach organizacyjnych. Ponadto, opiekował się grobami wojennymi, opracował również wykaz nazwisk pochowanych żołnierzy w Nowym Targu. W latach 1936-37 ograniczył swoją działalność z powodu nasilającej się agitacji antysemickiej w Nowym Targu. W 1938 r. włączył się w prace organizacyjne Powiatowego Komitetu Dozbrojenia Armii.
Na podstawie Lesława Dalla
![Tak wyglądał kiedyś Nowy Sącz! Miasto przez lata całkowicie się zmieniło [ZDJĘCIA]](https://sadeczanin.info/sites/default/files/styles/medium/public/icons/ul_nawojowska_2212322_fotopolska-eu_0.jpg?itok=j-9ehues){kind=icon}
