Eliksir zdrowia, który działa cuda. Każdy chce mieć go w swoim domu

Jest rok 1805. Żołnierze napoleońscy opuszczają okupowany Wiedeń i zostawiają po sobie kilka beczek trunku o wyraźnie ostrym i aromatycznym zapachu - francuskiego koniaku. Wiedeńczycy, lubujący się w słodkich winach, nie przepadali za tym francuskim narodowym specjałem, ale odkryli przyjemne uczucie i odświeżające działanie po wtarciu go w skórę. Puste beczki posłużyły następnie do sporządzenia wyciągu alkoholowego z rozmaitych ziół, który zaczęto nazywać Francovka. Nazwa ta sięga jeszcze głębiej, nawet do XVII wieku, kiedy słowo Francovka było powszechnie używane w odniesieniu do francuskiej brandy (niemieckie określenie tego trunku brzmi Franzbranntwein, łacińskie Spiritus vini gallicus, a angielskie french brandy).

Francovka po raz pierwszy została wprowadzona do sprzedaży pod marką Alpa w 1913 roku. W tym samym roku zarejestrowano również znak towarowy Alpa, a to oznacza, że jest ona o 5 lat starsza od Czechosłowacji, która powstała w 1918 roku. Założycielem firmy produkującej Alpę jest przedsiębiorca Josef Veselý. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że produkt ten był obecny praktycznie w każdym gospodarstwie domowym Czechosłowacji. Alpy używał nawet pierwszy prezydent Czechosłowacji - Tomáš Garrique Masaryk. Z okazji jego 80-tych urodzin w 1930 roku, firma wysłała prezydentowi prezent; wyściełane skórą antylopy pudełko, zawierające 3 butelki Francovki oznaczone literą „A” (Alpa) i wykonane z litego złota. Firma Josefa Veselego dobrze prosperowała, stając się największym producentem Francovki w Europie i pod koniec lat 30-tych XX wieku zatrudniała prawie 200 pracowników (obecnie 70).

Już w 1926 roku produkowano w Brnie (w dzisiejszej dzielnicy Královo Pole) dwa miliony butelek Alpy rocznie. Josef Veselý miał świadomość, że dobrą sprzedaż napędza dobra reklama, w związku z tym stosował sprytne zabiegi marketingowe, poczynając od niepowtarzalnego złotego logo z czteroramienną gwiazdą. Od 1920 roku pomagał mu w tym znany malarz akademicki Dr Leo Heilbrunn, który stał się autorem wielu projektów graficznych stosowanych przez długi czas w materiałach promocyjnych służących rozpowszechnieniu marki Alpa w świadomości konsumentów. Materiały te były dostępne w trzech językach: czeskim, niemieckim oraz węgierski. Wydatki na reklamę wyniosły 2 714 157 CZK (około 518 tysięcy złotych) w 1937 roku i 1 599 242 CZK (około 305 tysięcy złotych) w 1947 roku.

Po śmierci założyciela firmy Alpa, 1 grudnia 1940 roku, powstała publiczna spółka handlowa, w której wspólnikami byli wdowa Marie, brat Josefa - Karel oraz siostrzeniec Josef Vlk. Zgodnie z decyzją władz państwowych, od 1941 roku firma musiała być wpisana do rejestru handlowego także w języku niemieckim. W tym samym roku spółka udzieliła licencji na swoje produkty firmie Ing. Gejza Žifčák, działającej mieście Hlohovec na Słowacji. Produkcja została przez to wzbogacona o Francovkę Lesana, zawierającą ekstrakt z igieł sosny oraz chlorofil.

Podstawą receptury Frankovki jest alkoholowy roztwór olejków eterycznych, pachnących ziół i naturalnego mentolu. Alpa Francovka jest produktem o działaniu dezynfekującym i antyseptycznym, dającym przyjemny efekt chłodzenia skóry oraz wspomagającym jej lepsze ukrwienie. Jest przeznaczona głównie do użytku zewnętrznego, poprzez wcieranie w skórę, do masaży, jako dodatek zarówno do kąpieli ogólnych, jak i kąpieli stóp. Może być stosowana do okładów oraz w formie płukanki do gardła. Stanowi także łagodny środek dezynfekujący.  Firma produkująca Alpę z czasem poszerzyła swój asortyment o kremy, żele i emulsje do masażu. Warto zauważyć, że flagowy produkt, Alpa Francovka, posiada od 110 lat niezmieniony skład: zawiera 60% alkoholu etylowego, mentol i ekstrakty z 14 roślin. W ściśle strzeżonej recepturze nic się nie zmieniło do dziś, a właściwości Alpy wiele osób uważa za wyjątkowe. Często stosuje się ją przy bólach stawów, przynosi także ulgę zmęczonym mięśniom, a jej aromat działa kojąco.

Firma przetrwała II wojnę światową, komunizm i nacjonalizację. Po przedwojennym etapie produkcji w Brnie, w 1948 roku spółkę znacjonalizowano, a zakład produkcyjny przeniesiono do miasta Velké Meziříčí. Po kolejnej zmianie ustroju firmę sprywatyzowano w 1994 roku, a następnie przeszła proces stopniowej modernizacji. Dziś Alpa jest uznawana za firmę nowoczesną i przyszłościową, a jednocześnie jest postrzegana jako tradycyjna czeska marka z ponad 100-letnią tradycją, mająca rzeszę wiernych klientów, co niewątpliwie stanowi duży atut w dzisiejszych realiach rynkowych. Popularność Alpy wciąż jest na bardzo wysokim poziomie, a produkcja Alpy utrzymuje się na poziomie ponad 12 milionów sztuk rocznie.

Cena produktu jest zróżnicowana, w zależności od wielkości i pojemności butelki, w której jest sprzedawana. Na rynku czeskim dostępne są 3 rodzaje Francovki: mała butelka (60 ml), kosztująca obecnie 23 CZK (korony czeskie), średnia butelka (160 ml) w cenie 40 CZK oraz największa butelka (1 litr), za którą trzeba zapłacić 193 CZK. Zgodnie z polityką firmy ceny są dostosowane do zasobności portfela przeciętnego nabywcy i tak było od początku, co widać porównując ceny Alpy z tymi z 1922 roku, kiedy to za najmniejszą butelkę trzeba było zapłacić 5 CZK, za średnią 13 CZK, a za największą 30 CZK.

W Polsce również można kupić Alpę, ale nie jest ona zbyt dobrze znana polskiemu czytelnikowi, ponieważ na naszym rynku od wielu lat obecny jest konkurencyjny produkt o podobnym działaniu - Amol, który został wprowadzony na rynek niemiecki w 1907 roku, a od 2001 roku produkowany jest także w Polsce.

Alpa w tym roku świętować będzie swoje 110-urodziny. Sama nazwa kojarzy się z Alpami, ale powszechna jest również wersja, że zapożyczona została od pierwszych liter imienia i nazwiska Alois Palečka, który miał być domniemanym wspólnikiem Josefa Veselego.

Obecnie firma, oprócz swojego najpopularniejszego produktu, oferuje również preparaty do masażu, produkty dla sportowców, kosmetyki dla dzieci, kosmetyki do pielęgnacji skóry twarzy i ciała, kosmetyki do włosów, kosmetyki męskie, wody kolońskie, środki przeznaczone do higieny jamy ustnej, preparaty odstraszające owady oraz środki dezynfekujące. (Martin Barčík/ISW, Fot. Pixabay)