Zmiany na rynku pracy. Co się dzieje w województwach

• Wprowadzony oficjalnie od 20 marca 2020 r. na terenie kraju stan epidemii bezsprzecznie wpłynął na zmianę warunków społeczno – gospodarczych. Jednym z najbardziej dotkniętych epidemią sektorem jest sektor zatrudnienia
• Pod koniec 2020 roku niemal we wszystkich województwach nastąpił spadek zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw
• W tym samym okresie we wszystkich szesnastu województwach wzrosła stopa bezrobocia, a także liczba bezrobotnych, którzy utracili swoją pracę na skutek przyczyn od nich niezależnych tj. z powodu przyczyn leżących po stronie pracodawcy

Rynek pracy

Przeciętne zatrudnienie, czyli średnia wielkość zatrudnienia obliczona dla konkretnego badanego okresu na podstawie ewidencyjnego stanu zatrudnienia uwzględniająca w badanym okresie pracowników pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty, w sektorze przedsiębiorstw w 2020 roku w stosunku do roku 2019 (w którym odnotowano 2,6% wzrost) zmniejszyło się o 1,0%. Spadek w sektorze zatrudnienia odnotowano aż w czternastu województwach. Największy, bo wynoszący 7% dosięgnął przedsiębiorstwa zlokalizowane w województwie warmińsko – mazurskim. Drugim w kolejności województwem z największym spadkiem zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw w 2020 roku było województwo kujawsko – pomorskie (spadek o 3,2%), kolejnym województwo śląskie (spadek o 2,5%), w wojewódzkim łódzkim i podkarpackim spadek ten wyniósł odpowiednio po 2,2%. W województwie dolnośląskim i opolskim spadek zatrudnienia w przedsiębiorstwie wyniósł 2%.

Województwem, które utrzymało wynik praktycznie zbliżony do tego z 2019 r. było województwo mazowieckie, a jedynym regionem, który odnotował wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw wynoszący 1,1% było województwo wielkopolskie. Jak podaje Główny Urząd Statystyczny na spadek zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw zasadniczy wpływ miało zmniejszenie zatrudnienia w jego dominującym sektorze – przetwórstwie przemysłowym. Przetwórstwo przemysłowe definiuje się jako fizyczne lub chemiczne przetwarzanie surowców, półproduktów lub materiałów w nowy wyrób. W przetwórstwie przemysłowym średni spadek zatrudnienia w skali całego kraju wyniósł 1,8%. Największy, bo wynoszący aż 10,7% spadek odnotowano w województwie warmińsko – mazurskim. Zdecydowanie lepiej było w województwie świętokrzyskim, w którym to województwie w sektorze przetwórstwa przemysłowego odnotowano 2,2% wzrost. „Plusowymi” województwami dodatkowo były województwo mazowieckie (wzrost o 1,6%) i województwo podlaskie (wzrost o 1,3%).

Bezrobocie rejestrowane

Stopa bezrobocia rejestrowanego definiowana jest jako procentowy udział zarejestrowanych bezrobotnych do liczby cywilnej ludności aktywnej zawodowo. Nie wlicza się do niej pracowników jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego.

W grudniu 2020 roku odnotowano wzrost stopy bezrobocia rejestrowanego w skali całego roku. Wzrost odnotowano zarówno w odniesieniu do całego kraju – o 1,0 p. proc. do 6,2% jak również w stosunku do wszystkich województw. Największy wzrost stopy bezrobocia wynoszący 1,5 p. proc. odnotowano w województwie zachodniopomorskim (łącznie 8,3%). Najwyższy wskaźnik ponownie odnotowano w województwie warmińsko – mazurskim (10,01%). Z kolei najniższa stopa bezrobocia wystąpiła w województwie wielkopolskim (3,7% po wzroście o 0.9 p. proc.) Najmniejszy wzrost stopy rejestrowanego bezrobocia odnotowano w województwie świętokrzyskim (o 0,5 p. proc. do 8,5%) oraz województwie lubelskim (o 0,7 p. proc. do 8,2%).

Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników

Ustawowe całkowite pozbawienie lub ograniczenie prowadzenia przez przedsiębiorców swojej działalności wynikające z trwającego od marca 2020 r. stanu epidemii wymusiło na wielu pracodawcach konieczność przeprowadzenia w zakładach pracy tzw. zwolnień grupowych. W konsekwencji, nierzadko konkretne działy były zmniejszane maksymalnie (np. z 5 do 1 pracownika) lub całkowicie likwidowane. Działania te, znalazły również swoje odzwierciedlenie w oficjalnych statystykach.

Liczba osób zwolnionych z przyczyn dotyczących pracodawcy zwiększyła się w skali całego roku o 46,7% (w grudniu 2020 r. liczba ta zwiększyła się aż o 0,6 % w stosunku do miesiąca poprzedzającego tj. listopada). Wzrost w skali roku odnotowano we wszystkich szesnastu województwach. Największy w województwie śląskim (o 71,3%), następnie wielkopolskim (o 71,2%) i zachodniopomorskim (o 60,3%). Porównując wyłącznie grudzień 2020 r. do listopada 2020 r. zwiększenie liczby osób, które nie ze swojej winy straciły pracę odnotowano w dziesięciu województwach. Wzrost ten najbardziej był widoczny w województwie lubuskim (wzrost o 3,2%), w województwie wielkopolskim (wzrost o 2,5%) i opolskim (wzrost o 2,4%). Najmniejszy wzrost osób, które „nie ze swojej winy” utraciły swoje miejsce zatrudnienia nastąpił w województwach lubelskim i zachodniopomorskim (po 0,8%). W pozostałych województwach odnotowano spadek od 0,1% w warmińsko- -mazurskim do 1,0% w kujawsko-pomorskim.

Praca zdalna

Stan epidemii spowodował, że nawet w tych zakładach pracy, w których pracownicy co do zasady pracowali wyłącznie stacjonarnie, swoją pracę rozpoczęli wykonywać z domu. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadziła po raz pierwszy do porządku prawnego pojęcie „pracy zdalnej”. I chociaż do dzisiaj regulacje dotyczące pracy zdalnej są ubogie (trwają obecnie prace zmierzające do uregulowania pracy zdalnej w kodeksie pracy), zestawienie GUS zawiera dane również w tym zakresie (dane dotyczące pracy zdalnej pochodzą z odpowiedzi na dodatkowe pytanie dołączone do Portalu sprawozdawczego do badania „Popyt na pracę”.)

Pod koniec grudnia 2020 r. udział osób, które w związku z trwającym stanem epidemii wykonywały swoją pracę zdalnie, w stosunku do ogólnej liczby osób, które wzięły udział w badaniu wyniósł 10,8% tym samym stając się o 5,0 p. proc większym niż pod koniec września 2020 r. Najczęściej praca zdalna świadczona była w województwie mazowieckiem (19,7%), województwie małopolskim (12,5%), pomorskim (11,8%) i województwie dolnośląskim (10,7%). Świadczenie przez pracowników pracy w trybie zdalnym w najmniejszym stopniu znalazło zastosowanie w województwie świętokrzyskim (4,5%), województwie warmińsko – mazurskim (5,4%), podkarpackim (5,7%) i województwie lubuskim (5,8%). Porównując sektor publiczny i prywatny, w tym pierwszym z możliwości pracy zdalnej skorzystało 15,4% pracujących. W sektorze prywatnym wskaźnik ten wyniósł 9,2%. Zdecydowanie pracodawcy zatrudniający większą liczbę pracowników częściej polecali im wykonywanie pracy w trybie zdalnym. W zakładach pracy i jednostkach zatrudniających powyżej 49 osób, 12,6% pracowników pracowało ze swojego „home office”. W mniejszych zakładach zatrudniających od 10 do 49 osób wskaźnik ten wyniósł 9,3%. U mikro przedsiębiorców (zatrudniających do 9 osób) z wykonywania pracy w trybie zdalnym skorzystało 6,5% zatrudnionych osób. (Paulina Sudoł)