Początek XVII wieku to jednocześnie początek pasma niepowodzeń miasta, które z ludnego renesansowego ośrodka uczyniły biedną galicyjską mieścinę. Czarną serię rozpoczyna zaraza roku 1601, następne nawiedzają miasto w latach 1622, 1648, 1650 i 1651‒53, 1657, 1659, 1660‒61, 1664, 1665‒67, 1674, 1676.

Klęski pożarów pustoszą Nowy Sącz w 1611 r., 1618 r., 1637 r. Z powodziami mamy do czynienia w latach 1617 r., 1628 r., 1637 r., 1648 r. i 1653 r. Do tego dochodzą łupieżcze najazdy konfederatów pod wodzą Cieklińskiego w 1613 r. i spektakularne wydarzenia wojen kozackich (1648–1654), potopu szwedzkiego (1655), najazdu Jerzego Rakoczego z Kozakami (1657), wojny kozacko-tureckiej (1667).

Bywały lata, kiedy nieszczęścia dotykające gród sądecki nakładały się na siebie, dając morderczy skutek (1648, 1653). W efekcie ludność miasta zostaje zredukowana o połowę, a rzemiosło o bez mała 80 proc. (1650 rok – 123 warsztaty, 1655 rok – 61 warsztatów, 1666 rok – 27 warsztatów). Poza wymienionymi klęskami żywiołowymi i wyniszczającymi wojnami, pojawia się element trzeci, równie niepomyślny dla miasta. Jest to sytuacja wewnętrzna kraju, jego gospodarczy, społeczny i polityczny upadek. W 1769 roku cesarzowa Maria Teresa, pod urzędowym tytułem, a raczej pretekstem „rewindykacji”, zajęła Spisz. W roku 1770 wojska austriackie zagarnęły starostwa czorsztyńskie, nowotarskie i nowosądeckie, a I i III rozbiór Polski w 1772 i 1795 roku usankcjonowały bezprawie. Południowa część Rzeczypospolitej wraz z Nowym Sączem znalazła się na niemal 150 lat pod obcym panowaniem.

Piotr J. Tengowski, „Dzieje Rzemiosła Nowosądeckiego”, Wydawca Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorczości w Nowym Sączu, 2017

Wybór fragmentów: Piotr J. Tengowski