Sprawdź, czy Twoje objawy wskazują na stwardnienie rozsiane!

Stwardnienie rozsiane to choroba autoimmunologiczna ośrodkowego układu nerwowego. Organizm chorego atakuje własny układ nerwowy, niszczy mielinę czyli białkową otoczkę aksonów, będących elementem neuronu, co skutkuje zmniejszoną zdolnością do przekazywania impulsów nerwowych. Jest to choroba przewlekła, może istnieć predyspozycja genetyczna do zachorowania. Choroba diagnozowana jest zazwyczaj u osób między 20. a 40. rokiem życia.

Występowanie i rodzaj objawów są uzależnione od tego, w której części ośrodkowego układu nerwowego doszło do naruszenia osłonek mielinowych - charakterystyczne zmiany w obrębie ośrodkowego układu nerwowego dotyczą mózgu i rdzenia kręgowego. Stwardnienie rozsiane jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności u osób młodych na świecie, choć wielu pacjentów może doświadczać łagodnego przebiegu. 

Sama choroba ma różny przebieg:

• rzutowo-remisyjny (występują rzuty objawów neurologicznych, czyli nasilenie dotychczasowych objawów lub pojawienie się nowych, jeden rzut trwa od kilku dni do kilku tygodni, objawy z czasem ustępują)
• wtórnie postępujący (na tym etapie choroby występowanie objawów stale postępuje, zazwyczaj nie obserwuje się remisji po rzutach choroby)
• pierwotnie postępujący (w tej postaci choroby objawy neurologiczne systematycznie postępują, powodując coraz większy stopień niesprawności osoby chorej)

Jakie są objawy stwardnienia rozsianego?

Należy wyraźnie zaznaczyć, że objawy SM są niezwykle zróżnicowane, a choroba ma bardzo indywidualny przebieg. Pierwsze objawy stwardnienia rozsianego często dotyczą symptomów okulistycznych: osłabienia wzroku, bólu gałek ocznych, podwójnego widzenia czy zawrotów głowy. Inne prawdopodobne początkowe objawy to problemy z koordynacją ruchową, zaburzenia czucia czy osłabienie kończyn dolnych. Stopniowo pojawiać się może niedowład kończyn i ich „ciężkość”, częste mrowienia i drętwienia, uczucie przebiegającego przez ciało prądu, problemy z równowagą.

Wśród innych typowych dla SM objawów wymienić można m.in.:

• ogromne zmęczenie, brak energii,
• nieprawidłowe funkcjonowanie zwieraczy,
• nadmierne napięcie mięśniowe, czyli tzw. spastyczność,
• zaburzenia życia seksualnego,
• ból o zróżnicowanym podłożu,
• zaburzenia funkcji poznawczych,
• zaburzenia nastroju.

Przyczyny stwardnienia rozsianego

Pomimo tego, że medycyna zajmuje się tematem SM od ponad 100 lat, do dziś jego powody nie są jednoznaczne znane. Wśród hipotez na temat jego przyczyn dominują teorie o podłożu genetycznym i czynnikach środowiskowych (przebyte infekcje wirusowe, miejsce urodzenia – mniej zachorowań odnotowuje się w krajach znajdujących się przy równiku, zanieczyszczenie środowiska, palenie papierosów oraz niski poziom witaminy D).

Większą podatność na zachorowania na stwardnienie rozsiane obserwuje się u osób, które cierpią na choroby autoimmunologiczne (dolegliwości tarczycy, cukrzyca typu I itp.). No właśnie, układ immunologiczny pełni kluczową rolę, gdy mówimy o SM. Różnego rodzaju zakażenia wywołują reakcję obronną organizmu w postaci niszczenia własnej tkanki nerwowej (mieliny) za pomocą autoprzeciwciał, np. limfocytów T. Choroba prowadzi więc do niszczenia osłonki mielinowej komórek nerwowych (demielinizacji), którego konsekwencje są rozumianej jako objawy stwardnienia rozsianego.

Diagnostyka choroby

Część objawów może występować w przypadku wielu schorzeń i wymaga pilnej konsultacji lekarskiej, podczas której lekarz  zbiera szczegółowy wywiad obejmujący charakter i czas trwania objawów, występowanie chorób współistniejących oraz podobnych dolegliwości wśród członków rodziny pacjenta. Poza wywiadem do rozpoznania stwardnienia rozsianego należy wykonać badania neurologiczne i skonsultować je ze specjalistą neurologiem.

Najczęstszym badaniem, na jakie neurolog kieruje pacjenta jest rezonans magnetyczny. Badanie to może pokazać zmiany demielinizacyjne, których obecność jest elementem choroby. Ponadto dostarcza dodatkowych danych dotyczących aktywności choroby i daje szansę na ocenę jej dalszej progresji. Badanie rezonansem wykonuje się również w celu oceny efektywności prowadzonej terapii. Innym badaniem, które może zlecić lekarz w trakcie diagnozowania stwardnienia rozsianego jest punkcja lędźwiowa i pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego. Lekarz może zlecić również badanie wzrokowych potencjałów wywołanych. Badanie ocenia przewodzenie w drogach nerwowych poprzez obserwację aktywności mózgu i reakcji na bodźce.

Należy pamiętać, że wiele chorób związanych z układem nerwowym daje podobne objawy. W związku z tym diagnostyka powinna wykluczyć takie choroby jak:

• borelioza;
• toczeń;
• ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia;
• choroby naczyniowe mózgu;
• syndrom Sjörgena;
• choroba Devica;
• kiła oponowo-naczyniowa;
• neurosarkoidoza.

Jak leczyć stwardnienie rozsiane?

Współczesna medycyna, pomimo usilnych badań, nie posiada leków, które przywróciłyby pacjentów cierpiących na stwardnienie rozsiane do pełnego zdrowia. SM jest zatem chorobą nieuleczalną. Leczenie polega na łagodzeniu dolegliwości oraz zahamowaniu postępu stwardnienia rozsianego.

W przewlekłym leczeniu pacjenci przyjmują leki, których celem jest zmniejszanie częstości występowania rzutów stwardnienia rozsianego. Co więcej, istotne jest również maksymalne opóźnianie przejścia schorzenia w fazę postępującą. Wśród leków, które hamują postęp stwardnienia rozsianego, wyróżnia się preparaty interferonu beta, mitoksantron, natalizumab, octan glatirameru, fingolimod. W trakcie rzutów SM pacjentom podawane są (doustnie i dożylnie) preparaty glikokortykosteroidowe, takie jak deksametazon, metyloprednizolon, czy prednizon.

U osób z SM istnieje konieczność łagodzenia bólu. Powszechnie stosuje się leki przeciwbólowe. Ważne jest również przyjmowanie preparatów witaminowych . W rozwoju stwardnienia rozsianego ważną funkcję pełni witamina D, B12 oraz witamina B9. 

Dieta przy stwardnieniu rozsianym

Istnieją badania nad stwardnieniem rozsianym sugerujące pozytywny wpływ odpowiedniej diety na proces leczenia. Choroba może mieć związek ze zbyt dużym spożyciem pokarmów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe, a zbyt małą ilością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin C, E, B12 i D, kwasu foliowego oraz beta-karotenu.

Zobacz też: Dysbakterioza jelitowa. Objawy, które mogą świadczyć o zaburzeniach flory bakteryjnej

Jeśli więc chodzi o dietę przy SM, jadłospis powinien obejmować w dużej mierze ryby, gotowany drób, owoce morza i chude mleko. Należy unikać masła, smalcu czy czerwonego mięsa, zmniejszyć ilość spożywanych jaj i napojów z kofeiną. Warto sięgnąć po odżywki medyczne, które w prosty sposób dostarczą organizmowi tak potrzebne w walce z chorobą witaminy i minerały. Chociaż brak jeszcze jednoznacznych badań, dieta w stwardnieniu rozsianym odgrywa istotną rolę – zbilansowane posiłki dodadzą energii i poprawią funkcjonowanie całego organizmu (tu dowiesz się więcej o żywieniu w chorobach neurologicznych).

[email protected],  fot. Freepik