Fragment rozdziału:

ŻYDOWSKI KSIĄŻĘ SUŁTANA:

PROTESTANCI, FRANCISZKANIE I MUR

(...) Wielki konflikt między władcami islamu i chrześcijaństwa, wojujący katolicyzm Hiszpanów i wygnanie Żydów z Półwyspu Iberyjskiego wlały niepokój w ludzkie serca. Zaczęto podważać dotychczasową wiarę i poszukiwać nowych mistycznych dróg zbliżenia się do Boga, oczekiwano końca świata. W 1517 roku Marcin Luter, profesor teologii z Wittenbergi, wystąpił przeciwko sprzedawaniu odpustów mających skrócić ludziom pobyt w czyśćcu. Twierdził, że prawdy wiary człowiek poznaje bezpośrednio z Biblii, a nie z ust papieży czy księży. Jego odważny protest znalazł szeroki oddźwięk, bo wielu ówczesnych ludzi uważało, że kościół stracił kontakt z nauką Chrystusa. Protestanci, jak ich nazwano, pragnęli surowej, bezpośredniej wiary i wolni od narzucanych przez kościół więzów, szukali własnej drogi do Boga. W łonie protestantyzmu szybko powstało wiele nowych grup wyznaniowych – luteranie, kalwini, prezbiterianie, anabaptyści. Dla króla Anglii Henryka VIII protestantyzm stał się sposobem zapewnienia sobie politycznej niezależności. Jedno wszakże protestantów łączyło: kult dla Biblii, dzięki któremu Jerozolima stała się znów punktem centralnym ich wiary.

Po czterdziestu pięciu latach panowania Sulejman zmarł w trakcie jednej z kampanii wojennych. Jego ministrowie posadzili go jak kukłę w karecie i pokazywali żołnierzom dopóty, dopóki Selim, jeden z synów Sulejmana i Roksolany, nie objął sukcesji. Selim II, przezywany Pijakiem, wiele zawdzięczał intrygom swego przyjaciela, Józefa Nasiego. Wielki Żyd, wzbogacony dzięki monopolowi na sprzedaż polskiego wosku i mołdawskiego wina, mieszkał w luksusie w swoim Pałacu Belwederskim i otrzymał tytuł księcia Naksos. Omal nie został królem Cypru. Energicznie wstawiał się za prześladowanymi lub żyjącymi w nędzy Żydami z Europy i Jerozolimy, toteż na krótko przed jego śmiercią szeptano, że ten żydowski Krezus jest na pewno mesjaszem. Ale z planów Nasiego nic nie wyszło. Za panowania Selima i jego następców imperium osmańskie wciąż się powiększało i dzięki ogromnym zasobom i sprawnej biurokracji pozostało potężne przez kolejne stulecie. Jego władcy jednak zaczęli mieć trudności z panowaniem nad sytuacją w odległych prowincjach, rządzonych przez sobiepańskich namiestników, i Jerozolimą co jakiś czas wstrząsały wewnętrzne niepokoje i zamieszki.(...)

Jerozolima, Simon Sebag Montefiore

wydawca: Znak Horyzont, tłumaczenie: Maciej Antosiewicz, Władysław Jeżewski, Rok wydania: 2023