Kondycja start-upów: marzenia i rzeczywistość

Owocem takich odkryć są produkty fizyczne ukierunkowane na rozwiazywanie problemów społecznych, takich jak zanieczyszczenie środowiska naturalnego, raczej niż czyste usługi programistyczne, które dominowały jeszcze w poprzedniej dekadzie.

Europejskie start-upy deep tech mają duże zasoby własności intelektualnej, ale mało kapitału. Przedsiębiorcy technologiczni mają to do siebie, że przeważnie są niezadowoleni z piętrzącej się biurokracji i wyrażają się lekceważąco o urzędnikach państwowych i agencjach innowacyjnych.

Aby poprawić sytuację małych firm chcących się dynamicznie rozwijać Europa wprowadziła w ubiegłej dekadzie szereg ułatwień, które w inicjatywie Scale Up Europe koncentrowały się wokół zachęt inwestycyjnych, przyciągania utalentowanych pracowników (wszelki postęp jest w końcu dziełem ludzi), bliskiej współpracy między naukowcami i przedsiębiorcami oraz wprowadzania ułatwień we współpracy start-upów z wielkimi firmami.

Po koniec czerwca tego roku polska administracja podpisała EU Start-up Nations Standard, międzynarodową deklarację państw Unii Europejskiej zmierzającą do zapewnienia przyjaznego otoczenia małym innowacyjnym firmom technologicznym. Wśród głównych elementów tej deklaracji można wyliczyć:

1. łatwą procedurę rejestrowania przedsiębiorstwa,
2. rozpatrywanie wniosków wizowych dla utalentowanych pracowników start-upów z krajów trzecich w ciągu miesiąca,
3. ułatwienia w obszarze opcji na akcje dla pracowników małych przedsiębiorstw,
4. regulowanie z uwzględnieniem innowacji (na przykład klauzule eksperymentalne albo piaskownice regulacyjne pozwalające na testowanie w prawdziwych warunkach nowych rozwiązań technicznych),
5. zamówienia publiczne na innowacyjne produkty i usługi,
6. ułatwiony dostęp do finansowania,
7. zasada „najpierw cyfrowo” (możliwość pełnej komunikacji z administracją państwową za pośrednictwem Internetu, bez konieczności odwiedzania urzędów),
8. nacisk na różnorodność, inkluzję i ochronę wartości demokratycznych w profilu start-upów.

Podstawą sukcesu start-upów jest oczywiście dostęp do nisko oprocentowanego kapitału, który pomaga wykorzystać rozmiar jednolitego rynku europejskiego.

Po rekordowym dla firm technologicznych 2021 roku, kiedy na rynku europejskim znalazło się 106 mld dolarów z funduszy venture capital, kolejny rok przyniósł spadek. W ubiegłym roku wartość inwestycji na rynku europejskim wyniosła 83 mld dolarów a tegoroczna prognoza dla Europy wynosi tylko 51 mld dolarów z pieniędzy prywatnych inwestorów.

Jest to w pewnej mierze wynik ostrożnego nastawienia amerykańskich firm inwestycyjnych, które po Inflation Reduction Act przyjętym przez administrację Prezydenta Bidena w 2022 r., wybierają Stany Zjednoczone jako pierwszą geograficznie opcję inwestycyjną. Te same przyjazne przepisy mogą obecnie skłaniać innowacyjne firmy europejskie do relokowania swoich operacji na kontynencie amerykańskim.

Chociaż w latach 2016-2020 33% kapitału światowego zainwestowano w Europie, dostęp do finansowania dla europejskich scale-upów jest nadal w dużej mierze tradycyjny: opiera się na pożyczkach bankowych. Europejskie fundusze emerytalne na przykład inwestują w nowe technologie bardzo ostrożnie, sama Europa nie ma dużych funduszy venture capital, a za 35% inwestycji odpowiadają agencje rządowe.

Do 2027 r. Europejska Rada ds. Innowacji przeznaczy ze środków publicznych około 10 mld euro na wsparcie dla nowoczesnych firm technologicznych, przede wszystkim w obszarze klimatu, odnawialnej energii, cyfryzacji i zdrowia. Ten budżet ma na celu przyciągnięcie prywatnych inwestorów do Europy z kolejnymi inwestycjami rzędu co najmniej 50 mld euro.

Na naszym kontynencie nadal tragicznie niedoreprezentowane są kobiety starające się o finansowanie na rozwój swoich przedsiębiorstw technologicznych. W 2020 r. firmy technologiczne założone wyłącznie przez kobiety miały tylko 1,7 % kapitału zgromadzonego na europejskich rynkach. Ponad 98 % tego kapitału znajduje się w rękach przedsiębiorców- mężczyzn.

Prawie 20 lat po rozszerzeniu Unia Europejska nadal walczy z tzw. przepaścią innowacyjną. Według EU Innovation Scoreboard Polska zajmuje czwarte miejsce od końca w stawce unijnych innowatorów (na końcu plasują się Łotwa, Bułgaria i Rumunia), ale dynamika rozwoju polskiej gospodarki w stronę innowacyjności jest większa niż przeciętna w Europie. Europa ma świetne uniwersytety, wykształconych inżynierów i jest potęgą w zakresie tworzenia wiedzy.

Natura światowej innowacji zmienia się na naszych oczach, a rynek technologii klimatycznych właśnie się kształtuje. To szansa biznesowa dla firm technologicznych także z naszego regionu. (Edyta Ziomek/ISW) Image by rawpixel.com on Freepik

Źródła:

• Komisja Europejska, Nowy europejski plan na rzecz innowacji: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022DC0332
• Polskie start-upy rozchwytywane. Współpraca Dawida z Goliatem staje się modna: https://www.rp.pl/biznes/art38629761-polskie-start-upy-rozchwytywane-wspolpraca-dawida-z-goliatem-staje-sie-modna
• Polski start-up z potencjałem, czyli jaki: https://www.rp.pl/biznes/art38279311-polski-start-up-z-potencjalem-czyli-jaki
• European startup funding to drop a further 39% this year as tech rout continues: https://www.cnbc.com/2023/06/05/european-startup-funding-to-drop-39percent-in-2023-as-tech-rout-continues-.html
• EU innovation scoreboard highlights persistent east-west performance divide: https://sciencebusiness.net/news-byte/eu-innovation-scoreboard-highlights-persistent-east-west-performance-divide