Z dawnych dziejów, czyli ciekawostki o Sądecczyźnie, które musicie poznać

W pierwszym odcinku zabieramy was do 1246 roku. To właśnie w tym roku – wierząc przekazom kronikarza Jana Długosza – pojawia się związane ze złotem i ukrytymi skarbami, a także osnute tajemnicą nazwisko Piotra Wydżgi. Wspomniana postać miała być bogatym rycerzem, satrapą z Czorsztyna, wspierającym zakon krzyżacki w kryzysie gospodarczym i klęsce głodu.

- Wydżga posłać miał Krzyżakom „trzy wielkie statki załadowane winem, miodem, pszenicą, słoniną, zbożem, masłem i innymi środkami żywności, a drogą lądową (…) trzysta sztuk bydła”, a następnie samemu wstąpić do zakonu, darując mu jeszcze swoje skarby wydobyte w górach koło Łącka – zdradzają historycy: Jakub Bulzak, Łukasz Połomski, Sylwester Rękas i Sławomir Wróblewski.

- W okolicy tej odnaleźć miał on złoto, które później ukrył w różnych miejscach, stawiając na ich straży, przy użyciu czarnoksięskiej siły, same diabły – jak piszą historycy, dokładnych wskazówek trzeba szukać w przekazach Długosza.

- U Długosza odnajdujemy tzw. „Testament Wydżgi”, stanowiący opis dojścia do jego skarbu ukrytego w górach w okolicy Rytra. Jest to najstarszy z polskich tzw. spisków, czyli popularnych w późniejszym okresie (aż do XIX w.), głównie na Podhalu, przewodników dla poszukiwaczy skarbów.

Czarnoksięska siła i strzegące skarbu diabły to nie jedyna wątpliwa część tej historii. Jak podają sądeccy historycy, Piotr Wydżga być może wcale nie istniał… Podejrzeń można nabrać już podczas czytania o majątku postaci.

- Piotr Wydżga miał być posiadaczem trzech zamków – Rytra, Czorsztyna oraz zagadkowego Lemiesza, którego lokalizacja jest dziś niepewna (brano pod uwagę Białowodzką Górę k. Tęgoborzy, Łyżkę k. Przyszowej, Zabrzeż i Brzynę) – czytamy w „Elementarzu Historycznym Sądeczanina”.

- Wydżga to postać półlegendarna; historycy identyfikują jej pierwowzór dwojako – albo z żyjącym w XIV w. (a więc później niż pisze o nim Długosz) starostą sądeckim Wydżgą z Tęgoborzy, albo (częściej) z XIII-wiecznym podkomorzym krakowskim i kasztelanem sądeckim o imieniu Wydżga – kwitują Bulzak, Połomski, Rękas i Wróblewski.

Źródłem ciekawostek o Sądecczyźnie jest „Elementarz Historyczny Sądeczanina” wydany w 2021 roku przez Fundację Sądecką. ([email protected], fot. ES)