Znamirowice: Zofia Skwarło ocaliła gwarę tej części Sądecczyzny
„Słownik gwary z okolic Znamirowic” jest kolejną publikacją zgłoszoną do XI konkursu o Nagrodę im. ks. prof. Bolesława Kumora w kategorii „Książka o Sądecczyźnie” 2022.
Jak zaznacza jego autorka nie byłoby tej publikacji, gdyby nie życzliwość ludzi. Materiał, jaki został w niej zgromadzony pozwolił wydobyć wiele nazw i wyrażeń, utrwalić i ocalić język, który jest najistotniejszym, elementem kultury regionu.
- Mam nadzieję, że Słownik, który opracowałam, pozwoli chociaż w niewielkim stopniu ocalić mowę przodków i pokaże młodemu pokoleniu, że znać gwarę to tak, jakby znać drugi język – pisze autorka w słowie wstępnym do Słownika.
Znaczna część słownictwa, która została zamieszczona w tym Słowniku pochodzi z wcześniejszej pracy „Słownik gwary wsi Znamirowice” autorki, napisanej w 1988 roku pod kierunkiem dr. Józefa Kąsia w ramach I Studium Folklorystycznego przy Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Nowym Sączu oraz z wywiadów prowadzonych w ostatnich 30 latach. Materiał językowy pochodzi w większości ze źródeł mówionych.
- „Słownik gwary z okolic Znamirowic” wpisuje się w znakomitą i cenną serię słowników gwarowych dokumentujących słownictwo gwar Małopolski południowej, a bliżej gwar sądeckich – czytamy w uzasadnieniu zgłoszenia książki do tegorocznego XI konkursu o Nagrodę im. ks. prof. B. Kumora. – Opracowywany przez wiele lat przez autorkę Słownik stanowi przede wszystkim dokument języka mówionego północnej części Lachów Sądeckich.
Utrwalony w słowniku materiał językowy dokumentuje m.in. nazwy narzędzi i prac wykonywanych ręcznie, dawnych ubiorów, określeń ludzi, ale przede wszystkim pokazuje życie nad Jeziorem Rożnowskim. Jest to słownik dyferencyjny, liczący ok. 6000 haseł. Artykuł hasłowy zawiera 3 podstawowe elementy, tj. hasło, definicję i cytat lub przykład typowego użycia danego wyrazu. Dodatkowym uzupełnieniem definicji wielu haseł są ilustracje dokumentujące dawną kulturę materialną.
Jak napisał w swojej recenzji dialektolog prof. dr hab. Józef Kąś słownik ten jest „nieocenionym narzędziem w międzypokoleniowej transmisji wiedzy o czasach młodości dziadków, ale i budowaniu szacunku dla starszego pokolenia (...)„. Dla czytelnika zewnętrznego źródłem poznania lokalnej kultury, w tym zwłaszcza źródłem wiedzy etnograficznej“, który „dzięki swoim walorom materiałowym i redakcyjnym będzie znakomicie służył zarówno lokalnym czytelnikom, jak i badaczom dawnej i współczesnej kultury Sądecczyzny“.
Kim jest autorka słownika?
Dalsza część artykułu na następnej stronie - TUTAJ