Fragment z rozdziału: Człowiek dziełem dramatu

[...] Czasem zdarza się, że między kobietą i mężczyzną pojawi się coś takiego jak przekonanie, że oni są dla siebie. Ale rozchodzą się. Jedna strona ma swoje życie, druga strona ma swoje życie. Jednak to jest nie do wymazania. To trwa w nich do końca życia. Jest nie do przekreślenia. To przeświadczenie, że w gruncie rzeczy są dla siebie. Jakby ich Pan Bóg dla siebie stworzył, a nie są ze sobą. Ci ludzie mają często taką prywatną ideologię, która im się wciąż śni.

Był taki film […] Noce i dnie. Bohaterka tego filmu miała przekonanie, że w gruncie rzeczy przynależy do kogoś innego, a ten ktoś do niej przynależy. Miała swoje życie, bardzo dobre, bardzo szczęśliwe, a jednak miała też świadomość, że jest nie do końca uszczęśliwiona, jakby zawsze jej czegoś brakowało. Oczywiście ciosała kołki na głowie swojemu mężowi, mąż nie wiedział dlaczego.

Maria Dąbrowska w powieści Noce i dnie ładnie pokazuje, że istnieje jakaś taka prywatna, osobista ideologia. Składają się na nią bardzo głębokie przeżycia określające człowieka od strony tego, co ma i czego nie ma. Jak pożyjecie dłużej na bożym świecie i przyjrzycie się, jak to życie biegnie, jak ludzi łączy i rozłącza, to zobaczycie, że właściwie wszystkie ludzkie dramaty koncentrują się wokół tej sprawy.

Jest takie zdanie w Ewangelii: „Cóż bowiem za korzyść odniesie człowiek, choćby cały świat zyskał, a na swej duszy szkodę poniósł?”. Można powiedzieć, że bohaterka Nocy i dni poniosła na duszy szkodę. Ta szkoda na duszy szła przez całe jej życie.

Autorka pokazuje jednak, że gdyby Barbara Niechcic wyszła za mąż za swą poprzednią miłość, prawdopodobnie jej życie skończyłoby się kompletną katastrofą. Jest jakby podwójna mądrość w życiu człowieka. Ta mądrość dopełnionego dla siebie i mądrość niedopełnionego dla siebie. [...]

.

Józef Tischner, Miłość w czasach niepokoju. Niepublikowane wykłady. Wybór i opracowanie: Joanna Podsadecka, Wydawnictwo WAM, luty 2021

Dziękujemy Wydawnictwu WAM za udostępnienie cytowanych fragmentów.