Koszmar! Na to umiera dziś 80 procent Europejczyków! W Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego nie owijają w bawełnę

Zdrowie Publiczne to temat rzeka, niemniej jednak na tyle ważny, że stanowi priorytet Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, która przypada na pierwsze półrocze 2025 r. A my na ten temat – w kontekście profilaktyki – już 20 maja podczas Seminarium o Zdrowiu Sądeczan dyskutować będziemy z Blanką Wiśniewską - zastępcą dyrektora Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, PZH – Państwowy Instytut Badawczy.

Jak informuje Blanka Wiśniewska - hasłem przewodnim polskiej Prezydencji w zdrowiu będzie: Budowanie nowoczesnych systemów ochrony zdrowia i zdrowia publicznego w oparciu o dowody.

- To dziedzina naukowa i praktyczna, która zajmuje się ochroną zdrowia społeczeństwa jako całości. To podejście koncentruje się na zapobieganiu chorobom, promowaniu zdrowego stylu życia oraz dostępie do opieki zdrowotnej dla wszystkich – zaznacza nasza rozmówczyni.

Priorytety w zdrowiu publicznym mogą się różnić w zależności od regionu i potrzeb społeczności, ale najczęściej obejmują:
- zapobieganie chorobom zakaźnym i kontrolę epidemii,
- promowanie zdrowego stylu życia, w tym edukacji żywieniowej, aktywności fizycznej i unikania używek,
- poprawę dostępu do opieki zdrowotnej, zwłaszcza dla najbardziej narażonych grup społecznych,
- monitorowanie i kontrolę zagrożeń środowiskowych dla zdrowia publicznego, takich jak zanieczyszczenia powietrza i wody,
- zmniejszenie nierówności zdrowotnych poprzez promowanie równego dostępu do opieki zdrowotnej i wsparcie społeczno – ekonomiczne dla wszystkich grup społecznych;

Jeszcze tylko 6 dni głosowania. Wskaż najlepszego lekarza, położną i przychodnię regionu

A w praktyce:

Analizując sytuację w regionie a także transgraniczny charakter wyzwań stojących przed Polską i Unią Europejską obecnie oraz tych, z jakimi mierzyć będziemy się w najbliższym czasie, ważnym wydaje się podjęcie działań i zwrócenie szczególnej uwagi na profilaktykę chorób zakaźnych w kontekście transgranicznej wymiany danych, a także budowanie systemu zdrowia publicznego opartego na dowodach naukowych.

Szczególnie ważna wydaje się wymiana dobrych praktyk i doświadczeń w zakresie profilaktyki HIV/AIDS i koinfekcji (zakażeń przenoszonych drogą płciową, wirusowego zapalenia wątroby i gruźlicy) oraz przedstawienie wdrożonych rozwiązań dot. cyfrowego nadzoru nad leczeniem gruźlicy w kontekście sytuacji w regionie, ze szczególnym uwzględnieniem wyzwań związanych z toczącymi się obecnie wojnami. Metody zdalnego wsparcia leczenia gruźlicy, w tym przypadków gruźlicy wielolekoopornej, która w dużym odsetku przypadków wymaga wielomiesięcznego leczenia, z zagrożeniem wielorakimi działaniami niepożądanymi, skłania pacjentów do przerywania leczenia lub całkowitego porzucania terapii. Jest to okazja do podniesienia inicjatywy wypracowania jednolitego systemu przekazywania danych o chorych na gruźlicę, przemieszczających się między krajami, zapewniającego ochronę danych klinicznych z jednoczesnym zapewnieniem ich zakresu, umożliwiającego kontynuację leczenia.

W kontekście HIV należy poruszyć kwestię profilaktyki ze szczególnym uwzględnieniem najnowszych rozwiązań dotyczących testowania oraz stosowania produktów biomedycznych, profilaktyki kobiet, a także współpracy z organizacjami międzynarodowymi w obliczu sytuacji kryzysowych. Aktualizacja wytycznych o te dotyczące reagowania na kryzys wojenny, przygotowanie i wykorzystanie odpowiedniej bazy danych, szybkiej wymiany informacji, wykorzystanie e-zdrowia do szybkiego reagowania w obliczu kryzysu, modelowanie rozwoju epidemii.

Do ut des, czyli dlaczego pracodawca powinien dbać o zdrowie i dobrostan pracownika?

Nie jest możliwe planowanie i wdrażanie polityk publicznych adekwatnych do potrzeb i możliwości bez odpowiedniego systemu zbierania, analizowania i udostępniania danych, w tym danych o społecznych i ekonomicznych uwarunkowaniach zdrowia, a nie tylko danych z sektora usług medycznych, z uwzględnieniem uwarunkowań prawnych i poszanowaniem praw człowieka. Ponieważ nie tylko kod genetyczny warunkuje zdrowie publiczne w danym regionie, a raczej kod pocztowy i warunki społeczno-ekonomiczne w jakich żyjemy.

Powinniśmy dążyć do budowania kompetencji zdrowotnych (health literacy), opartych na zrozumieniu zakresu pozyskiwanych, wykorzystywanych i pożądanych danych. Na dostarczaniu prostych, zrozumiałych rozwiązań, typu profile zdrowotne dla gmin, w których znajdą się informacje nie tylko z systemu ochrony zdrowia, ale również z obszarów dotykających status społeczno- ekonomicznych, jak informacje z ZUS, KRUS, GUS, GIS, Centrum e-Zdrowie, Urzędów Stanu Cywilnego, KAS; czy indeks zdrowia – dostarczający konkretnie rozwiązania dla potrzeb i możliwości konkretnego odbiorcy.

Z kolei prowadzenie działań edukacyjnych i promujących zdrowy styl życia przyczynia się do zmniejszenia zachorowalności. W tym miejscu powinnam wspomnieć o Narodowym Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) oraz programie edukacji żywieniowej dzieci i młodzieży JEŻ.

Zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to całkowity fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności. To nie tylko, choć tak ważne, edukacja, szczepienia, badania przesiewowe, czy aktywność fizyczna. To również poprawa dostępu do opieki zdrowotnej zagwarantowana w szeregu programów takich jak: Opieka Koordynowana, Profilaktyka 40+, Krajowa Sieć Kardiologiczna w ramach Narodowego Programu Chorób Układu Krążenia, Krajowa Sieć Onkologiczna w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej, Centra Zdrowia Psychicznego i wiele innych. Dlatego tak ważne stają się wszelkie działania profilaktyczne, mające na celu zapobieganie chorobom poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.

Bo lepiej zapobiegać niż leczyć - wszyscy niby wiemy, gorzej z praktyką. Co na to lekarze?

Choroby układu krążenia, nowotwory, otyłość, przewlekłe choroby układu oddechowego czy cukrzyca są główną przyczyną niepełnosprawności, problemów zdrowotnych i przedwczesnych zgonów w Unii Europejskiej. Odpowiadają za około 80 procent zgonów w Europie. Przyczyną wzrostu zachorowań jest zarówno proces starzenia się społeczeństwa, jak i zwiększenie narażenia na czynniki związane ze stylem życia. Natomiast problem zaburzeń i chorób psychicznych stał się szczególnie istotny w ostatnich latach. Do jego wzrostu niewątpliwie przyczyniła się pandemia COVID-19 oraz konieczność czasowego wprowadzenia ograniczeń z nią związanych. W przypadku zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, dużym zagrożeniem stały się: zaburzenia odżywiania, postrzeganie swojego ciała w kontekście Social Mediów, zrozumienie istoty aktywności fizycznej, czy rozmawianie o chorobie otyłości bez stygmatyzacji. Tutaj nieocenioną jest rola nauczyciela w kształtowaniu zdrowych nawyków, wspierania dzieci i młodzieży, a niewiedza jak komunikować się w tym zakresie nadal wydaje się dużym problemem.

Zapraszamy do szerszej dyskusji podczas tegorocznej edycji Seminarium o Zdrowiu już 20 maja – ul. Kościuszki 2 – siedziba Akademii Nauk Stosowanych w Nowym Sączu.