Reumatyzm chorobą młodych i starszych. Sprawdź jak z nim walczyć.

Reumatyzm występuje powszechnie. Szacuje się, że z powodu objawów reumatyzmu cierpi nawet 9 milionów Polaków. Choć bóle reumatyczne kojarzymy głównie z seniorami, dolegliwości, zwłaszcza te o podłożu zapalnym, bardzo często dotyczą także osób młodych. To poważny problem zdrowotny utrudniający sprawne funkcjonowanie, także na rynku pracy. 

Termin reumatyzm jest szerokim terminem używanym na opisanie reumatoidalnego zapalenia stawów. Choroby reumatoidalne obejmują te dotyczące mięśni, stawów i kości. Cięższe stany prowadzą do zapalnych chorób reumatycznych, które powodują zniszczenie stawów i narządów. Stanowią one główną przyczynę silnego bólu, niepełnosprawności, a nawet śmierci wpływających na jakość życia i prowadzących do wielu chorób współistniejących lub dolegliwości z nimi związanych.

Wyróżnia się ponad 200 jednostek chorobowych, które można zaliczyć do schorzeń reumatycznych.Najogólniejsza klasyfikacja wyróżnia choroby reumatyczne niezapalne (np. choroba zwyrodnieniowa stawów) oraz – szczególnie groźne – zapalne. Do drugiej z wymienionych grup zalicza się m.in.: reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów. 

Bez względu na rodzaj i nasilenie objawów reumatycznych, nigdy nie należy ich lekceważyć, gdyż powodujące je stany zapalne mogą prowadzić do zniekształceń i wyniszczeń w obrębie stawów, kości i mięśni, ograniczenia ich ruchomości, a nawet całkowitego zesztywnienia. Takie uszkodzenie narządu ruchu skutkuje postępującą niepełnosprawnością osoby cierpiącej na reumatyzm, a powikłania związane z chorobą mogą przyczynić się nawet do śmierci. Dlatego niezwykle istotne jest odpowiednio wczesne zdiagnozowanie konkretnego schorzenia reumatycznego i jak najszybsze rozpoczęcie leczenia.

Reumatyzm – objawy

Pierwsze objawy reumatyzmu rozwijają się na ogół stopniowo, w ciągu kilku tygodni. Wczesnym symptomem typowym dla RZS jest symetryczny ból i obrzęk małych stawów rąk i stóp oraz poranna sztywność stawów trwająca zazwyczaj ponad 1 godzinę. Zapalenie najczęściej dotyczy stawów międzypaliczkowych bliższych, śródręczno- paliczkowych i śródstopno- paliczkowych czy stawów nadgarstka. Duże stawy zajęte są rzadziej. Objawy obejmują ból i obrzęk stawu oraz ocieplenie skóry. Postępująca destrukcja stawów prowadzi do zmian ścięgnisto- więzadłowych, mięśniowych i kostnych, co skutkuje deformacjami takimi jak: odchylenia łokciowe palców, podwichnięcia paliczków, palce butonierkowate i w kształcie łabędziej szyi. Z czasem, może dochodzić do usztywnień, ograniczeń ruchomości (nie tylko palców, ale i w innych stawach) czy przykurczów mięśniowych. Typowo pojawiają się także zmiany w szyjnym odcinku kręgosłupa.

Objawy ogólne obejmują stany podgorączkowe, bóle mięśniowe, spadek apetytu i utratę masy ciała oraz przewlekłe zmęczenie. Ciężka i długotrwała choroba może prowadzić do powikłań wielonarządowych takich jak zmiany w mięśniu sercowym i na zastawkach, zmiany w płucach i zapalenie opłucnej, zapalenie twardówki, rogówki i spojówek, zapalenia nerek i inne. Na przedramionach i częściach ciała narażonych na ucisk (np. pośladkach) mogą pojawić się podskórne guzki reumatoidalne. Bywa, że takie guzki pojawiają się także w ścięgnach i w narządach wewnętrznych.

Reumatyzm – przyczyny

Reumatyzm rozwija się wtedy, gdy układ odpornościowy człowieka atakuje błonę maziową, czyli wyściółkę otaczającą stawy. Proces ten aktywuje stan zapalny, który pogrubia błonę i prowadzi do zniszczenia chrząstki oraz kości w stawie. Na skutek tego dochodzi także do osłabienia i rozciągnięcia ścięgien oraz więzadeł podtrzymujących staw, przez co cały element układu ruchowego ulega deformacji. Jak do tej pory nie zostały wyjaśnione dokładne przyczyny tego mechanizmu. Uważa się jednak, że na pojawienie się i rozwój chorób reumatycznych mogą jednak wpływać takie czynniki jak:

• uwarunkowania genetyczne;
• niedobór witaminy D i wapnia w organizmie;
• brak aktywności fizycznej lub nadmierna aktywność, która przeciąża stawy;
• niezdrowa dieta (nadmiar soli w diecie);
• palenie papierosów;
• długotrwałe przebywanie w chłodnym i wilgotnym otoczeniu;
• niedoleczone choroby wieku dziecięcego, jak np. angina oraz wady postawy;
• infekcje wirusowe i bakteryjne;
• zaburzenia immunologiczne i endokrynologiczne;
• pogoda – reumatyzm dłoni i nóg może być uzależniony od zmieniających się warunków atmosferycznych.

Jakie badania pozwolą wykryć reumatyzm?

Objawy, które mogą sugerować początki choroby reumatycznej wskazują na konieczność odwiedzenia lekarza. Szybkie rozpoznanie i podjęcie leczenia w dużej mierze decyduje o skuteczności i zahamowaniu postępowania stanu zapalnego. Po konsultacji lekarz może zalecić wykonanie badań laboratoryjnych czy obrazowych, by ustalić, co się dzieje.

Laboratoryjne badania w kierunku reumatyzmu obejmują diagnostykę następujących czynników:

• RF (czynnik reumatoidalny) występujący u większości chorych,
• Anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi),
• wskaźniki zapalne (OB, CRP),
• ogólne zmiany w morfologii krwi.

Wysokie miano RF i anty-CCP sugeruje ciężką postać choroby, która objawia się gwałtownie postępującym uszkodzeniem stawów i struktur pozastawowych.

W diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów wykorzystuje się również badania obrazowe, takie jak zdjęcia radiologiczne (RTG), rezonans magnetyczny, ultrasonografię i niekiedy tomografię komputerową.

Leczenie reumatyzmu – leki, ćwiczenia, zabiegi

W reumatyzmie leczenie jest objawowe i trwa do końca życia. Powinno być kompleksowe, tak, aby chorzy mogli zachować sprawność fizyczną jak najdłużej. Leczenie musi obejmować:

• farmakoterapię – leki modyfikujące przebieg schorzenia (np. sole złota, metotreksat, leflunomid), leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy), leki wytwarzane z naturalnych kopalin leczniczych (woda siarczkowa, borowina) oraz leki biologiczne, które maja na celu łagodzenie objawów chorobowych;
• rehabilitację – przy reumatyzmie działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie oraz opóźnia rozwój choroby, obejmuje: zabiegi fizykalne, masaże, ćwiczenia lecznicze, rehabilitacja jest konieczna, aby utrzymać sprawność fizyczną i opóźnić rozwój choroby;
• zabiegi fizykalne – przy reumatyzmie zaleca się: krioterapię, ultradźwięki, laseroterapię lub pole magnetyczne;
• kriokomorę – przebywanie w komorze, gdzie temperatura osiąga nawet -160 stopni Celsjusza ma działanie ogólnoustrojowe, u osób z chorobą reumatyczną może poprawić samopoczucie, wzmocnić odporność, rozluźnić bolesne mięśnie i usunąć stany zapalne, po zabiegu zaleca się krótką gimnastykę, z zabiegu można korzystać nawet dwa razy w roku, jedna seria składa się najczęściej z dziesięciu zabiegów;
• codzienną gimnastykę – ćwiczenia w reumatyzmie są niezbędne, aby zachować sprawność ruchową, gimnastyka powinna być wykonywana systematycznie w domu bo poprawi wydolność fizyczną i ogólną kondycję fizyczną, w okresie wzmożonych dolegliwości najlepiej wykonywać tylko ćwiczenie rozluźniające i rozciągające, jeśli chory czuje się lepiej można wzmacniać siłę mięśni i poprawiać ruchomość chorych stawów;
• lecznictwo uzdrowiskowe w sanatoriach – zaleca się chorym wyjazdy chociaż dwa razy w roku do ośrodków, gdzie oferowana jest rehabilitacja, która uwzględnia zabiegi z użyciem naturalnych zasobów środowiska, takich jak m.in.: naturalne wody pitne, wody siarczkowe lub borowina;
• zaopatrzenie ortopedyczne – uwzględnia stosowanie pomocniczych urządzeń ułatwiających lokomocję (kule, laski, aparaty stabilizujące).

Zobacz też: Wzdęcia – jak leczyć i zapobiegać? Sprawdź!

Reumatyzm – dieta

Ważnym elementem dbania o zdrowe stawy jest również odpowiednia dieta, która jest szczególnie istotna w przebiegu chorób o podłożu zapalnym. Dieta osób z dolegliwościami reumatycznymi powinna być zdrowa i zbilansowana – nie powinno w niej zabraknąć produktów bogatych w kolagen i kwasy omega-3. Do codziennego jadłospisu warto włączyć również produkty z dużą ilością białka i antyoksydantów. Czego natomiast unikać w diecie przy reumatyzmie? Chorzy powinni wyeliminować lub ograniczyć do minimum spożywanie wysokoprzetworzonej żywności, mocnej kawy i herbaty, tłuszczów nasyconych, podrobów, soi, octu i alkoholu.

[email protected],  fot. Freepik