Dobra książka: "Powrót na Sądecczyznę", Antoni Kroh (3)

Władysław Łokietek, pierwszy polski władca koronowany na Wawelu, zjednoczył Polskę, przeniósł ośrodek władzy do Krakowa i przygotował mocny grunt pod panowanie swego syna, Kazimierza Wielkiego (inna sprawa, co o tej postaci i tym przydomku sądzą Rusini). Mniej wiemy o żonie Łokietka, Jadwidze, która przeżyła z nim pięćdziesiąt cztery lata, dzieląc wygnania, klęski i triumfy. Spoczywa w Starym Sączu obok swej ciotki, Królowej Kingi

Klasztory żeńskie bywały miejscem schronienia owdowiałych małżonek władców. W Stary Sączu zakończyła życie królowa Kinga. Jej następczynią była przeorysza Gryfina, księżna krakowska, od 1265 roku żona Leszka Czarnego. Po jego śmierci zamieszkała wraz ze swym dworem w klasztorze starosądeckim. Podobnie jak Kinga, tak i ona używała tytułu Pani Ziemi Sądeckiej. Pod koniec życia wyjechała do Pragi, do swej siostry Kunegundy, matki panującego w Czechach i Polsce Wacława II, by opiekować się małoletnią Ryksą, jego narzeczoną. Pochowana w kościele św. Jakuba na Starym Mieście.

Gryfina, podobnie jak Kinga, prowadziła na Sądecczyźnie akcję osadniczą. Powzięła także plan przeniesienia siedziby klarysek do Nowego Sącza. Konwent nie zrealizował wówczas tego zamiaru. Powrócono do niego w drugiej połowie XVII w., kiedy to klaryski rozpoczęły budowę siedziby w Nowym Sączu na terenie zwanym Biskupie, w sąsiedztwie dawnego dworu biskupów krakowskich, w pobliżu Dunajca. W XVIII wieku na fundamentach rozpoczętej inwestycji pijarzy postawili dwupiętrowe kolegium, za czasów austriackich przekształcone w więzienie.

W latach 30. XIV wieku w starosądeckim klasztorze schroniła się księżna głogowska Konstancja, córka Bernarda świdnickiego i żona Przemka głogowskiego, który zmarł w 1331. Od 1350 pełniła funkcję ksieni, tam spoczęła.

Kazimierz Wielki nie pozostawił po sobie dzieci z prawego łoża. Stanęła kwestia sukcesji tronu. W Nowym Sączu odbył się zjazd, który zapewnił koronę królowi Ludwikowi, zwanemu Węgierskim, synowi Elżbiety Łokietkówny. W listopadzie 1370 rycerstwo polskie uroczyście witało w Nowym Sączu Ludwika; jechał tędy do Krakowa na koronację. Po nim, jak wiadomo, władała córka Jadwiga i jej mąż, Władysław Jagiełło.

Jagiełło bywał w Sączu wielokrotnie. W lutym 1385 roku, jak to szczegółowo opisuje Długosz, monarcha i jego żona Jadwiga oraz wielki książę litewski Witold zeszli się z królem węgierskim Zygmuntem Luksemburczykiem i jego żoną Marią, siostrą Jadwigi. Było to w Rytrze. Oba orszaki ruszyły do Nowego Sącza, gdzie przez wiele dni węgierska para królewska była przyjmowana wystawnie, życzliwie i wspaniale. Długosz wymienia kolejne wizyty monarchy. Najdonioślejsza miała miejsce 6 kwietnia 1410 roku, przed nadciągającą wojną z Krzyżakami. Miał się spotkać z Zygmuntem w Kieżmarku. Strona polska zabiegała o dotrzymanie przez władcę Węgier kruchego rozejmu.

Powrót na Sądecczyznę, Antoni Kroh, Wydanie I, Nowy Sącz 2019. Fragm. str. 58-60, Królowe i Królowie.