Zaczął od produkcji koralików i guzików, a wzbogacił się na prostej zabawce. Nie uwierzycie jakiej!

Czytaj także: Nowy Sącz będzie mieć kolejną atrakcję, do której ustawiają się kolejki?

Dorośli w pogoni za karierą i pieniędzmi często zapominają o tym, że kiedyś też byli dziećmi. Okres dzieciństwa bez wątpienia kojarzy się z zabawkami. Zapewne każdy z nas miał kiedyś swoją ulubioną zabawkę. I to właśnie o świat beztroskich zabaw dziecięcych już od 1908 roku dba firma Detoa Albrechtice.

Firma została założona przez Johanna Schowanka, który urodził się w biednej rodzinie i był jednym z ośmiorga dzieci. Był czeladnikiem w warsztacie tokarskim swojego dziadka, a następnie pracował nad udoskonalaniem maszyn do obróbki drewna. W 1896 roku, w wieku 28 lat, opuścił firmę dziadka i w kwietniu tego roku wynajął młyn w miejscowości Desná i otworzył własny warsztat, wyposażając go w maszyny własnej konstrukcji. W 1908 roku przeniósł się do miejscowości Jiřetín pod Bukovou i to właśnie tutaj zaczęła się historia późniejszego giganta w branży zabawkarskiej, firmy Detoa.

Fabryka Schowanka na początku działalności zajmowała się produkcją drewnianych koralików oraz guzików. Szybko urosła do rangi jednego z największych producentów w tej branży w całej Europie. W 1927 roku asortyment produktów został poszerzony o drewniane zabawki, co bardzo pozytywnie odbiło się na reputacji firmy. Począwszy od 1920 roku firma eksportowała wyroby drewniane do wielu krajów znajdujących się na różnych kontynentach, także do Afryki. W czasach największej prosperity Schowanek zatrudniał w swoim zakładzie aż 1 300 pracowników. Po drugiej wojnie światowej firmę spotkał ten sam los, co większość prywatnych inicjatyw, czyli została znacjonalizowana. Johann Schowanek, który miał niemieckie korzenie był zmuszony wyemigrować do Niemiec. W nowej ojczyźnie udało mu się ponownie otworzyć fabrykę i zatrudniał tam nawet około sześciuset pracowników, ale po jego śmierci w 1964 roku fabryka zaczęła chylić się ku upadkowi.

Tymczasem w Czechosłowacji, po przejęciu dawnej fabryki Schowanka przez państwo, zmieniono jej nazwę na Tofa Albrechtice, która była skrótem angielskiego określenia „Toys Factory” (fabryka zabawek). Po prywatyzacji, w latach 90-tych, firma zmieniła nazwę na dzisiejszą Detoa Albrechtice. Na czym się najbardziej wzbogacił założyciel firmy, Schowanek? Na prostej zabawce jo-jo. Okazuje się, że tzw. efekt jo-jo dotyka nie tylko osoby na diecie, choć w przypadku Johanna kolejność była odwrotna; stracił fortunę tak samo szybko jak ją zarobił. Zachęcony sukcesem swojego nowego produktu, zlecił znaczne zwiększenie produkcji. W magazynach zalegała tak duża ilość zabawek jo-jo, że moda na nie przeminęła, zanim Schowanek zdążył sprzedać swoje zapasy.

Czytaj także: Groźny wirus nie odpuszcza. Przycicha i znowu atakuje!

Poza zabawkami, pod markami Tofa i Detoa w latach 1945-2022 produkowano elementy drewniane wykorzystywane w mechanice instrumentów klawiszowych, w tym fortepianów. Korzysta z nich również firma Petrof. Co ciekawe z okolic Jiřetína pod Bukovou, gdzie znajduje się dawna fabryka Schowanka, pochodził również Daniel Swarovski, którego nazwisko jest doskonale znane miłośnikom biżuterii i zegarków.

Firma Detoa jest obecnie największym i najstarszym producentem zabawek drewnianych i komponentów do gier planszowych w Republice Czeskiej. Jej produkty wykonane są z wysokiej jakości drewna liściastego (głównie buk, klon i grab), które pozyskiwane jest w górzystych regionach Europy Środkowej, a następnie podlega procesowi suszenia przez okres 6 – 18 miesięcy. Buk pochodzi z okolic Gór Izerskich, grab z południowych Moraw i południowej Słowacji, a klon z okolic Jeleniej Góry w Polsce. Na potrzeby swojej produkcji Detoa wykorzystuje od 3 000 do 3 500 metrów sześciennych drewna rocznie. Do barwienia stosowane są wyłącznie wysokiej jakości, atestowane i ekologiczne farby i lakiery.

Firma eksportuje swoje produkty dosłownie na cały świat. Największym odbiorcą są Niemcy (przede wszystkim firma Ravensburger). Zabawki z Gór Izerskich kupowane są także w Chinach, Japonii, Polsce, Szwajcarii, Austrii, Korei ale również w Azerbejdżanie i Kazachstanie. Produkty firmy Detoa Albrechtice co roku można oglądać na największych na świecie targach zabawek w niemieckiej Norymberdze, gdzie firma prezentuje bogatą kolekcję zabawek i komponentów do gier planszowych.

Jak każda firma z długoletnią tradycją również Detoa ma swoje Muzeum Zabawek, gdzie odwiedzający mogą zapoznać się z historią i technologią produkcji, a towarzyszyć im będzie wszechobecny zapach drewna. Przewodnik oprowadza po wystawie, na której prezentowane są między innymi maszyny służące do produkcji zabawek od lat 20-tych do 60-tych XX wieku. Zwiedzanie zajmuje około 50-60 minut. Po wyjściu z muzeum zwiedzający mogą kupić drewniane zabawki w firmowym sklepie, znajdującym się tuż obok fabryki. Muzeum odwiedza rocznie około 25 tysięcy osób.

Firma Detoa produkuje obecnie drewniane zabawki oraz różne elementy drewniane (figurki, kostki). Jako jedyna w Czechach może, na mocy decyzji sądu z 2020 roku, wykorzystywać przy produkcji i sprzedaży drewnianych zabawek dla dzieci, wizerunek znanej kilku pokoleniom bajkowej postaci – Krecika. Firma ma powody do dumy. Chociaż nie było to łatwe, przetrwała dwie wojny światowe, socjalizm, zalew tanich chińskich towarów i światowy kryzys gospodarczy. Roczna sprzedaż w 1998 roku miała wartość 150 milionów koron czeskich (około 27 milionów złotych), aby 10 lat później zmniejszyć się o połowę. Sytuacja ustabilizowała się około 2017 roku, kiedy to wartość rocznej sprzedaży wyniosła 105 milionów koron (około 19 milionów złotych).

Firma Detoa ma obecnie w swoim portfolio około 600 różnego rodzaju produktów, przy czym eksportuje około trzech piątych swojej produkcji, a reszta trafia na rynek krajowy. Przy produkcji zatrudnionych jest około 200 pracowników. Właścicielem Detoa Albrechtice jest Jaroslav Zeman, który swoją karierę zawodową rozpoczynał z pozycji kontrolera technicznego w firmie Tofa, z czasem awansował na dyrektora najstarszej fabryki zabawek drewnianych w Czechach, następnie został wybrany na starostę gminy Albrechtice v Jizerských horách, a kilka lat później na senatora w Parlamencie Czech. W 2011 roku Jaroslav Zeman uzyskał tytuł Przedsiębiorcy Roku 2011 Kraju Libereckiego.

Jak na rasowego przedsiębiorcę przystało, Zeman wykorzystał bliskość Gór Izerskich i otworzył ośrodek narciarski Ski Detoa. Jego celem, oprócz zwiększenia zysku, był wzrost liczby turystów w regionie. Rozwój turystyki ma na celu walkę z bezrobociem, które w regionie jest dosyć wysokie. Jego planem jest połączenie infrastruktury znajdującej się na terenie kilku miejscowości z regionu i zbudowanie „narciarskiej małej Austrii“.

Czechy uważane są za europejską „potęgę zabawkową“, są obecnie największym eksporterem zabawek w UE. W 2018 roku w Czechach było zarejestrowanych aż 280 podmiotów zajmujących się produkcją zabawek. W 2017 roku po raz pierwszy z Czech wyeksportowano zabawki o wartości ponad 2 miliardów koron (około 358 milionów złotych), a w tym samym okresie w kraju sprzedano zabawki warte prawie 7 miliardów koron (około 1,3 miliardy złotych).

Martin Barčík, ISW, Fot. blickpixel/Pixabay.com - zdjęcie ilustracyjnie.

Bibliografia:

• Detoa.cz – Vyrábíme dřevěné hračky!
• Exkurze – Detoa.cz
• České značky: Detoa, dřevěné hračky z Jizerských hor – Kudy z nudy
• Swarovski – jak Czechy straciły legendę biżuterii przez leniwą rzekę | analiza, Instytut Sudiów Wschodnich, Svarovski | Sądeczanin.info (sadeczanin.info)
• Hračky z Jizerek přežily války i čínskou expanzi, továrna slaví 110 let - iDNES.cz
• Detoa Albrechtice – Muzeum dřevěných hraček (hotelove.cz)
• Výrobci hraček zažili podobný očistec jako ODS, říká Jaroslav Zeman | e15.cz
• Podnikatel roku vyrábí dřevěné krtečky - Liberecký deník (denik.cz)
• Jaroslav Zeman - majitel firmy DETOA Albrechtice s.r.o. vyrábějící dřevěné hračky | BYZMAG.cz - business, startupy, lidé a projekty
• Detoa ski areál – Lyžovačka pro celou rodinu v Albrechticích v Jizerských horách (skidetoa.cz)
• Export hraček je závislý na osobních jednáních | BusinessInfo.cz
• Dřevěný Krteček z Jizerek. Továrna vyrábí hračky prověřené generacemi — Forbes
• Zájem o dřevené hračky z Detoa Albrechtice v Česku roste - Liberecký deník (denik.cz)
• Jaroslav Zeman o výrobě dřevěných hraček | KNIHCENTRUM.cz
• Prohlídka nejstarší továrny na výrobu dřevěných hraček v České republice - e-Všudybyl.CZ - časopis lidí a o lidech v cestovním ruchu (e-vsudybyl.cz)
• Detoa Albrechtice - Drewniane zabawki z Gór Izerskich