Zdrowe mięśnie - jak utrzymać równowagę elektrolitów i witamin w organizmie?

Skurcze i rozkurcze mięśni są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Naturalny skurcz izotoniczny to funkcja organizmu, dzięki której możemy się poruszać – chodzić, biegać i jeździć na rowerze. Problem pojawia się, gdy nasze ciało traci nad skurczami kontrolę. Chodzi o tzw. kurcze, które objawiają się silnym, samoczynnym napięciem mięśnia i towarzyszącym mu przeszywającym bólem. Takiego skurczu nie jesteśmy w stanie samodzielnie rozluźnić.

Najczęściej problem występuje podczas wytężonego wysiłku fizycznego, ale zdarza się również w innych sytuacjach, np. podczas snu lub długiego pozostawania w jednej pozycji. Uniemożliwiają nam to nie tylko silne dolegliwości bólowe, ale również brak kontroli nad napiętą do granic możliwości kończyną. 

Sytuacje, w których może dojść do powstania bolesnych skurczów mięśniowych, są różne. Nie da się w jednoznaczny sposób ich przewidzieć, gdyż najczęściej pojawiają się zupełnie niespodziewanie i niezależnie od sytuacji, w której aktualnie się znajdujemy. Ich mechanizm w większości przypadków jest nieznany.

Bolesne skurcze mięśni mogą się pojawić:

• w nocy podczas snu, najczęściej w wyniku nadmiernie zgiętych kończyn dolnych (nazywane skurczami łydek);
• w ciąży, kobieta ciężarna jest bardzo podatna na utratę elektrolitów, zmniejszoną aktywność fizyczną oraz obrzęki kończyn dolnych;
• w trakcie treningu lub po jego zakończeniu, przez niedostosowanie intensywności treningowej do możliwości wysiłkowej mięśni;
• w przebiegu choroby, na przykład kiedy następuje odwodnienie organizmu;
• w przypadku zatrucia alkoholem i innych szkodliwych substancji;
• w trakcie urazu, kiedy dochodzi do uszkodzenia jednostki mięśniowo-ścięgnistej.

Przyczyny skurczów mięśniowych

Często pojawiające się bolesne skurcze mięśni mogą dawać duże dolegliwości bólowe i stwarzać wiele problemów w funkcjonowaniu. Miejsce ich występowania może być przeróżne, a przyczyna powstawania skurczów mięśni w większości przypadków nie jest znana. Skurcze mogą powstawać na tle wielu rzeczy.

Do najczęstszych przyczyn powstawania skurczów mięśni zaliczyć należy:

• przetrenowanie – skurcze mięśni pojawiać się mogą jako objaw nadmiernego zmęczenia powysiłkowego, bardzo często z towarzyszącym brakiem rozgrzewki, zarówno przed podjęciem aktywności sportowej, jak i zaraz po niej;
• siedzący tryb życia – słabe krążenie w kończynach dolnych, niedotlenione i nieodżywione mięśnie, w związku z czym dochodzi do zaciskania naczyń krwionośnych co stanowi przyczynę skurczów mięśni;
• różne stany chorobowe – przyczyną skurczów mięśni są: występowanie żylaków w obrębie kończyn dolnych, miażdżyca naczyń, zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic i żył, cukrzyca oraz nadciśnienie;
• przegrzanie i odwodnienie organizmu – również może wpłynąć na występowanie skurczów mięśniowych nie tylko w kończynach dolnych, ale także w okolicach ramion i brzucha;
• zaburzenia równowagi elektrolitowej – głównie chodzi o niedobór wapnia, potasu i magnezu. Są one wypłukiwane z organizmu najczęściej poprzez przyjmowanie niektórych leków, picie mocnej kawy, nieprawidłowej diety, czy też odwodnienie. Niedobór tych związków może być przyczyną powstawania skurczów mięśni;
• stres – przyczynia się do zwiększenia wydzielania hormonu, jakim jest adrenalina, co może powodować skurcze mięśni, nerwobóle, ogólną utratę energii oraz występowanie dolegliwości bólowych.

Skurcze mięśni – niedobory składników mineralnych 

Najpopularniejszą przyczyną skurczów mięśni są niedobory składników mineralnych. Wbrew powszechnej opinii nie chodzi tu tylko o magnez. Skurcze mogą wynikać także z niedoborów potasu oraz sodu. To właśnie te pierwiastki odgrywają kluczową rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych w mięśniach. W przypadku intensywnych i często nawracających skurczów mięśni warto sprawdzić również poziom wapnia. Znaczny niedobór wapnia (hipokalcemia) jest jedną z przyczyn występowania choroby nazywanej tężyczką.  

Aby upewnić się, że poziom elektrolitów w organizmie jest prawidłowy, należy wykonać jonogram. Jonogram jest zestawem badań laboratoryjnych pozwalającym określić stężenia wszystkich wymienionych wyżej elektrolitów. Otrzymane wyniki warto skonsultować z lekarzem, który pomoże w ich prawidłowej interpretacji. W przypadku niedoborów zaleci wzbogacenie diety o składniki mineralne, których poziomy są zbyt niskie, np. poprzez suplementację. 

Rozwiązania dla skurczy mięśni - naturalne sposoby na złagodzenie bólu i poprawę samopoczucia

Bolesne skurcze mięśni zwykle pojawiają się sporadycznie, szybko ustępują oraz nie wymagają interwencji specjalisty. Jeżeli natomiast problem nasila się, to warto podjąć działania, które pozwolą zminimalizować ryzyko ich powstawania. Aby zapobiegać nawracającym skurczom mięśni należy:

• zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się spożywać co najmniej 2 litry wody dziennie, najlepiej w małych porcjach przez cały dzień;
• zadbać o pełnowartościową dietę, spożywać więcej warzyw i owoców bogatych w witaminy oraz włączyć produkty będące źródłem magnezu, potasu i wapnia;
• uzupełnić poziom elektrolitów. Można to zrobić stosując gotowe apteczne preparaty elektrolitowe, dostępne najczęściej w postaci tabletek musujących, które uzupełniają podstawowe elektrolity: sód, potas, chlorek, wapń, magnez;
• unikać siedzącego trybu życia. Jeśli Twoja praca wymaga spędzania długich godzin przed monitorem komputera, pamiętaj o regularnym robieniu krótkich przerw w celu wykonania kilku ćwiczeń np. spacer w miejscu, co usprawni krążenie w kończynach i przyczyni się do lepszego dotlenienia mięśni;
• pamiętaj o odpowiedniej rozgrzewce i przygotowaniu mięśni do wysiłku fizycznego. Osoby bardzo aktywne fizycznie powinny pamiętać także o rozciąganiu mięśni po treningu oraz o nie forsowaniu zbyt intensywnym mięśni i ich regeneracji;
• ograniczać chodzenie w butach na obcasie, noszenie zbyt ciasnych butów, pończoch i skarpet;
• ograniczyć picie kawy, która przyczynia się do wypłukiwania elektrolitów z organizmu;
• unikać intensywnego przegrzewania ciała (np. podczas wylegiwanie się na słońcu, w solarium).
• pamiętać o systematycznym wykonywaniu badań kontrolnych.
• unikać dłuższego przebywania w pozycji stojącej.

Zobacz też:  Stan przedcukrzycowy: kiedy warto się przebadać i jak nie doprowadzić do cukrzycy?

Jak leczyć skurcze mięśni?

Kiedy zgłosić się do lekarza? Na pewno wtedy, gdy skurczom towarzyszy zaczerwienienie skóry lub inne zmiany w jej obrębie, a także wówczas, kiedy są wyjątkowo uciążliwe, nawracają, towarzyszy im osłabienie mięśni. Warto też dodać, że w leczeniu z pomocą przychodzi fizjoterapia oraz liczne zabiegi, np. masaże, rozciąganie, krioterapia, leczenie ciepłem czy elektroterapia. Jednak najpierw należy zwrócić się po pomoc do lekarza pierwszego kontaktu.

[email protected],  fot. Freepik