Wylew krwi do mózgu - czy to zawsze oznacza udar? Przyczyny, objawy i leczenie

Wylew krwi do mózgu to krwotoczny udar mózgu. Powstaje w wyniku pęknięcia ściany tętnicy mózgowej i wylania się krwi poza naczynie, w wyniku czego krew nie dociera do tkanki mózgowej w obszarze zaopatrywanym przez pękniętą tętnicę. Co ważne, krew wydostająca się z uszkodzonego naczynia niszczy okoliczną tkankę nerwową i powoduje wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki, a to z kolei zaburza czynność całego mózgu.

Udar krwotoczny różni się znacznie od udaru niedokrwiennego (tzw. zawał mózgu), który powstaje wtedy, gdy tętnica zaopatrująca jakąś część mózgu w krew staje się niedrożna i krew nie może przez nią przepłynąć lub przepływa w niewystarczających ilościach, by komórki mózgu otrzymały jej tyle, ile potrzebują. 

Wylew krwi do mózgu może nie tylko przyczynić się do trwałej niepełnosprawności, ale również śmierci.

Wylew krwi do mózgu – przyczyny

Przyczyn wylewu krwi do mózgu może być wiele, są one jednak często uzależnione od wieku. U dzieci pęknięcia naczyń powodowane są na przykład przez tętniaki, choroby krwi i urazy. Osoby młode mogą doznać wylewu powodowanego przez nadciśnienie tętnicze, a nawet alkohol i narkotyki.

U osób dojrzałych oraz starszych przyczyną krwawienia do mózgu może być nadciśnienie tętnicze, malformacja naczyniowa, tętniaki, zmiany zapalne w naczyniach mózgowych oraz guzy mózgu. Niektóre nowotwory, takie jak rak oskrzeli, czerniak, rak jasnokomórkowy nerek, rak tarczycy, dają przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego i powodują krwawienie śródczaszkowe. 

Objawy wylewu krwi do mózgu

Objawy wylewu zależą od tego, która część mózgu została uszkodzona, czyli do którego obszaru dostała się krew. Objawy mogą nasilać się i słabnąć lub całkowicie ustępować w ciągu kilku godzin, a następnie ponownie przybierać na sile. Niestety, do ok. 1/3 udarów dochodzi w czasie snu, a chory stwierdza objawu po przebudzeniu. 

Do charakterystycznych objawów wylewu zalicza się:

• silny ból głowy;
• drgawki;
• wymioty;
• zawroty głowy;
• rozwijający się powoli połowiczny niedowład ciała po stronie przeciwnej do tej strony mózgu, gdzie doszło do udaru;
• osłabienie (niedowład mięśni twarzy objawiający się wyraźną asymetrią);
• zaburzenia mowy (osłabienie) mięśni języka i gardła;
• niedowład kończyny górnej i dolnej;
• zaburzenia koordynacji ruchów;
• zaburzenia widzenia;
• zaburzenia lub utrata przytomności, a nawet śpiączka (w przypadku masywnego udaru), której towarzyszą głęboki, nieregularny oddech, rozszerzenie i sztywność źrenic.

To niezwykle ważne, by pamiętać, że każdy udar mózgu, nawet z niewielkimi objawami, jest stanem zagrożenia życia. Występowanie wymienionych powyżej objawów jest wskazaniem do jak najszybszej hospitalizacji. Jeśli chory jest w stanie sam rozpoznać objawy, powinien szybko wezwać pogotowie. W skrajnych przypadkach ta odpowiedzialność spada na rodzinę i inne osoby z otoczenia. 

Wylew krwi do mózgu – skutki

To, ile się żyje po wylewie, zależy od jego rozległości i czasu, w którym pacjenci otrzymują fachową pomoc. Brak szybkiej reakcji zwiększa ryzyko śmierci po wylewie, która i tak występuje częściej niż w przypadku udarów niedokrwiennych. Po rozległym wylewie krwi do mózgu rokowania pacjentów są bardzo złe. Statystycznie przyjmuje się, że u 30 proc. osób po udarze (krwotocznym lub niedokrwiennym) niezależnie od jego wielkości, dochodzi do zgonu w przeciągu 3 miesięcy. Wylew może być bezpośrednią przyczyną śmierci lub wynikiem występujących po nim powikłań.

Do innych częstych powikłań pojawiających się u człowieka po wylewie można zaliczyć:

• niepełnosprawność (paraliż, niedowłady);
• afazję (niemożność mówienia i/lub rozumienia mowy).

Ograniczenie skutków i przywrócenie sprawności (często tylko częściowej) możliwe jest dzięki rehabilitacji po wylewie, obejmującej zarówno fizjoterapię, jak i pomoc logopedy i neurologa.

Wylew krwi do mózgu - leczenie

W przypadku wylewu liczy się przede wszystkim szybka reakcja. Zazwyczaj jednoznaczną diagnozę pomaga postawić tomografia komputerowa. W skrajnych przypadkach wykonuje się rezonans magnetyczny, który pozwala jednoznacznie określić schorzenie. Obydwa badania obrazowe pozwalają wykluczyć inne choroby mózgu np. guz śródczaszkowy. Dodatkowo konieczne jest ciągłe monitorowanie czynności życiowych chorego.

Uzupełnia się niedobór elektrolitów i płynów. Szczególną uwagę należy zwrócić na ciśnienie tętnicze. W przypadku udaru oraz gdy towarzyszy mu ostry zespół wieńcowy, ostra niewydolność nerek lub niewydolność serca nie można go zbyt gwałtownie obniżać. Konieczna jest kontrola temperatury oraz profilaktyka przeciwzakrzepowa, leczenie przeciwdrgawkowe oraz przeciwobrzękowe.

W leczeniu wylewu można stosować leczenie zachowawcze (farmakologiczne, leki rozpuszczające skrzepy) lub chirurgiczne. To ostatnie jest niezbędne u pacjentów z wylewem do móżdżku i gdy ognisko krwotoku jest większe niż 3 centymetry, występują ubytki neurologiczne lub ucisk pnia mózgu lub wodogłowie. W innych przypadkach możliwe jest wykorzystanie neurochirurgii oraz leki trombolityczne (środki rozpuszczające skrzepy wewnątrz naczyń).

Profilaktyka udaru krwotocznego

Profilaktyka udaru krwotocznego polega przede wszystkim na zapobieganiu rozwojowi nadciśnienia tętniczego, a jeżeli doszło już do nadciśnienia – na jego skutecznym leczeniu.  Każdy powinien profilaktycznie mierzyć ciśnienie tętnicze minimum raz w roku. Jeżeli ciśnienie skurczowe jest równe lub wyższe niż 140, a rozkurczowe równe lub wyższe niż 90, należy zgłosić się do lekarza. Zbyt wysokie ciśnienie można obniżyć odpowiednimi lekami zaleconymi przez lekarza. W początkowej fazie nadciśnienia można spróbować skutecznie je obniżyć, zmieniając styl życia:

• rzucając palenie tytoniu;
• zdrowo się odżywiając i wykonując ćwiczenia fizyczne, aby zmniejszyć masę ciała;
• ograniczając spożycie soli do 5 g dziennie, zarówno w przygotowywanych potrawach, jak i gotowych produktach;
• ograniczając spożycie alkoholu.

Jeżeli zmiana stylu życia jest niewystarczająca, należy bezwzględnie rozpocząć regularne przyjmowanie leków. Leki pozwolą utrzymywać wartości ciśnienia w zakresie normy, obniżając ryzyko powikłań, wśród których jednym z najgroźniejszych jest udar krwotoczny.