Urocza wyspa Procida jest tegoroczną Włoską Stolicą Kultury

Hasłem przewodnim kulturalnego roku w Procida jest “kultura nie izoluje”. To szansa na pokazanie (po raz kolejny), że każdy, nawet najbardziej niepozorny zakątek Włoch jest piękny i przesiąka kulturą. Wydarzenie uroczyście inaugurujące rok Procidy jako Włoskiej Stolicy Kultury zaplanowane było na 22 stycznia. Jednak z powodu trwającej wciąż pandemii Covid-19 i obowiązujących we Włoszech restrykcji “wielki start” rocznych obchodów przeniesiony został oficjalnie na wiosnę, jak na razie bez podania konkretnej daty.

Nie przeszkodzi to jednak, by przekazanie pałeczki przez Parmę (Włoska Stolica Kultury w latach 2020 i 2021 – z powodu koronawirusa obchody zostały znacznie ograniczone i zostały rozłożone na dwa lata), które to nastąpiło już 14 stycznia niosło za sobą rzeczywiste skutki. Dlatego też wydarzenia kulturalne będą się odbywać, ale uroczysta inauguracja odbędzie się później.

Jak argumentuje burmistrz Procidy Dino Ambrosino: “naszym celem jest organizacji ceremonii otwarcia, która zaangażuje wszystkich, szczególnie dzieci i młodzież. Będziemy mogli pracować radośnie
tylko mając potwierdzenie, że obecnie najbardziej rozpowszechniony wariant [wirusa] będzie mniej groźny. W międzyczasie mam nadzieję, że rodziny wykorzystają szansę zaszczepienia najmłodszych”.

A jest na co czekać. W programie zawarte zostały bowiem aż 44 różne projekty kulturalne, w ramach których wystąpi 240 artystów, cytowanych będzie 40 oryginalnych dzieł, a wszystko to w 8 zregenerowanych przestrzeniach kulturalnych w okresie 330 dni.

Szczególnie interesujące jest miejsce tegorocznej Włoskiej Stolicy Kultury. O ile Włochy z łatwością utożsamiać można z kulturą przede wszystkim poprzez takie miasta jak choćby Rzym, Florencja, czy też Parma, o tyle Procida raczej nie należy do pierwszego szeregu “włoskich wizytówek”. Choć obecność tej malowniczej wyspy w literaturze i filmie zasługuje na wzmiankę. Pojawiła się ona bowiem chociażby na kartach Dekarmerona autorstwa Giovanniego Boccaccia lub Wyspy Artura Elsy Morante.

W filmie natomiast przede wszystkim ze względu na swoje charakterystyczne śródziemnomorskie pejzaże wystąpiła m.in. w Listonoszu Michaela Radforda czy Utalentowanym Panu Ripleyu Anthonyego Minghelli. Jeśli zaś chodzi o inne walory Procidy nie można zapominać tu o kuchni, której to specjałami są oczywiście owoce morza, cytryny i karczochy oraz sławny i typowy dla tego regionu likier limoncello.

W lokalnym przemyśle od jakiegoś czasu bezapelacyjnie przewodzi naturalnie turystyka. Wyspa leży w zatoce neapolitańskiej tuż obok o wiele bardziej znanej wyspy Ischia. Zamieszkuje ją nieco ponad 10 tysięcy mieszkańców.

Jednym z najciekawszych jak dotąd elementów początkowego programu Włoskiej Stolicy Kultury 2022 jest bezapelacyjnie jego hasło. Włosi znani są ze swojej kreatywności i świetnego wyczucia stylu – od mody zaczynając, poprzez film, literaturę, wzornictwo przemysłowe na samochodach kończąc. Jednak hasło Procidy 2022 jest istnym majstersztykiem. “Cultura non isola” (w języku polskim “Kultura nie izoluje”) to wspaniała, inteligenta, idealnie dobrana do naszych czasów dwuznaczna gra słów.

Pierwszego członu chyba nie trzeba tłumaczyć, drugi będący prostym zaprzeczeniem też raczej nie potrzebuje wsparcia w opisie, jednak przy trzecim już należałoby się chwilę pochylić. “Isola” to w języku włoskim rzeczownik oznaczający wyspę, z kolei tak samo pisany czasownik w trzeciej osobie liczby pojedynczej oznacza izolowanie. Mamy zatem do czynienia z przebiegłym użyciem wyspy, którą jest przecież Procida, jako czasownika wskazującego jedno z najbardziej znanych i powtarzanych w niemal nieskończoność na przestrzeni ostatnich dwóch lat pandemii działań.

A jeśli dodamy jeszcze do tego historyczną rolę wysp i ich znaczenie w zachowywaniu własnej odrębności i tajemniczości właśnie poprzez izolację, niemal natychmiast docieramy do Literackiej Nagrody Nobla za pojedyncze zdania (gdyby taka kiedyś powstała).

Dajmy dlatego szansę przemówić twórcom tego hasła i jego rozwinięcia: “Wyspa jest więc miejscem i wzorem. Jej cechy fizyczne są nie tylko geograficzne czy naturalne, lecz również są śladami sztuczności i kultury człowieka. Z tego powodu wyspa jest miejscem eksploracji, eksperymentów i wiedzy, jest wzorem współczesnych kultur. Zachowuje ona sens istnienia, a mimo to bierze udział w procesach budowy/ dekonstrukcji tożsamości, porzucenia/ oddalenia, utraty i tworzenia więzi: wyspa jest zagrożona separacją i relegacją; wyspa jest okazją do rozpoczęcia i ponownego założenia, odkrycia i regeneracji, starego i nowego; wyspa jest gdzie indziej par excellence, kryje skarby lub jest miejscem ucieczki, pożytecznym w pogoni za szczęściem.

Wyspa jest królestwem przeciwieństw: otwarcie/ zamknięcie, powitanie/ wykluczenie, wolność / więzienie, więź/ dystans. Dwoistość tożsamości, którą będziemy rozwijać w założeniach i w programie kulturalnym Włoskiej Stolicy Kultury Procida na rok 2022, witając szansę wyspy jako uprzywilejowanej perspektywy doświadczania ciągłych sprzeczności, odwiecznej walki między poczuciem przynależności a potrzebą zadeklarowania swojej różnicy.” (Jakub Romaniuk, ISW)