(...) Aksel Sandemose całe życie uciekał. Może, by odnaleźć Jante, wystarczy udać się w przeciwną stronę?

Po raz pierwszy ucieka z Nykobing Mors. Chyba musi, choć nie wiadomo dokładnie dlaczego. Ma siedemnaście lat. W mieście znają go jako awanturnika, którego rodzice wysłali do seminarium nauczycielskiego w Staby, by uniknąć plotek. Wrócił już stamtąd, teraz pracuje jako pomocnik nauczyciela i przygotowuje się do egzaminów końcowych. Po kilku miesiącach robi coś, czego powinien się przynajmniej wstydzić. Niektórzy twierdzą, że został przyłapany na podglądaniu swoich nieletnich podopiecznych, inni dodają, że nie poprzestał na patrzeniu. Wspominają nawet o próbie gwałtu. Nie ma jednak dowodów.

(…) Na początku aktorzy siedzą tyłem do widowni. Ćwiczą gest powitania-wyciągają dłonie, przedstawiają się. Nie zwracają uwagi na publiczność.

Każde z nich trojga to Espen Arnakke.

Każde z nich zabiło Johna Wakefielda.

Każde jest z Jante.

„Nazywam się Espen Arnakke i pochodzę z Jante”.

Stroboskopowe światło, grymasy bólu na twarzach, skręcone w konwulsjach ciała.

I recytowane z coraz większym gniewem słowa:

„Jeden: Nie sądź, że jesteś kimś."

"Dwa: Nie sądź, że nam dorównujesz”

„Trzy: Nie sądź, że jesteś mądrzejszy od nas”.

„Cztery: Nie wyobrażaj sobie, że jesteś lepszy od nas”.

„Pięć: Nie sąd, że wiesz więcej niż my”.

„Sześć: Nie sądź, że jesteś kimś więcej niżmy”.

„Siedem: Nie sądź, że się do czegoś nadajesz”.

„Osiem: Nie wolno ci się z nas śmiać”.

„Dziewięć: Nie sądź, że komuś na tobie zależy”.

„Dziesięć: Nie sądź, że możesz nas czegoś nauczyć”.

I jedenaście: Myślisz, że nic o tobie nie wiemy? (...)

Filip Springer, ”Dwunaste: Nie myśl, że uciekniesz”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019
Wybór fragmentów: Aneta Urban, Biblioteka Publiczna w Starym Sączu, filia w Barcicach