Wystawa „Obrazy czasu wojny. Krynica 1939-1940” powraca

Czas wojny i okupacji był dla mieszkańców Krynicy, tak jak dla ludności całej Polski, dramatycznym doświadczeniem. Po wkroczeniu wojsk niemieckich krynicki kurort przejęły we władanie władze okupacyjne. Uzdrowisko zostało przekształcone w ośrodek wypoczynkowy dla rekonwalescentów armii niemieckiej i armii sojuszniczych. Tutaj przywożono niemieckie dzieci ewakuowane z bombardowanych miast i organizowano pobyty młodzieży z Hitlerjugend. Niemcy przejęli większość pensjonatów i domów leczniczych. Wysiedlono i wywieziono całą ludność narodowości żydowskiej. Gestapo zajęło na swoją siedzibę i więzienie „Bajkę”, budynek położony obecnie przy ul. Pięknej.

Kryniczan także nie ominęły aresztowania i prześladowania. Wiele rodzin utraciło swoich bliskich – zginęli podczas walk w kampanii wrześniowej, na frontach II wojny światowej, w obozach koncentracyjnych i łagrach. Mieszkańcy cierpieli z powodu braku oświaty, opieki medycznej i aprowizacji. Mimo to wiele osób z narażeniem życia angażowało się w ruch oporu. Krynica i jej okolice stały się miejscem działalności kurierów, którzy przerzucali uchodźców na Słowację i Węgry.

Wystawa powstała z okruchów pamięci tamtego, tragicznego czasu. Obrazy Krynicy z lat 1939-1945 utkały fragmenty wspomnień, zapisków, dokumentów i zdjęć. Znalezienie materiałów źródłowych i relacji świadków tych wydarzeń okazało się bardzo trudne. Chociażby ze względu na to, że nie był to dobry czas na robienie rodzinnych, pamiątkowych fotografii. Dlatego nieocenionym zbiorem zdjęć z lat wojny okazały się albumy Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Starowiejskich, które, także w czasie okupacji, prowadziły w Krynicy ochronkę i sierociniec oraz dożywiały najbardziej potrzebujących. Źródłem wiadomości o trudach życia codziennego są zapiski kronikarskie prowadzone przez zakonnice (w ochronkach przy ul. Kraszewskiego i Dąbrowskiego). Dzięki zasobom Narodowego Archiwum Cyfrowego możemy obejrzeć uzdrowisko ze spacerującymi po Deptaku niemieckimi żołnierzami. Istotną częścią ekspozycji są również zebrane (publikowane lub spisane) wspomnienia świadków wydarzeń wojennych lub relacje przekazane przez ich rodziców. Przejmujące historie jednostek odzwierciedlają losy wielu osób, których bliscy zmarli w Oświęcimiu, zostali wywiezieni na Wschód, czy znaleźli się na listach zakładników.

Wystawa przygotowana przez Bibliotekę Publiczną w Krynicy-Zdroju.
Wykorzystano materiały ze zbiorów: Biblioteki Publicznej, Archiwum Narodowego w Krakowie – Oddział w Nowym Sączu, Narodowego Archiwum Cyfrowego (partner wystawy) Archiwum Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP w Starej Wsi, archiwalnych numerów gazety lokalnej „Krynickie Zdroje”, wspomnienia rodzinne Kryniczan.

Agata Jarosz
Fot. Paweł Kowalski
(oprac. JB)