I Ty możesz zostać strażakiem. Jak?

Można zaryzykować stwierdzenie, że instytucja ochotniczej straży pożarnej jest stara jak świat. Pierwsze wzmianki o straży ogniowej (poprzedniczki dzisiejszej OSP i PSP) sięgają czasów średniowiecza, kiedy to praktycznie całe budownictwo mieszkalne i obronne wznoszono z drewna. W drewnianych konstrukcjach ogień wzniecał i rozprzestrzeniał się niezwykle szybko. Z czasem, kiedy drewno zamienione zostało na kamień i cegłę (co miało miejsce przede wszystkim w czasie panowanie Kazimierza Wielkiego) liczba pożarów radykalnie spadła.

Zanim ta zmiana nastąpiła, służby miejskie nie mogły pozostać obojętne na niszczycielską siłę żywiołu i postanowiły w rządzonych przez siebie miastach wprowadzić tzw. porządki ogniowe, tj. zbiór nakazów i zakazów, których zadaniem było wzmocnienie bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Pierwszym miastem, które wprowadziło porządki ogniowe był Kraków, Rada Miejska Krakowa uchwaliła je w 1374 r. W 1546 r. podobny akt prawny przyjęły władze Warszawy, m.in. zobowiązując mieszkańców Stolicy do czynnego angażowanie się w gaszenie pożarów.

Wciąż jednak brak było regulacji centralnej, która swoim zasięgiem objęłaby cały kraj. Nie oznaczało to jednak, że potrzeby prawnego uregulowania nie dostrzegano. Andrzej Frycz Modrzewski w swoim wielki dziele „O poprawie Rzeczypospolitej” wprost wskazywał na konieczność dokonania zmiany w systemie budownictwa i wprowadzenie, jako podstawowego budulca cegły. Przeciwników takich rozwiązań Modrzewski pouczał, iż koszt wybudowania ceglanego domu jest nieporównywalnie niższy z kosztem ponownego wybudowania domu drewnianego, strawionego uprzednio przez ogień.

Postulował on również wprowadzenie drabin i sprzętu gaśniczego, jako podstawowego wyposażenia domowego obejścia. To również on był prekursorem idei powołania zastępów straży ogniowej. Niestety pomysły pisarza spotkały się uznaniem dopiero dziesięć lat po jego śmierci, kiedy to w Sieradzu powołano pierwsze zastępy straży ogniowej. Podobne rozwiązania wprowadzono później również we Lwowie.

Obowiązujące w coraz większej liczbie miast „porządki ogniowe” określały m.in. formy zabezpieczenia miast przed pożarami, przebieg akcji gaśniczych, wskazywały sposób alarmowania o dostrzeżonym pożarze, źródłach zaopatrzenia miast w wodę etc. Nierzadko również powoływano w miastach stróżów nocnych, którzy mieli, jako pierwsi alarmować o ogniu i podejmować próby jego gaszenia.