Jak pisarz i poeta został ministrem gospodarki i co z tego wyszło

W przypadku wybitnych postaci używa się czasem zwrotu, “jego biografią można by obdzielić kilka osób”. W przypadku Varujana Vosganiana nie jest to wcale przesadą. Same jego polityczne dokonania robią wrażenie - przez 30 lat był posłem, w tym czasie trzykrotnie obejmując tekę ministra gospodarki. Publikacje związane z ekonomią stanowią jednak w jego przypadku mniejszość, ustępując miejsca powieściom, esejom i poezji. Nie sposób nie wspomnieć też o jego ormiańskim pochodzeniu, które ma wpływ zarówno na twórczość, jak i działalność polityczną Vosganiana.

Varujan Vosganian (czy. Warużan Wozganian) urodził się w 1958 roku w Fokszanach (Focșani) na wschodzie Rumunii. Jego rodzina znalazła się tam po ucieczce z Anatolii, gdzie Turcy dokonali w 1915 roku rzezi Ormian. Historie przekazane przez rodzinę stały się ważną częścią tożsamości Vosganiana, który często podkreśla swoje ormiańskie pochodzenie. Pisze o nim m.in. na kartach książki pt. “Księga szeptów” (“Cartea șoaptelor”):

“>>Ormiańscy starcy dzieciństwa<< Varujana Vosganiana nie mają do opowiedzenia radosnych zdarzeń, lecz fakty wręcz niepokojące. Opowiadając starają się zrzucić ciężar traumy – swojej i swoich poprzedników. Historia ludobójstwa Ormian z 1915 roku, historia niekończących się konwojów wygnańców w marszu śmierci na pustyni Deir-ez-Zor, historia Ormian, którzy obrali drogę uchodźstwa, zostały odmalowane na stronach powieści wręcz olśniewająco” - czytamy we fragmencie opisu “Księgi szeptów”.

Ormianin z Rumunii

Tytuł książki “Księga szeptów” nawiązuje do rozmów, jakie toczone były wśród ormiańskiej mniejszości w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Szeptano, aby nikt niepowołany nie usłyszał przekazywanych tam historii – o rzezi dokonanej przez Turków, czasach drugiej wojny światowej i następujących po niej represji ze strony Sowietów, a następnie rumuńskich komunistów. W połowie lat siedemdziesiątych Vosganian opuścił Fokszany i rozpoczął studia w Bukareszcie – najpierw ekonomię, a następnie matematykę. Wziął udział w rewolucji 1989 roku i tuż po niej zaangażował się w politykę. Wtedy też zaczęła się jego trzydziestoletnia przygoda z parlamentem. Początkowo kandydował z ramienia Unii Rumuńskich Ormian, a po 1996 roku współpracował z kilkoma znaczącymi partiami jako senator.

Vosganian w polityce

Jego największe sukcesy związane są z działalnością w Partii Narodowo-Liberalnej, będącej największą siłą polityczną rumuńskiej prawicy. Szczególnie doceniano jego wiedzę z zakresu ekonomii (pod koniec lat dziewięćdziesiątych obronił nawet doktorat na Uniwersytecie Bukaresztańskim). Między 2006 a 2013 rokiem Varujan Vosganian był m.in. trzykrotnie ministrem gospodarki. W 2013 roku oskarżono go o sprzyjanie jednej z firm w relacjach z państwową spółką. Ostatecznie nic mu nie udowodniono, ale Vosganian podał się do dymisji. Jednocześnie opuścił PNL ze względu na brak poparcia dla tworzonej przez nich koalicji. W 2016 roku po raz ostatni kandydował do parlamentu, tym razem z ramienia Sojuszu Liberałów i Demokratów (Alianța Liberalilor și Democraților; ALDE). W 2020 partia zaliczyła druzgocącą porażkę w wyborach samorządowych:

"Nawet jeśli nie do końca rozumiemy jej kryteria, nie ma sensu obwiniać wyborców za porażkę, którą ponieśliśmy. To tak, jakby aktor obwiniał publiczność za to, że nie bije mu braw" - napisał wówczas w mediach społecznościowych Varujan Vosganian.

Klęska ALDE i połączenie się partii z częścią działaczy postkomunistycznych w nowy blok wyborczy sprawiły, że Varujan Vosganian zrezygnował z dalszego kandydowania do parlamentu. Nie oznacza to jednak, że całkowicie wycofał się z życia publicznego. Należy mieć bowiem na uwagę fakt, że wraz z karierą polityczną Vosganian dał się poznać jako poeta i eseista. Już w 1994 roku wydał on swój pierwszy tomik poezji pt. “Niebieski szaman” (“Șamanul Albastru”), a dwa lata później zbiór opowiadań pt. “Pomnik Komandora” (“Statuia Comandorului”). Łącznie Vosganian jest autorem czterech tomów poezji, dwóch zbiorów opowiadań, a także dwóch powieści. Trzy publikacje z zakresu ekonomii wypadają przy takim dorobku blado.

Pisarz, poeta, publicysta

Twórczość Varujana Vosganiania została doceniona zarówno w Rumunii, jak i za granicą. Sama “Księga szeptów” opisująca ludobójstwo Ormian została przetłumaczona na kilkanaście języków, w tym na polski. Powieść poza Rumunią zdobyła nagrody m.in. w Hiszpanii, Niemczech i Mołdawii. O tym, jak uniwersalne są wartości zawarte w powieści świadczy fakt, że aż trzy kraje zgłaszały Vosganiana jako do literackiej Nagrody Nobla Rumunia, Armenia i Izrael. W 2016 roku “Księga szeptów” Vosganiana w konkursie Literackiej Nagrody Europy Środkowej “Angelus” we Wrocławiu. Książka otrzymała także Nagrodę Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej, osobno nagrodzono również Joannę Kornaś-Warwas za najlepsze tłumaczenie.

Choć Varujan Vosganian trzyma się w ostatnich latach nieco z dala od polityki, to wciąż jest aktywny. Od 1990 roku przewodzi Związkowi Ormian w Rumunii i dba o to, aby problemy tej mniejszości były dostrzegane w przestrzeni publicznej. Od 2005 roku jest także wiceprezesem Związku Rumuńskich Pisarzy. Stale udziela się w mediach, publikuje też m.in. na swojej stronie internetowej. Michał Torz, ISW, fot. pixaby

Skomentuj