Dlaczego Słowacy nie chcą wracać z emigracji - czy można wierzyć w te wyniki?

Pierwsze pytanie w badaniu dotyczyło czynników, które mogłyby przekonać Słowaków do powrotu na Słowację w przyszłości. Respondenci mogli zaznaczyć maksymalnie dwie odpowiedzi. Wyniki były następujące: zmiana kultury politycznej (54,22 proc.), konkretna oferta (47,07 proc.), lepsze usługi państwowe (44,87 proc.), lepsze środowisko biznesowe (20,49 proc.), programy wsparcia państwa (5,28 proc.), praktyczne porady dotyczące powrotu (1,83 proc.) oraz inne (7,11 proc.).

We wszystkich badanych państwach decydującym czynnikiem była zmiana kultury politycznej. Jedynie w Wielkiej Brytanii Słowacy odpowiedzieli, że czynnikiem decydującym o ich powrocie do domu jest konkretna oferta (32 proc.).

Jakie, zdaniem Słowaków przebywających na emigracji, są największe problemy trawiące ich ojczyznę? Aż 74 proc. Słowaków przebywających poza granicami twierdzi, że korupcja i klientelizm stanowią największą przeszkodę w podjęciu decyzji o powrocie do kraju. 24 proc. widzi problem w radykalizacji społeczeństwa i nietolerancji wobec mniejszości. 22 proc. respondentów widzi problem w poziomie życia. W 2016 roku ten czynnik wskazało 31 proc. ankietowanych, więc może to oznacza, że poziom życia na Słowacji w latach 2016-2018 uległ poprawie?

Na problemy w systemie edukacji wskazuje aż 21 proc. ankietowanych, w służbie zdrowia zaś 18 proc. Ze sposobu egzekwowania prawa nie jest zadowolonych 14 proc. respondentów. Mniej niż 10 proc. emigrantów uważa za problem następujące czynniki: niewystarczająca ilość ekspertów w administracji państwowej (6 proc.), środowisko biznesowe (4 proc.) oraz niechęć mniejszości do integracji (2 proc.).

Żeby nie koncentrować się tylko na negatywach, twórcy badania zadali również pytanie, co Słowacy za granicą uważają za najbardziej pozytywne wydarzenie na Słowacji. 46,57 proc. respondentów za pozytywne uważa masowe protesty po morderstwie dziennikarza Jána Kuciaka oraz jego narzeczonej Martiny Kušnírovej „Za uczciwą Słowację“. 41 proc. doceniło sukcesy słowackich firm za granicą. Sukcesy ekspertów ze Słowacji zauważyło 33 proc. respondentów. Fachowość Słowaków za granicą wskazało 25 proc. ludzi. 15 proc. doceniło sukcesy słowackich sportsmenów w świecie. Tylko 2 proc. respondentów było w stanie pozytywnie ocenić dobre przykłady praktyk urzędowych na Słowacji.

Z badań wynika, że jedynie 22 proc. zapytanych Słowaków przebywających na emigracji chce zostać za granicą. W 2016 roku chęci powrotu nie wyrażało 26 proc. Słowaków. Niezbyt optymistycznie przedstawia się sytuacja w grupie osób, które planują powrót do ojczyzny w czasie krótszym niż rok, jest to zaledwie 4 proc. osób. Natomiast 23 proc. ankietowanych odpowiedziało, że planuje powrót w dłuższej perspektywie czasowej, ale nie są w stanie określić przybliżonej daty. Największy odsetek osób, aż 51 proc. odpowiedziało, że nie wyklucza powrotu, ale na chwilę obecną nie mają tego w planach.

Respondentów skłania do powrotu przede wszystkim emocjonalna więź z ojczyzną, która przeważa nad względami pragmatycznymi. Słowacy, którzy brali udział w badaniu wyrażają opinię, że swoim powrotem wzbogaciliby kraj poprzez zmianę mentalności i wiedzę specjalistyczną. Są zainteresowani pracą w firmach z branży technologii cyfrowych lub w administracji publicznej.

Autorzy badania twierdzą, że Słowacja jest krajem o największej liczbie studentów studiujących za granicą.

Jakie są główne ustalenia wynikające z badania? W porównaniu do 2016 r. większy odsetek Słowaków ze wszystkich badanych krajów nie wyklucza możliwości powrotu do ojczyzny. W Wielkiej Brytanii, pomimo zbliżającego się Brexitu, obserwujemy minimalne zmiany w porównaniu do listopada 2016 roku. Słowacy w Wielkiej Brytanii są zazwyczaj bardziej skłonni do powrotu niż osoby zamieszkujące w pozostałych krajach.

Czynnikiem, który sprawia, że Słowacy za granicą są bardziej zmotywowani do powrotu (z wyjątkiem rodziny) jest konkretna oferta pracy, co potwierdziło 47 proc. respondentów. Programy pomocy państwa nie wydają się być silnym czynnikiem motywującym, ponieważ wskazało je tylko 5 proc. respondentów. Za największą przewagę Słowacji nad krajami, w których przebywają słowaccy emigranci, uważają powrót do korzeni (49 proc.). Emocjonalne więzi ze Słowacją wydają się ważniejsze niż pragmatyczne powody;

Zdaniem aż 75 proc. Słowaków mieszkających za granicą, najbardziej na Słowacji przeszkadza im korupcja, klientelizm i nepotyzm. Największą tendencję do powrotu przed upływem jednego roku wykazują studenci stosunków międzynarodowych, europeistyki i nauk politycznych. Tylko 10 proc. wyżej wymienionych studentów nie planuje powrotu na Słowację. Z drugiej strony są inżynierowie, z których aż 30 proc. nie planuje powrotu.

Nasuwają się również pewne wątpliwości dotyczące metodologii przeprowadzonego badania

Podano, że w badaniu uczestniczyło 4044 Słowaków mieszkających w 72 państwach świata, przy czym najwięcej respondentów było z Czech (27 proc.), Wielkiej Brytanii (13 proc.) i Niemiec (8 proc.), co daje razem 48 proc. respondentów. Oznacza to, że reszta pytanych (52 proc.) była z 69 państw świata...

Wyniki badań wskazują, że twórcy badania pytali tylko studentów stosunków międzynarodowych, europeistyki i nauk politycznych oraz inżynierii. Duże wątpliwości budzi podział na płeć ankietowanych, ponieważ podano, że 54 proc. procent to kobiety, 45 proc. mężczyźni, a dodatkowo 18 proc. podało „inną płeć“, co razem stanowi 117 proc.;

Zaufania nie budzi również informacja, że aż 17 proc. pytanych pochodzi z Bratysławy, a 10 proc. ludzi z drugiego największego miasta – Koszyc. Oznacza to, że prawie 30 proc. respondentów jest z dwóch największych miast, dających największą szansę na zatrudnienie. Badanie było przeprowadzone za pośrednictwem formularza dostępnego online. Od ankietowanych nie wymagano żadnego potwierdzenia pobytu za granicą, ani posiadania słowackiego obywatelstwa.

Trochę kuriozalnie brzmi argument autorów: „...jeżeli respondenci wypełnili cały nasz kwestionariusz, prawdopodobnie wykazują pewien poziom zainteresowania Słowacją…“

Po przeanalizowaniu wyżej wspomnianego badania czytelnikowi pozostawiam ocenę prawdopodobieństwa i poprawności przedstawionych w nim wyników. (Martin Barčík)