Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych. Przyczyny, objawy i leczenie

Niektóre dzieci rodzą się bowiem z nie w pełni wykształconymi stawami. To dysplazja stawów biodrowych, która może dotyczyć jednego lub obu stawów. Staw nie może wówczas rozwijać się prawidłowo, w dodatku jest zagrożony zwichnięciem, czyli utratą połączenia między panewką a główką kości.

Dysplazja stawu biodrowego – co to jest?

Dysplazja stawu biodrowego to niedostateczny rozwój kości i innych elementów tworzących ten staw, a zwłaszcza zbyt płytkie i strome brzegi panewki („gniazda”) na kości biodrowej, w której jest umocowana kość udowa. Stan taki powoduje, że kość udowa, w miarę zwiększania się siły mięśni i ich napięcia, zostaje trwale wysunięta z panewki poza staw. Dochodzi wtedy do zwichnięcia stawu, które uniemożliwia dziecku prawidłowe chodzenie. 
Częściej dotyczy dziewczynek niż chłopców, może być jednostronna lub dwustronna, a nieleczona może prowadzić do poważnych zmian zwyrodnieniowych oraz do przewlekłego bólu i problemów z poruszaniem się. 

Dysplazja – jak rozpoznać?

Obserwacja dziecka jest kluczowa w celu rozpoznania dysplazji. W związku z tym, jeśli dostrzegasz kilka z wymienionych poniżej cech u swojego dziecka, zgłoś się do ortopedy lub fizjoterapeuty. Oto charakterystyczne objawy dysplazji:

• asymetria fałdów pośladkowych, udowych, warg sromowych,
• różnica długości nóżek,
• strzelanie, trzaski i przeskakiwanie stawów biodrowych podczas codziennej pielęgnacji,
• ograniczony zakres ruchu odwodzenia – widoczna różnica w rozszerzaniu nóżek po jednej i po drugiej stronie lub trudności z szerokim rozłożeniem nóg przy przewijaniu,
• ból i problemy z chodzeniem – często dysplazja jest diagnozowana dopiero u dzieci, które już samodzielnie chodzą, skarżą się wtedy na ból biodra lub kolana oraz utykają, chód jest niestabilny, często tracą równowagę.

Dysplazja stawu biodrowego – przyczyny

Kłopoty związane z dysplazją stawu biodrowego mogą wystąpić już w okresie życia płodowego. Natomiast na etapie okołoporodowym zmiany te mogą się nasilić. Chociaż nie są znane konkretne przyczyny choroby u danego dziecka, wyróżnia się pewne czynniki zwiększające ryzyko dysplazji:

• skłonności genetyczne – dysplazja stawu biodrowego częściej występuje u dzieci, których rodzice lub rodzeństwo urodzili się z dysplazją;
• ułożenie miednicowe dziecka w trakcie ciąży – bardzo często zdarza się w ciąży bliźniaczej/mnogiej, ponieważ w macicy jest mało miejsca;
• złe podkurczanie nóżek przez dziecko znajdujące się w łonie matki (pod koniec ciąży) – ma to związek z małą ilością miejsca w jamie macicy kobiety; nieprawidłowe podkurczanie nóżek może powodować, że głowa kości udowej może wypaść z panewki stawu;
• prostowanie nóżek u noworodka na skutek niewłaściwej pielęgnacji; prostowanie na siłę naturalnie przykurczonych nóżek może doprowadzić do zwichnięcia kości udowej stawu;
• hormon relaksyna – jest to hormon, który pojawia się w organizmie kobiety w ostatnim trymestrze ciąży i ma na celu rozluźnienie stawu miednicy. U dziecka może rozluźniać więzadła stawowe, co przyczynia się do powstawania dysplazji.

Diagnostyka dysplazji stawu biodrowego

Wrodzona dysplazja stawu biodrowego może być trudna do zdiagnozowania. Wprawdzie znaczne dysfunkcje biodra są widoczne w pierwszych godzinach po narodzinach, jednak mniejsze zmiany – szczególnie jeśli są obustronne – czasami ulegają przeoczeniu. Dzieje się tak, ponieważ zaburzone jest porównanie obu stawów, które wyglądają na symetryczne. Stawy biodrowe mogą być całkowicie prawidłowo zbudowane, jednak może występować niewielka niestabilność nasilająca się wraz z dorastaniem dziecka. Dlatego też dzieci z pozornie zdrowymi bioderkami w pierwszych miesiącach życia, z opóźnieniem mogą mieć nasilenie dysfunkcji i ujawnienie się objawów. Drobniejsze zaburzenia funkcji stawu biodrowego, mogą być przyczyną rozmaitych problemów bólowych z wieloletnim opóźnieniem.

Podstawą do zdiagnozowania wady stawu biodrowego jest badanie pediatryczne, sprawdzające ruchomość oraz ewentualne „klikanie” biodra. Doświadczony pediatra nie przeoczy wyraźnych objawów przeskakiwania (Ortolaniego) i wyważania (Barlowa). Poszerzenie diagnostyki o badania obrazowe, czyli USG i ewentualne RTG stawów pozwala postawić ostateczną diagnozę i ocenić nasilenie oraz rodzaj dysfunkcji. Istnieje szczegółowy podział dysplazji uwzględniający różne typy i rodzaje problemów biodra.

Dysplazja stawu biodrowego – leczenie

Leczenie dysplazji jest uzależnione od wieku pacjenta oraz stopnia rozwinięcia się dysplazji. Celem takiego leczenia jest utrzymanie skorygowanej pozycji głowy kości udowej w panewce stawu biodrowego. Daje to możliwość prawidłowego napięcia więzadeł i wzrostu kości w prawidłowym kształcie. W lżejszych formach dysplazji stawu biodrowego i u małych dzieci często sama profilaktyka układania i szerokiego noszenia i pieluchowania dziecka bardzo pomaga w prawidłowym rozwoju biodra ze względu na dużą elastyczność więzadeł i szybki i łatwy sposób powrotu kości udowej do prawidłowej centralizacji w panewce (tylko lekarz lub fizjoterapeuta może zalecić taki sposób profilaktyki, nie jest on potrzebny dzieciom, u których występuje prawidłowy rozwój stawów biodrowych). 

W aparatach tych nogi dziecka są zgięte w stawach biodrowych i ułożone w odwiedzeniu. W przypadku zaawansowanej postaci dysplazji stawu biodrowego lub przy postawieniu późnej diagnozy, leczenie profilaktycznie i aparaty odwodzące nie są skuteczne, gdyż następują duże zmiany w strukturze stawu. Wówczas pojawia się próba leczenia wyciągami. W niektórych sytuacjach konieczna może okazać się operacja.

Zobacz też: Refluks żołądkowo-przełykowy – co go powoduje i jak go leczyć?

Sposób postępowania i dobór zaopatrzenia medycznego w dysplazji stawu biodrowego określa lekarz ortopeda. Najczęściej zaleca on również prowadzenie rehabilitacji, zarówno przed zastosowaniem określonej formy postępowania leczniczego, jak i wspomagająco w trakcie leczenia. Fizjoterapia przy dysplazji stawów biodrowych umożliwia szybszy powrót do prawidłowego funkcjonowania dziecka oraz poprawia ogólną motorykę. Terapia zawsze dobierana jest indywidualnie do potrzeb pacjenta i jego umiejętności, a także postaci dysplazji.

[email protected],  fot. www.freepik.com