Praca dla najbiedniejszych: instytucje nie działają jak należy

Zatrudnienie socjalne to forma wsparcia ze strony państwa m.in. dla osób: bezdomnych, uzależnionych, trwale bezrobotnych, niepełnosprawnych, które chcąc rozwiązać trudną sytuację życiową i szukają możliwości podjęcia zatrudnienia. Po uzyskaniu skierowania z powiatowego urzędu pracy mogą one wziąć udział w zajęciach organizowanych przez centra integracji społecznej. Natomiast osoby, które podpisały wcześniej kontrakt socjalny, mogą skorzystać z oferty klubów integracji społecznej. W badanym przez Najwyższą Izbę Kontroli okresie liczba działających w Polsce centrów i klubów sukcesywnie rosła: w połowie 2013 r. wynosiła odpowiednio 124 i 197.
Kontrola wykazała, że instytucje integracji społecznej funkcjonują na ogół zgodnie z prawem, jednak są niewystarczająco skuteczne. W latach 2011-2012 centra samorządowe odnotowały wskaźnik osób pozytywnie kończących zajęcia na poziomie 79,6 proc. i usamodzielnienia 44 proc., podczas gdy w centrach pozarządowych zajęcia skończyło 64,8 procent., a wskaźnik usamodzielnienia wynosił 28,4 proc.
W toku kontroli inspektorzy Izby stwierdzili wiele nieprawidłowości. Większość centrów nie monitorowała w sposób planowy i systematyczny dalszych losów swoich absolwentów. Ich kierownicy tłumaczyli ten fakt brakiem narzędzi prawnych. Na dodatek większość skontrolowanych centrów nie współpracowała w wystarczającym stopniu z lokalnymi przedsiębiorcami i urzędami pracy, co przekładało się na niższą skuteczność wsparcia socjalnego dla osób potrzebujących.
W przypadku 31,2 proc. centrów programy zatrudnienia socjalnego nie zostały dopasowane do uczestników zajęć pod względem intelektualnym, osobowościowym i zawodowym. Zdarzały się też przypadki szkolenia uczestników w kierunku zawodów nadwyżkowych,czyli takich, gdzie pracowników nie potrzeba.
NIK zwróciła też uwagę na inne luki w ustawie o zatrudnieniu socjalnym, która nie zobowiązuje centrów i klubów integracji społecznej do monitorowania dalszych losów ich absolwentów. W praktyce część instytucji uzyskuje takie informacje nieformalnie. Jednak odpowiednia regulacja prawna pozwalałaby centrom i klubom ocenić, czy ich działalność jest skuteczna i jakich wymaga usprawnień.
NIK , najwyraźniej porażony wynikami kontroli, wystąpił nawet z wnioskiem do Ministra Pracy i Polityki Społecznej o podjęcie kroków w kierunku znowelizowania ustawy o zatrudnieniu socjalnym:
- "W ocenie NIK ustalenia niniejszej kontroli oraz wyniki równolegle przeprowadzonego audytu skuteczności kontraktów socjalnych wskazują, że dobrym pomysłem jest zintegrowanie kontraktów i zatrudnienia socjalnego jako dwóch komplementarnych narzędzi. Takie rozwiązanie przyczyni się do zwiększenia skuteczności wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” – czytamy w raporcie.
Co ciekawe, według NIK, wyniki kontroli wskazują, że centra samorządowe były bardziej skuteczne od pozarządowych.

BOS
Fot: BOS
Źródło: NIK
 .