Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
22/06/2020 - 16:15

Wspomnienia Antoniego Sejmeja Górszczyka - cenne źródło historii Sądecczyzny

W ramach Serii wydawniczej „Wielka Wojna – codzienność niecodzienności” opublikowano wspomnienia zasłużonego dla Małopolski działacza społecznego, Antoniego Górszczyka z Pisarzowej (1892-1980). Publikowany pamiętnik obejmuje okres od jego dzieciństwa (koniec XIX w.) do momentu wybuchu II wojny światowej.

Zarys biografii

Antoni Sejmej Górszczyk, nauczyciel, działacz społeczny, legionista, etnograf i członek władz powiatowych w Limanowej, urodził się 13 stycznia 1892 roku w Pisarzowej w wielodzietnej, zamożnej rodzinie chłopskiej. Miał braci Piotra, Stanisława, Franciszka oraz siostry Rozalię i Marię.

Według tradycji rodzinnej, o której pisze Autor wspomnień, Górszczykowie byli w Pisarzowej od czasów króla Jana III Sobieskiego, kiedy niejaki Sejmej otrzymał górę. Górę tę zwano odtąd Sejmejówką. Górszczykowie nazwisko przyjęli od formy ukształtowania terenu. Do niego dodawali czasem drugi człon Sejmej, pierwotną nazwę ich rodu. (…).

Książka zgłoszona do VIII edycji Konkursu o Nagrodę ks. prof. Bolesława Kumora.

[Antoni Górszczyk] od 1912 roku należał do Polskich Drużyn Strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej, wraz z grupą 29 strzelców z powiatu limanowskiego, przybył na zgrupowanie, do majątku w Łososinie Górnej, skąd wymaszerowali do krakowskich Oleandrów. Po krótkim pobycie w Krakowie, a później ponownie w Łososinie Górnej, strzelcy limanowscy wyjechali do Choczni koło Wadowic. Otrzymał przydział do 3. Pułku Piechoty Legionów Polskich i brał udział w walkach na froncie w Karpatach Wschodnich i Bukowinie. Pułk ten stał się częścią późniejszej II Brygady Legionów Polskich. (…)

1 czerwca 1915 roku został wzięty do niewoli pod Łużanami na Bukowinie i wywieziony do Stawropola, na północy Kaukazu. Jako jeniec wojenny pracował najpierw na roli u bogatego gospodarza, a następnie w rosyjskiej Grodzkiej Uprawie (Magistrat Miasta), w parku miejskim jako ogrodnik, a nawet zarządzający ogrodem miejskim. W Stawropolu aktywnie angażował się w sprawy miejscowej Polonii. Z ramienia Polskiego Klubu Demokratycznego otrzymał nominację na członka zarządu stawropolskiego Polskiego Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny. Przebywając w Stawropolu obserwował również krwawy przebieg rewolucji rosyjskiej.

Do kraju powrócił pod koniec 1918 roku, uciekając przed wymiarem sprawiedliwości białej Rosji, której wojska wówczas zajęły Stawropol i krwawo brały odwet na faktycznych i domniemanych zwolennikach rewolucji październikowej. Za walkę w Legionach został odznaczony Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, natomiast za pracę społeczną został uhonorowany Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości.

(…)

Zmobilizowany, walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku, w 1. Brygadzie Górskiej Strzelców (brygada piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza), w składzie Armii „Karpaty”. Jednostka stacjonowała w Nowym Targu. Jego oddział, po wielu dniach walk, został rozbity w okolicach Lubaczowa, a on sam przedostał się do Lwowa. Klęska wrześniowa mocno przygnębiła byłego legionistę. Podczas próby przekroczenia nowej granicy, pomiędzy strefą okupacyjną Związku Sowieckiego a Generalną Gubernią, został złapany i zamknięty na cztery tygodnie w przemyskim więzieniu, znajdującym się wtedy po stronie sowieckiej. Udało mu się przedostać przez granicę w lutym 1940 roku (przeszedł po zamarzniętym Sanie).

O miłości Ojczyzny nie deklamowaliśmy…Wspomnienia Antoniego Sejmeja Górszczyka, opracowanie: Sylwester Rękas, wydawca: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Archiwum Narodowe w Krakowie, 2019

W cytowanych fragmentach nie uwzględniono przypisów







Dziękujemy za przesłanie błędu