Zajady w kącikach ust - poznaj skuteczne sposoby na radzenie sobie z zajadami

Zapalenie kątów ust, powszechnie nazywane zajadami (chelitis angularis) lub pękającymi kątami ust. Pojawiają się na każdym etapie życia, u niemowląt i z większą częstotliwością u osób starszych. Z reguły zapalenie kątów ust występuje obustronnie, rzadziej jednostronnie. Zajady charakteryzuje się jako uwidocznione, bolesne pęknięcia z odczynem rumieniowym, strupami i drobnymi pęknięciami. Z reguły czerwone pęknięcia są lokalizowane promieniście od kątów ust, pokryte błoną lub strupem. Mogą pojawiać się strupy, brązowe i ziarninujące grudki. Niejednokrotnie zajady wywołują problem przy otwieraniu ust.

Jak wyglądają zajady?

Pierwszymi objawami, poprzedzającymi wystąpienie zajadów, na które warto zwrócić uwagę, jest przesuszona, zaczynająca pękać w kącikach ust skóra, a także zaczerwienienie oraz obrzęk. Następnie pojawiają się niewielkie pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym lub krwią. Niestety te drobne ranki mogą przysparzać wielu kłopotów przez długi czas. Po pęknięciu pęcherzyków w kącikach pojawia się bolesna nadżerka, która potrafi goić się nawet dwa lub trzy tygodnie. 

Dlaczego powstają zajady? Najczęstsze przyczyny

Przyczynami powstawania zajadów mogą być zakażenia grzybicze, gronkowcowo-paciorkowcowe oraz inne. Zmiany zapalne, zwane zajadami mogą być związane z infekcją Candida albicans. W takich przypadkach zasadne wydaje się być leczenie przeciwgrzybicze, ustalone na podstawie poprawnej diagnozy w porozumieniu ze specjalistą. Stanowią dość powszechny problem u ludzi starszych. Wraz z wiekiem dochodzi do zmian w obrębie całej jamy ustnej, dodatkowo często zajady są kojarzone z terapią lekową i obniżoną odpornością u powyższej grupy osób. 

Zajady mogą być spowodowane przesuszeniem ust, przyjmowaniem przez dłuższy czas antybiotyków, brakiem odpowiedniej higieny, występowaniem próchnicy. Również, przy występujących wadach zgryzu, istnieje ryzyko zapaleń w kącikach ust. Stosowanie leków wysuszających skórę miejscowo, szczególnie w terapiach przeciwtrądzikowych może mieć wpływ na powstawanie zajadów.

Nieodpowiednio dobrana dieta będzie miała wpływ na powstawanie zajadów. Zgodnie z aktualną wiedzą wiemy, że zajady są spowodowane niedoborem witamin z grupy B, żelaza, cynku w tym przypadku ważnym elementem jest uzupełnienie istniejących niedoborów (odpowiednia dieta/wdrożenie suplementacji). Dieta obfitująca w dużą ilość kawy i alkoholu będzie przyczyniać się do zmniejszonego wchłaniania i wypłukiwania ważnych składników diety warunkujących odpowiedni stan kątów ust. Jak wskazują dostępne dane, zajady występujące z powodu niedoboru witamin z grupy B (B2, B3, B6, B5, B12) i żelaza stanowią 25% wszystkich przypadków osób zmagających się z powyższym problemem. Sugeruje się, że przewlekły niedobór żelaza zmniejsza odporność komórkową, a więc promuje kandydozę śluzówkowo-jelitową. 

Dodatkowo niedobór w diecie cynku będzie przyczyniał się do powstawania zajadów. Przy stosowaniu diet odchudzających i nadmiernej utracie masy ciała mogą pojawić się zapalenia kącików ust. Ze względu na obniżoną odporność, częstsze zachorowania w okresie jesienno-zimowym i czasami konieczność przyjmowania antybiotykoterapii. W konsekwencji flora bakteryjna staje się wyjałowiona i zapalenia kącików ust pojawiają się częściej. Poważne choroby ogólnoustrojowe, jak cukrzyca, zakażenia wirusem HIV, anemia, niedożywienie i inne, mają wpływ na zmniejszenie odporności, w związku z czym mogą pojawić się miejscowe infekcje w formie zajadów.

Należy również zwrócić uwagę, czy nie występują alergie. Najczęstsze to alergie na metale (nikiel, złoto, rtęć, pallad, kobalt, dwuchromian potasu), niektóre konserwanty, przeciwutleniacze, substancje antyseptyczne. Dodatkowo stosowanie leków, m.in. kortykosteroidów. Składniki kosmetyków, tj. lanolina, laurylosiarczan sodu, kokamidopropylobetaina. Kleje, wyroby gumowe, papierosy także mogą powodować zapalenie kątów ust

Zajady a opryszczka – różnice

Bardzo często zajady są utożsamiane z opryszczką wargową, natomiast nie są to te same choroby. Opryszczkę wywołuje wirus opryszczki typu 1 (Herpes simplex). Choroba zwykle objawia się jako małe pęcherzyki, z których w wyniku pękania wypływa ropno-surowiczy płyn. Pacjenci u których pojawia się opryszczka również mogą odczuwać uciążliwy świąd. Należy dodać, że zajady dotyczą kącików ust, natomiast opryszczka wargowa najczęściej lokalizuje się na granicy błony śluzowej jamy ustnej i warg.

Leczenie zajadów

Kiedy należy udać się do lekarza? Przede wszystkim wtedy, gdy wszelkie domowe sposoby zawiodą. Zdarza się tak, że pomimo stosowania kuracji opartych na medycynie ludowej oraz wykorzystywania leków bez recepty stan zapalny nie znika, a czasem nawet się zaostrza. Wtedy zdecydowanie będzie potrzebna interwencja lekarza. Po pomoc warto się zgłosić zwłaszcza ze względu na to, że przyczyną zajadów mogą być znaczące niedobory witamin, na przykład te spowodowane anemią, lub towarzyszyć im mogą niezdiagnozowane do tej pory choroby. Nie należy jednak od razu panikować. Może się okazać, że wystarczy leczenie preparatami przeciwgrzybiczymi lub stymulującymi odporność organizmu dostępnymi na receptę. Podczas wizyty lekarz może wykonać wymaz ze zmienionego zapalnie miejsca lub zlecić badania krwi i, w zależności od wyników, zastosować odpowiednie metody leczenia.

Należy pamiętać, że nawracających lub nieznikających przez długi czas zajadów nie należy bagatelizować. Czasem taka zmiana może utrzymywać się nawet kilka miesięcy! Nieleczony zajad może wywoływać stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej.

Domowe sposoby na zajady

Poza sprawdzonymi medycznymi poradami istnieje cała masa sposobów na zajady – prosto z domowej apteczki naszych babć. Aby z nich skorzystać, nie trzeba ruszać na całodniową wycieczkę po aptekach i wydawać pieniędzy na rozmaite leki. Zwykle wystarczą produkty, które każdy ma swojej kuchni.

Oliwa z oliwek − działa nawilżająco. Wystarczy, że posmarujesz nią kąciki ust przed snem, a rano powinieneś zauważyć poprawę. Poza działaniem nawilżającym i natłuszczającym oliwa z oliwek jest również bogata w witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E i K, które doskonale koją stany zapalne.

Czosnek – ten produkt jest znany ze swojej dobroczynnej mocy. Nasze babcie stosowały go na rozmaite infekcje i do dzisiaj chwalą go za wszechstronność i skuteczność. I mają rację! Czosnek jest naturalnym antybiotykiem, który pomaga zwalczać rozmaite infekcje. Dodaj go do swojej diety, a pomożesz organizmowi szybciej zwalczyć zajady.

Miód – kolejny składnik cieszący się dobrą sławą i stosowany w różnych formach na rozmaite dolegliwości. Jeśli do tej pory kojarzył Ci się tylko z pysznym dodatkiem do herbaty z cytryną, to najwyższa pora wypróbować go w walce z zajadami. Miód ma silne właściwości antybakteryjne, dlatego posmarowanie nim zajadów powinno znacząco przyspieszyć gojenie. O innych dobroczynnych właściwościach miodu przeczytasz tutaj: Miód – rodzaje miodów i który jest najzdrowszy.

Drożdże – to kolejny domowy sposób na walkę z zajadami. Możesz zmieszać je z wodą i w postaci kremu nałożyć bezpośrednio na kąciki ust, a także stosować je w formie napoju. Przygotuj prosty roztwór z łyżeczki świeżych drożdży, łyżeczki cukru i 100 ml ciepłego mleka.

Aloes – to składnik znany ze swoich właściwości kojących i często wykorzystywany w różnych kosmetykach. Sok z jego liści działa kojąco i regenerująco na skórę, a dodatkowo powstrzymuje rozwój i namnażanie się bakterii, więc jeśli masz w swoim domu doniczkę z tą właśnie rośliną, nie wahaj się ani chwili dłużej.

Plastry ogórka – nie bez powodu plastry ogórka kładzie się na oczy podczas wizyty w spa. Ogórek ma działanie kojące, dzięki czemu umieszczenie go w miejscu powstawania zajadów może przynieść wyraźną ulgę.

Zobacz też: Wypadanie rzęs może świadczyć o chorobie. Jakie są jego najczęstsze przyczyny?

Domowy krem z witaminą B2 – to kolejny sposób na zajady do samodzielnego stworzenia w domu. Wystarczy, że wymieszasz pokruszoną tabletkę witaminy B2 z niewielką ilością tłustego kremu, a następnie nałożysz miksturę na dotknięty zmianami kącik ust. Najlepszy efekt uzyskasz, nakładając domowy krem na zajady i pozostawiając go na całą noc.

Jakie działania profilaktyczne zapobiegają powstawaniu bolesnych zajadów?

Najskuteczniejszym sposobem jest zdrowa, zbilansowana dieta, bogata w białko, żelazo, witaminy z grupy B (należy zwłaszcza uzupełnić niedobór witaminy B12). Nie można też dopuszczać do przesuszenia ust (stosować kremy i maści nawilżające), wzmacniać odporność, a także dbać o higienę jamy ustnej oraz nie oblizywać ust, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.

[email protected],  fot. Freepik