Rytrzoki, dziecięcy folklor Czarnych Górali z Rytra

Chociaż w Rytrze nie ma Gminnego Ośrodka Kultury, ani nie funkcjonuje seniorski zespół regionalny, to jednak udało się powołać do istnienia dziecięcą grupę regionalną, przedstawiającą zabawy dziecięce, wyliczanki, tańce i przyśpiewki wywodzące się z tradycji górali rytersko-piwniczańskich, zwanych często Czarnymi Góralami.
– Podpatrujemy regionalne zwyczaje dorosłych, a takim odnośnikiem dla nas są Małe Piwnicoki i Dolina Popradu. Zespół cały czas się rozwija, z inicjatywy pani dyrektor Wiesławy Pawlik zakupione zostały stroje góralskie. Zarówno ubiór jak i pieśni, tańce i zabawy są oparte o wiedzę etnografów – mówi Czesława Ryżak, która razem z Renatą Dudczak opiekuje się zespołem.
Rytrzoki występują w tradycyjnych strojach góralskich. Dziewczynki mają włosy zaplecione gładko w warkocze z wplecionymi czerwonymi wstążkami, białe bluzki, czerwone korale, gorsecik wiązany czerwoną wstążką, spódnicę w drobny wzorek przypominający tkaniny drukowane, na niej zapaska. Na nogach wełniane skarpety i kierpce wiązane nawłokami. Zaś chłopcy mają na głowach kapelusze przewiązane czerwonym paskiem, białe koszule czasem z wstążka pod szyją (na uroki), czarne kamizelki, portki białe chołośnie. Na nogach, podobnie jak dziewczyny, wełniane skarpety i kierpce wiązane nawłokami.
– W czasie cotygodniowych spotkań dzieci ćwiczą i utrwalają gwarę, śpiewają piosenki z naszego regionu, również w okresie Świąt Bożego Narodzenia prezentują kolędy i pastorałki, uczą się podstawowych kroków tańców, poznają poezję i prozę twórców ludowych, poznają tradycje naszych dziadków i pradziadków, prezentują swoje umiejętności na szkolnych i środowiskowych uroczystościach – mówi Renata Dudczak.
Zespół prezentuje swoje umiejętności na uroczystościach szkolnych, w czasie wakacji na Dniach Rytra, na „pikniku rodzinnym” organizowanym przez UG na terenie szkoły, na jubileuszu par małżeńskich, na jasełkach, w kościele, z okazji Dnia Babci i Dnia Dziadka. Marzeniem grupy jest występ na Karpackim Festiwalu Dziecięcych Zespołów regionalnych w Rabce-Zdroju, który jest eliminacją do Święta Dzieci Gór. Na razie doskonalą swoje umiejętności, ciężko pracują i dobrze się bawią.
Zajęcia z zespołem prowadzą wspólnie: Renata Dudczak (akompaniament i nauka śpiewu) oraz Czesława Ryżak, która prowadzi zajęcia ruchowe i zajęcia z tańca. W czasie występów przygrywa kapela góralska Piotra Kuliga – Szumiąca Woda.

(JB)
Fot. Archiwum Rytrzoków, IO