Czy bezdech i chrapanie są niebezpieczne? Przyczyny, objawy, leczenie bezdechu

Bezdech senny to poważna choroba, która utrudnia oddychanie podczas snu i z którym zmaga się obecnie ponad milion Polaków. Głównym objawem jest chrapanie, które przez wielu pacjentów bywa bagatelizowane. Warto jednak pamiętać, że chociaż jest to problem wstydliwy dla wielu osób, to nie należy go lekceważyć, ponieważ może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji dla naszego zdrowia i życia. Bezdech senny może spowodować niedotlenienie, udar, nadciśnienie i choroby serca. 

Bezdech senny – czym jest?

Obturacyjny bezdech senny to choroba, w której podczas snu dochodzi do wielokrotnego, powtarzającego się zatrzymania lub spłycenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe na poziomie gardła. Takie przerwy w oddychaniu mogą trwać od kilku do kilkunastu sekund i powtarzać się nawet kilkaset razy w ciągu nocy.

Powstaje wrażenie duszenia się, po którym następuje przebudzenie i powrót akcji oddechowej. Osoba chrapiąca zwykle nie pamięta nocnych epizodów bezdechów sennych. Taki niespokojny sen nie pozwala Twojemu organizmowi wypocząć. Ponadto często się budzisz, żeby zaczerpnąć powietrza. Problem ze snem mogą mieć również Twoi bliscy przez Twoje całonocne chrapanie, które jest jednym z pierwszych objawów bezdechu sennego. 

Jaka jest przyczyna bezdechu?

Podczas snu mięśnie kontrolujące górne drogi oddechowe rozluźniają się. Ich nadmierne rozluźnienie powoduje opadanie podniebienia miękkiego oraz języczka, a w następstwie - zwężenie górnych dróg oddechowych. Wówczas niektóre osoby zaczynają chrapać. Zbyt duże zwężenie dróg oddechowych powoduje problemy z oddychaniem, a ich całkowite zablokowanie, skutkuje chwilowym zatrzymaniem oddychania -  tzw. obturacyjnym bezdechem sennym. 

Przyczyny bezdechu sennego mogą być różne, choć łączy je jedno - upośledzenie pracy mięśni oddechowych na odcinku gardła. Wśród nich wyróżniamy:

• otyłość i zwiększoną ilość tkanki tłuszczowej w obrębie szyi, która podczas snu (zwłaszcza w pozycji na plecach) uciska gardło, powodując mechaniczne zamknięcie się światła dróg oddechowych;
• skrzywioną przegrodę nosową i inne nieprawidłowości anatomiczne w obrębie dróg oddechowych;
• choroby powodujące niedrożność nosa, takie jak alergiczny nieżyt nosa, a także przerośnięcie podniebiennych migdałków;
• nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki (a zwłaszcza cofnięcie żuchwy, tyłozgryz, zgryz głęboki);
• ciążę, podczas której masa ciała zwiększa się, a oddziaływanie hormonu rozluźniającego mięśnie (relaksyny) jest odczuwalne zwłaszcza w trzecim trymestrze i tuż przed porodem;
• palenie papierosów;
• spożywanie alkoholu - zwłaszcza wieczorem - który wywołuje efekt zmniejszenia napięcia mięśni w obrębie gardła;
• przewlekłe stosowanie środków nasennych i uspokajających, które również mogą wyzwolić efekt nadmiernego rozluźnienia mięśni w górnych drogach oddechowych.

Objawy bezdechu sennego

Najczęstszymi objawami obturacyjnego i centralnego bezdechu sennego pojawiającymi się w nocy są: głośne chrapanie przerywane nagłą ciszą, epizody nagłego wybudzania się w trakcie snu z towarzyszącymi im przyspieszonym tętnem i oddechem określane jako uczucie duszności lub dławienia, niespokojny bądź przerywany sen, problemy z zaśnięciem po przebudzeniu z powodu nieokreślonego lęku ale także te mniej kojarzone z tą chorobą takie jak zwiększona aktywność ruchowa czy nadmierna potliwość w trakcie snu oraz częstsza potrzeba oddawania moczu w nocy.

Większość chorych nie wie, że cierpi na bezdech senny dlatego też brak odpowiedniej jakości snu, która nie pozwala naszemu organizmowi na nocną regenerację z towarzyszącym jej niedotleniem stanowią przyczynę pojawienia się typowych dolegliwości w ciągu dnia. Chorzy często wśród dolegliwości zgłaszają również poranny ból głowy i uczucie zmęczenia, drażliwość i nerwowość, nadmierną senność w ciągu dnia (hipersomnię), która utrudnia normalne funkcjonowanie, zaburzenia koncentracji i pamięci, suchość w ustach zaraz po przebudzeniu a mężczyźni uskarżają się na problemy z potencją.

Bezdechy powodują niedotlenienie organizmu, dlatego chorzy na bezdech senny częściej chorują na nadciśnienie tętnicze, które jest oporne na leczenie preparatami obniżającymi ciśnienie krwi.

Nierzadko rozwija się choroba niedokrwienna serca. Osoby chrapiące z bezdechami nie powinny lekceważyć bólu za mostkiem i łatwego męczenia się. Zaburzenia rytmu serca mogą objawiać się zwolnieniem czynności serca lub kołataniem i prowadzić do zasłabnięcia czy utraty przytomności. Chorzy na obturacyjny bezdech senny często są otyli lub mają nadwagę.

Jeśli chorujesz na bezdech senny, możesz być nieświadomy swoich problemów ze snem, jednak osoby mieszkające z Tobą mogą zauważyć, że w trakcie snu przestajesz oddychać, sapiesz, chrząkasz, na przemian budzisz się i zasypiasz. Z powodu zaburzeń snu możesz odczuwać senność i zmęczenie w ciągu dnia.

Badanie bezdechu sennego

Diagnostyka bezdechu sennego jest stosunkowo prosta. W większości przypadków wystarcza potwierdzenie typowych objawów klinicznych, co jest łatwiejsze w sytuacji, gdy partner skarży się na chrapanie chorego lub zauważa u niego epizody bezdechu. Diagnozowanie problemu opiera się wówczas na ocenie w skali senności Epworth, która określa stopień senności w ciągu dnia, co sygnalizuje o nasileniu dolegliwości.

Metodą referencyjną w rozpoznaniu obturacyjnego bezdechu sennego jest także badanie snu, czyli poligrafia, w którego trakcie specjalne urządzenie rejestruje przepływ powietrza przez górne i dolne drogi oddechowe, stopień natlenienia organizmu, wysiłek oddechowy oraz obecność chrapania. Innym badaniem jest również polisomnografia, która jest przeprowadzana w szpitalu, a sama diagnostyka trwa całą noc. Na głowie pacjenta podłącza się wówczas elektrody (EEG), które rejestrują fale mózgowe i analizują efektywność jego snu.

Przeczytaj także: Jaskra – niebezpieczna i podstępna choroba oczu. Przyczyny, objawy i leczenie

Leczenie bezdechu sennego

Wybór metody leczenia obturacyjnego bezdechu sennego uzależniony jest od przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Należy zawsze dążyć do wyeliminowania przyczyny choroby – np. otyłości. Leczeniem pierwszego rzutu są metody zachowawcze takie jak stosowanie specjalnej maski do spania połączonej z aparatem typu PAP, który wytwarza stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych, jak również aparatów wewnątrzustnych utrzymujących drożność górnych dróg oddechowych.

Leczenie zachowawcze to również zmiana nawyków np. należy unikać spania na plecach, powstrzymać się od spożywania przed snem alkoholu oraz leków nasennych i uspokajających. Ponieważ udowodniono korelację pomiędzy otyłością a występowaniem bezdechu sennego osobom z nadwagą rekomenduje się zmniejszenie masy ciała a w przypadku osób z otyłością olbrzymią poddanie się zabiegowi bariatrycznemu. U niektórych chorych konieczne okazuje się natomiast leczenie operacyjne, które rekomendowane jest zwłaszcza w sytuacjach stwierdzenia istotnych nieprawidłowości w zakresie górnych dróg oddechowych.