Monografia Podegrodzia na 1000-lecie miejscowości. Medale dla zasłużonych

Uroczystość w GOK poprzedziła msza św. odprawiona w kościele parafialnym pw. św. Jakuba  w intencji mieszkańców Podegrodzia,  obecnego pokolenia i tych, którzy współczesnych poprzedzili w marszu do Wieczności. Eucharystii przewodniczył i kazanie wygłosił ks. proboszcz Józefa Wałaszek, jeden z współautorów monografii. Przy ołtarzu stali dwaj księża rodacy: ks. Paweł Badura, proboszcz Muchówki,  i werbista, o. Piotr Waśko, misjonarz w Nowej Gwinei. W pierwszej ławce siedział  prof. Feliks Kiryk, trochę dalej wójt Małgorzata Gromala z radnymi.    

Następnie wszyscy przenieśli się do GOK. Sala widowiskowa pękała w szwach, nie dla wszystkich starczyło miejsc siedzących, ludzie tłoczyli się w przejściach i na galeryjce.  

- Podegrodzie do tej pory miało tylko ogólną świadomość – rozpoczął prof. Kiryk  -  że należy do miejscowości ważnych, tu bowiem rozpoczęła się historia ziemi sądeckiej. Tu właśnie, na tych  ziemiach, które Państwo w większości zamieszkujecie, były najstarsze podkłady zarządzania obszarem miedzy Królestwem Polskim i Węgierskim, mianowicie obszar ziemi sądeckiej.

- Podegrodzie długu nie miało opracowania – ciągnął prof. Kiryk -  które by mogło stanowić źródło wiedzy zarówno o miejscowości, jak i miejscowościach sąsiednich, ale przede wszystkim o ludziach, których ta ziemi wydała. Nie było gdzie o tym przeczytać, poza krótkimi, słownikowymi ujęciami , takimi które podawały, że Podegrodzi to jest wieś w powiecie sadeckim,  tak i tak oddalona od  nowego Sącza, trochę inaczej  od Starego i właściwe na tym się kończyło…

Profesor powiedział  nadto, że monografia Podegrodzia to owoc dwuletniej pracy zespołu czternastu historyków, związanych z ziemia sadecką, a zakreślony plan został przekroczony o trzydzieści procent. Kiryk podkreślił bardzo dobrą współpracę z wydawcą, Urzędem Gminy Podegrodzie na czele z wójciną Małgorzatą Gromalą. Samorządowcy poprzez wydanie monografii chcieli uwieńczyć obchody 1000-lecia Podegrodzia, choć publikacja ukazała się z rocznym poślizgiem.   

Za stołem prezydialnym zasiadło ośmiu z czternastu współautorów pracy, którzy kolejno opowiadali o swoim wkładzie w opasłe tomiszcze liczące prawie tysiąc stron.   

Tadeusz Aleksander (autor rozdziału o międzywojniu w Podegrodziu) mówił, że przeczytał tysiące  pamiętników chłopskich, różnych wspomnień z okresu przedwojennego i ze wszystkich wyzierała nędza galicyjska. – Dziś gdy jechałem do Podegrodzia, to widziałem piękna, dorodną, dobrze wykarmioną młodzież  -  zauważył. Aleksander mówił dalej, że  przeczytał wszystko co napisano w  przedwojennej prasie krakowskiej i lwowskiej o Podegrodziu, bo juz wtedy kultura Lachów Sądeckich fascynowała badaczy. – Żałuję tylko, że nie znalazłem dobrego przewodnika po cmentarzu w Podegrodziu, gdyż cmentarze są skarbnicą wiedzy – dodał.

Etnograf, Maria Brylak-Załubska, która zęby zjadła na obyczajach i zwyczajach podegrodzkich, mówiła, że podegrodzianie jak budowali chałupę, to chcieli nie tylko aby była solidna  i funkcjonalna, ale i ładna. I to poczucie estetyki towarzyszyło im w każdej czynności życiowej. 

- Miałem najłatwiejsze, a zarazem najtrudniejsze zadanie, bo pisałem o czasach współczesnych. Łatwiej było mi zebrać materiały, ale też musze się liczyć z surową oceną czytelników, gdyż moi bohaterowi są śród was, to wasi ojcowie, znajomi, sąsiedzi - mówił Jerzy Leśniak, autor rozdziału traktującego o ostatnim czterdziestoleciu Podegrodzia.  Z kolei ks. prałat Józef Wałaszek, autor rozdziału o bł. Stanisławie Papaczyńskim mowił, co Podegrodzie zawdzięcza zalożycielowi Zgromadzenia Księzy Marianów.  

Głos zabrali także goście. Leszek Zegzda, członek zarządu woj. małopolskiego, oddal hołd prof. Kirykowi, a prof. Adam Frączek, psycholog społeczny, który wyfrunął w świat w wieku siedemnastu lat i jak to określił red. Leśniak, jest największym ambasadorem Podegrodzia w Warszawie, mówił, jaką  radością napawa go monografia rodzinnej wsi i pogratulował autorom.   

Na koniec o mikrofon poprosiła 94-letnia Bronisława Zimowska, chodząca skarbnica kultury podegrodzkiej, związana od początku z zespołem „Podegrodzie” , która lachowską gwarą opowiedziała anegdotkę z dzieciństwa. Starsza pani mówiła, że u nich w domu obowiązywało 11. Przykazań Bożych. To jedenaste mówiło o tym, że po Panu Bogu pierwszy jest ksiądz, drugi – nauczyciel, a trzeci – sąsiad i te persony dzieci na powitanie musiały pocałować  w rękę. A raz pani Bronisława nie pocałowała dłoni sąsiada, który śmierdział tytoniem, i obrażony miał pretensje do ojca dziewczynki, jak dziecko wychowuje. – Po raz pierwszy tatuś nic mi nie powiedział, bo on też nie znosił papierosów – wspominała  staruszka  w kraciastej, podegrodzkiej chuście na głowie.

Ponizej  struktura ksiąki.

**    

W drugiej części uroczystości wójcina Gromala i przewodniczą rady gminy Dariusz  Kowalczyk wręczyli medal  „Zasłużonych dla Gminy Podegrodzie”, wybity na 25-lecie odrodzonego samorządu. Odznaczenie przyznano 45. osobom: sołtysom, radnym, nauczycielom, strażakom, przedsiębiorcom, duchownym. Pośmiertnie medal przyznano: Ryszardowi Marcinkowi, naczelnikowi Podegrodzia w latach przełomu, a  potem jeszcze wójtowi gminy (odznaczenie odebrał syna) oraz śp. Zbigniewowi Olszakowi, przedwczesnie zmarłemu zasłużonemu członkowi  Regionalnego Zespołu pieśni i Tańca „Podegrodzie” (medal odebrała wdowa). Zaskakuje, że zabrakło medalu dla Stanisława Łatki, poprzednika Małgorzaty Gromali, który rządził gminą w latach 2006 -2010  (lista odznaczonych poniżej).

Nareszcie przyszedł upragniony moment. Dziewczęta w stroju podegrodzkim wniosły na salę stosy książek. Dla wszystkich starczyło. Za chwilę prof. Kiryk i współautorzy dzieła podpisywali książkę, którą każdy szanujący się Sądeczanin powinien mieć w domowej biblioteczce i często do niej zerkać, bo to rzecz o naszych korzeniach.     

**

Medal „Zasłużony dla Gminy Podegrodzie” otrzymali:

Janusz Basiaga, Komendant Miejski PSP w Nowym Sączu:

Kazimierz  Basta, b. prezes  OSP w Stadłach, wieloletni radny, twórca ludowy;

Stanisław Batko, b. prezes OSP w Stadłach, b. radny i  przewodniczący RG;

Antoni Bienias, prezes Zarządu ZOSP w Nowym Sączu;

Krzysztof Bodziony, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury od 1994 r.;

Andrzej  Chrząstowski, urządził w domu rodzinnym izbę regionalną, zbiory przekazał do Muzeum Regionalnego w Podegrodziu;

Bronisław Ciurka, sołtys Chochorowic od 1999 r. ;

Wiesław Czop, przedsiębiorca, b. radny, znany filantrop;

Jan Dziedziak, współtwórca i honorowy prezes LKS ”Gród”;

Małgorzata Gromala, wójt gm. Podegrodzie od  2010 r.;

Czesław  Hejmej, sołtys  Mokrej Wsi od 30 lat;

Kazimierz Klimczak, sołtys Podrzecza  od 16 lat, prezes OSP;

Bernadeta Konstanty, b. prezes Banku Spółdzielczego w Podegrodziu;

Dariusz Kowalczyk,  przewodniczący RG od 2010  r. ;

Bogusława Kozłowska, lekarz, szefowa NZOP w Podegrodziu i Brzeznej;

Maria Krężołek, prezes  Stowarzyszenia Rodziców  i Przyjaciół Dzieci i Osób Niepełnosprawnych „Promyk”;   

Kazimierz Kulak, b. wieloletni sołtys Olszany i radny gminy

Józef Laciuga, sołtys Juraszowej od  1990 r.;

Józef Lizoń, artysta i rzeźbiarz z Rogów;

Prof. Eberhard Makosz, b. dyrektor Zakładu Doświadczalnego w Brzeznej;

Śp. Ryszard Marcinek, naczelnik, wójt gm. Podegrodzie (1994-2006);

Bolesław Nessing, b. prezes Regionalnego Stowarzyszenia Diabetyków w Podegrodziu;

Śp. Zbigniew Olszak, był wieloletnim członkiem zespołu Podegrodzie;

Franciszek Pasiut, współtwórca sukcesów Zespołu pieśni i Tańca „Podegrodzie” ;

Edward Paszek, wójt gminy Podegrodzie (190o-1994) i wicewójt (1994-1998);

Józef Pietruszka, członek Zespołu  Pieśni i Tańca „Podegrodzie”;

Bronisław Plata, sołtys Gostwicy od1990 r. ;

Stanisław  Plata, społecznik Gostwicy, strażak, radny;

Ks. kanonik Antoni Potoniec, budowniczy kościoła w Długołęce-Świerkli;

Stanisława  Rams, b. sołtys Olszanki i członek zarządu gminy (1998-2002);

Czesława Ruchała, sołtys Stadeł, współzałożyciel KGW;

Józef Ruchała, b. wieloletni sołtys Podrzecza;

Jan Rzepiel, b. sołtys Naszacowic i b. radny gminny;

Bogdan Siwulski, prezes  OSP Olszanka od 1990 r.;

Jan Skrzymowski, b. naczelnik OSP i radny z Gostwicy;

Lesław Smaga, prezes  LKS „Gród” Podegrodzie;

Jan Szewczyk, sołtys Długołęki-Świerkli od 1998 r.;

Zenon Szewczyk, autor „Słownika gwary Lachów Sądeckich”;

Stefan Śledź, sołtys Naszacowic i radny gminy;

Stanisław Średniawa, b. prezes Stowarzyszenia „Promyk”;

Kazimierz Twardowski, malarz, znakomity akwarelista z Naszacowic;

Ks. prałat Józef Wałaszek, proboszcz Podegrodzia od 1998 r.;

Kazimierz Witkowski, prezes OSP w Stadłach;

Agata Zarabska, dyrektor Szkoły Podstawowej w Olszanie;

Bronisława Zimowska, skarbnica kultury lachowskiej.

**

Struktura książki „Podegrodzie i Gmina Podegrodzka. Zarys dziejów”, Wydawnictwo Antykwa, Kraków 2014 (twarda oprawa, zdjęia, ilustracje):

Feliks  Kiryk – Wprowadzenie

Jan Lach, Tomasz Mrówka – Zarys warunków przyrodniczych gminy Podegrodzie

Jacek Poleski – Archeologia o przeszłości  Podegrodzia

Andrzej Jureczko – W średniowieczu

Franciszek Leśniak  - W okresie Rzeczpospolitej szlacheckiej XVI-XVIII w.

Jan Wnęk – Pod berłem Habsburgów (1770-1918)

Tadeusz Aleksander – Między wojnami światowymi (1918-1939)

Jakub Bulzak, Jacek Chrobaczyński – W latach  okupacji niemieckiej (1939-1945)

Leszek Migrała – W  pierwszym powojennym trzydziestoleciu (1945-1975)

Jerzy Leśniak  - Gmina Podegrodzie w latach 1975-2014

Bolesław Krasnowolski – Przekształcenia przestrzenne, zabytki i wartości kulturowe

Maria Brylak-Załuska – Zarys kultury materialnej Lachów Podegrodzkich

ANEKSY

Ks. Józef Walaszek – Bł. O. Stanisław Papczyński – życie i jego dzieło

Jan Wnęk  - Wykaz właścicieli gruntów w Podegrodziu w latach 1786-1787

Indeks nazwisk

Indeks nazw geograficznych.

Całość liczy dokładnie 987 stron. Do książki  dołączona jest płytka CD promująca  Gminę Podegrodzie. 

(HSZ)  

fot. własne