Fundusze unijne dla Węgier – czy jest szansa na przełom?

Financial Times: Odblokowanie funduszy byłoby zwycięstwem Orbána

We wtorek 3 października na łamach dziennika Financial Times ukazał się artykuł przewidujący, że w najbliższym czasie Węgry mogą liczyć na wypłatę 13 spośród 22 miliardów euro zablokowanych środków, jeśli państwo zgodzi się na zwiększenie obecnego unijnego budżetu. Zdaniem autora tekstu Henry’ego Foya część środków zablokowanych z powodu wprowadzenia mechanizmu praworządności mogłaby zostać odblokowana jeszcze przed końcem listopada.

Foy powołuje się na trzy anonimowe źródła, zdaniem których zgoda na wypłacenie większej części funduszy może zostać udzielona pod warunkiem poparcia przez rząd Viktora Orbána zwiększenia budżetu unijnego na lata 2021-2027, a co za tym idzie, również wpłat państw członkowskich do wspólnej kasy. Do tej pory Węgry opowiadały się zdecydowanie przeciwko takiemu rozwiązaniu. Potrzeba zwiększenia budżetu umotywowana jest obecną sytuacją gospodarczą, która nie była możliwa do przewidzenia podczas uchwalania budżetu, a także chęcią systematycznego wsparcia finansowego Ukrainy. Ten drugi powód spotyka się z niechęcią władz w Budapeszcie, które od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę opowiadają się po stronie pokoju i niechętnie wyrażają zgodę (lub wprost odmawiają) na wspieranie Ukrainy przez organizacje międzynarodowe, których są członkiem. Oficjalnie motywują to potrzebą zaprzestania działań wojennych oraz nierespektowaniem przez Ukrainę praw mniejszości węgierskiej. W wypadku zwiększenia budżetu Unii Europejskiej wymagana jest jednak zgoda wszystkich państw członkowskich, co wzmacnia pozycję Węgrów. Zdaniem Foya osiągnięcie kompromisu w tej sprawie byłoby zwycięstwem Viktora Orbána.

Orbán: W Brukseli skończyły się pieniądze

Uzależnienie odblokowania funduszy od zgody Węgier na zwiększenie budżetu unijnego wpisywałoby się w rządową narrację, według której zablokowane przed Węgrami fundusze zostały przekazane Ukrainie. Viktor Orbán i czołowi politycy już na początku tego roku twierdzili, że z powodu wsparcia wysyłanego Ukrainie w Brukseli skończyły się pieniądze i jeśli budżet nie zostanie zwiększony, Unii grozi bankructwo. Jak wykazali jednak dziennikarze portalu Telex.hu, dotychczas wypłacone Ukrainie pieniądze pochodzą z rezerwy, a nie części Funduszu Odbudowy przeznaczonego dla Węgrów. Pomimo tego chwyt retoryczny jest silnie wykorzystywany w polityce krajowej. Politycy rządzącej partii Fidesz obwiniają problemy gospodarcze kraju o szkodliwą politykę UE i brukselskie sankcje, uzależniając ważne inwestycje, m.in. podwyżki wynagrodzeń nauczycieli, od odblokowania funduszy, kreując w kraju atmosferę nieufności wobec instytucji unijnych. Czy

Czy jest to propozycja zgodna z prawem?

Minister rozwoju regionalnego Tibor Navracsics zaprzeczył, żeby toczyły się negocjacje w sprawie powiązania wypłat dla Węgier z dodatkowymi wpłatami do wspólnego budżetu. Węgierski rząd również dowiedział się z prasy o tym, że Komisja Europejska może być skłonna opuścić blokadę dla części środków preznaczonych dla Węgier, powiedział. Jak w lipcu zauważył premier Orbán, kto wiąże ze sobą takie sprawy, balansuje na granicy zgodności z prawem. Rząd węgierski obawia się, że w wypadku powiązania dwóch aspektów finansowych mógłby zostać oskarżony o łamanie unijnych przepisów, więc nawet gdyby takie negocjacje faktycznie się toczyły, informacja o nich prawdopodobnie nie zostałaby ujawniona.

Super kamienie milowe – czy zostały spełnione?

Pieniądze z Funduszu Odbudowy nie zostały jeszcze wypłacone Węgrom z powodu uruchomienia wobec nich procedury mechanizmu praworządności w grudniu ubiegłego roku. Przedstawiono 27 tzw. super kamieni milowych, których wypełnienie ma doprowadzić do odblokowania funduszy. Węgry wprowadziły reformy i w lipcu zawnioskowały o ich kontrolę, której pozytywny przebieg jest warunkiem odblokowania funduszy. Według doniesień medialnych i prywatnych wypowiedzi, unijni politycy uznają je za niewystarczające. Gwendoline Delbos-Corfield odpowiadająca za ostatni raport dotyczący praworządności na Węgrzech napisała niedawno na Tweeterze: nie widzimy jeszcze nawet drobnej poprawy sytuacji praworządności na Węgrzech.

Obecnie trwa przerwa w procedurze kontroli reform – w zeszłym tygodniu strona unijna wysłała rządowi węgierskiemu prośbę o dodatkowe informacje. Przewodniczący Kancelarii Premiera Węgier Gergely Gulyás nazwał to zachowanie dzieleniem włosa na czworo, jednak minister Navracsics jest dobrej myśli, uznając, że pytania dotyczą głównie o kwestii technicznych. Na oficjalne wyniki kontroli musimy jednak jeszcze poczekać.

Alicja Malanowska, ISW, Fot. Bergadder/Pixabay.com – zdjęcie ilustracyjne.

Źródła:

https://www.pap.pl/aktualnosci/financial-times-komisja-europejska-zamierza-odblokowac-pieniadze-z-funduszy-ue

https://www.ft.com/content/d4452485-8132-427f-abb4-475b634f6883

https://magyarnemzet.hu/kulfold/2023/10/ukrajna-kedveert-oldhatja-fel-brusszel-a-befagyasztott-magyar-penzeket

https://telex.hu/kulfold/2023/10/03/navracsics-financial-times-igazsagugyi-reform-obt

https://telex.hu/kulfold/2023/07/12/orban-eu-koltsegvetes-ukrajna-europai-bizottsag

https://www.portfolio.hu/unios-forrasok/20231004/unios-forrasok-itt-vannak-a-reszletek-hogy-mikor-es-milyen-penzek-erkezhetnek-magyarorszagra-643593