Dysbakterioza jelitowa. Objawy, które mogą świadczyć o zaburzeniach flory bakteryjnej

Bakterie przeważnie kojarzą się z czymś złym, co wyrządza tylko szkodę i działa na niekorzyść organizmu. Nie jest to prawdą, ponieważ w ludzkim organizmie występują też dobre bakterie, które uczestniczą w wielu bardzo ważnych procesach. Bez ich odpowiedniej ilości organizm nie jest w stanie funkcjonować w sposób prawidłowy. Flora bakteryjna kilku miejsc jest szczególnie istotna, dlatego bardzo ważne jest to, aby wiedzieć jak o nią dbać.

Co to jest dysbakterioza?

Dysbakterioza jest zaburzeniem polegającym na niedoborze lub braku bakterii probiotycznych w przewodzie pokarmowym. Prawidłowa flora bakteryjna przewodu pokarmowego jest niezbędna dla procesów trawienia oraz wchłaniania pokarmów. Dodatkowo większość bakterii jelitowych bytuje w końcowym odcinku jelita cienkiego oraz w jelicie grubym.

Mniejsza ilość bakterii w jelicie cienkim jest wynikiem m.in.: bakteriobójczego działania soku żołądkowego i trzustkowego oraz obecności śluzu pokrywającego nabłonek jelita cienkiego, który wiąże komórki bakteryjne.

Gdy którykolwiek z tych mechanizmów przestanie działać, dochodzi do nieprawidłowego rozwoju bakterii w jelicie cienkim, co staje się przyczyną licznych dolegliwości. W jelitach mogą zacząć namnażać się grzyby drożdżopodobne i bakterie proteolityczne, wskutek czego dochodzi do procesów gnilnych i uwalniania toksyn, co wywołuje szereg objawów związanych z układem pokarmowym.

Dysbakterioza jelit – objawy

Zaburzenia flory bakteryjnej jelit są przyczyną występowania wielu różnych dolegliwości. Mamy do czynienia z objawami ze strony przewodu pokarmowego, takimi jak: bóle brzucha, biegunki, zaparcia, uczucie niepełnego wypróżniania i ciągłego parcia na stolec, spadek apetytu, wzdęcia, gazy w jelitach, nudności, wymioty.

Dochodzi do upośledzenia wchłaniania witamin A, D, E oraz K. Niedobór witaminy D może być przyczyną osteoporozy. Niedobór witaminy A objawia się z kolei zaburzeniami widzenia. Natomiast brak witaminy K manifestuje się obfitymi krwawieniami oraz łatwym powstawaniem siniaków. Niekiedy dochodzi do niedoborów witaminy B12 prowadzących do niedokrwistości.

Poza wymienionymi objawami mogą wystąpić także: bóle głowy, osłabienie, zmęczenie, zaburzenia snu, wysypka, swędzenie skóry. Dysbakterioza jelitowa może przyczynić się do zaburzeń funkcjonowania układu odpornościowego.

Dysbakterioza jelitowa – jakie są przyczyny?

Najczęstszą przyczyną zaburzeń prawidłowej flory bakteryjnej jelit jest długotrwała antybiotykoterapia, która jest głównym czynnikiem ryzyka. Z tego względu problem ten dotyczy szczególnie osób, które często chorowały i przez to przyjmowały duże ilości antybiotyków – stąd mamy też do czynienia z dysbakteriozą u dzieci, u których nawracające infekcje nie są rzadkością.

Za zaburzeniami flory bakteryjnej w jelitach stoi także stosowanie leków hamujących wydzielanie w żołądku kwasu solnego oraz przedłużone stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Do innych przyczyn dysbakteriozy, czyli małej ilości bakterii probiotycznych w jelitach, zalicza się:

• nieprawidłową dietę, ubogą w błonnik,
• nadużywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• niedobory odporności,
• przebytą radioterapię lub chemioterapię,
• choroby przewodu pokarmowego, takie jak zapalenie żołądka, jelit, trzustki, pęcherzyka żółciowego, uchyłki jelit, zaburzenie motoryki jelit, przetoki jelit,
• stres.

Za brak bakterii w jelitach lub ich małą ilość odpowiadają również zaburzenia flory bakteryjnej związane z wiekiem czy długotrwała hormonoterapia.

Dysbakterioza - diagnostyka

Badaniami przydatnymi w rozpoznaniu zespołu rozrostu bakteryjnego są:

• badania laboratoryjne, które ukazują niedokrwistość makrocytową oraz hipoalbuminemię,
• RTG przewodu pokarmowego razem z oceną pasażu jelitowego umożliwia wykrycie wad anatomicznych sprzyjających dysbakteriozie,
• mikroskopowe badanie kału wykazuje zawartą w nim nadmierną ilość kropli tłuszczu,
• posiew bakteriologiczny treści jelitowej pobranej z bliższego odcinka jelita czczego lub dwunastnicy dowodzi podwyższonej ilości bakterii beztlenowych. Pobrania materiału do badania dokonuje się podczas endoskopii lub zgłębnikiem wprowadzanym przez nos,
• testy oddechowe wodorowe lub testy z D-ksylozą.

Leczenie dysbakteriozy

W przypadku dysbakteriozy, w której za objawy odpowiadają bakterie chorobotwórcze lub występuje istotne rozchwianie składu gatunkowego mikroflory jelit, leczenie polega na zastosowaniu antybiotykoterapii. Po antybiotykoterapii, która niszczy także prawidłową i dobroczynną mikrobiotę układu pokarmowego, warto zadbać o jej odbudowanie. Pomogą w tym jogurty z żywymi kulturami bakterii, kiszonki warzyw – np. kapusty, ogórków, buraków lub gotowe oraz opracowane farmakologicznie preparaty z probiotykami dostępne w aptekach (preparaty z żywymi bakteriami o potwierdzonych dobroczynnych dla przewodu pokarmowego właściwościach). Kluczowe znaczenie ma także dieta, która powinna zawierać naturalne prebiotyki, czyli substancje wspierające wzrost probiotyków, ale nie ulegające trawieniu.

Przykładem prebiotyku jest błonnik pokarmowy, w dużej ilości występujący w produktach zbożowych (kasza gryczana, jęczmienna, pieczywo z dodatkiem pełnych ziaren), owocach i warzywach. Wśród innych produktów o właściwościach prebiotycznych wymienia się czosnek, cebulę por, pomidory i banany. Właściwe proporcje produktów, wspierające florę przewodu pokarmowego uwzględnia piramida żywieniowa. Dużą ilość błonnika zapewniają wskazane w niej produkty pełnoziarniste oraz warzywa i owoce.

Mięso wieprzowe i wołowe zastępuje drobiem i rybami, natomiast w formie przekąsek piramida wskazuje orzechy. Produkty mleczne zapewniają dostęp do naturalnych probiotyków, ponadto pokrywają dzienne zapotrzebowanie organizmu na wapń. Nieprawidłowemu przerostowi flory bakteryjnej zapobiega także eliminacja z diety nadmiaru cukru i słodzonych napojów, oraz produktów wysokoprzetworzonych typu fast food, batonów czy wafelków.

Zobacz też: Suchość w gardle i przełyku. Jak sobie z nią poradzić?

Jako zdrową formę tłuszczu piramida żywieniowa zaleca oliwę z oliwek, która wykazuje właściwości antybakteryjne w stosunku do bakterii potencjalnie chorobotwórczych. W przypadku gdy antybiotykoterapia i postępowanie farmakologiczne oraz dietetyczne nie przynoszą pożądanych efektów, ostateczną natomiast wysokoskuteczną metodą umożliwiającą odtworzenie prawidłowej flory jelitowej jest przeszczep kału od osoby zdrowej.

[email protected],  fot. freepik.