Przewlekła niewydolność żylna - problem, który dotyka co drugą kobietę

Choroby żył stanowią poważny problem społeczny, gdyż cierpi na nie coraz więcej osób. Przewlekła niewydolność żylna to choroba, która dotyka niemal połowy kobiet w Polsce i ok. 37 proc. mężczyzn. Jeśli chodzi o ludzi młodych, do 35 r. ż., choruje 6 razy więcej pań niż panów. Najczęstszą z postaci jest przewlekła niewydolność żylna. Objawy takie jak pajączki żylne, żylaki, uczucie ciężkich nóg i ich obrzęk to najczęstsze występujące wówczas dolegliwości. Niewydolność żylna niesie jednak ze sobą dużo poważniejsze konsekwencje. 

Niewydolność żylna powstaje na skutek uszkodzenia żył — naczyń krwionośnych odpowiedzialnych za transport krwi z nogi do serca. Aby krew mogła płynąć od stopy „ku górze” (do serca), żyły muszą posiadać sprawne zastawki żylne. Są to twory w świetle żyły działające podobnie jak wentyl — przepuszczają krew tylko w jedną stronę, w kierunku serca. Gdy dochodzi do ich uszkodzenia, część krwi cofa się, zalega w żyłach i rozciąga je, co utrudnia ich prawidłową pracę.

Jeśli tak nie jest, część krwi zaczyna się cofać (refluks żylny), a tym samym zalegać w żyłach, rozciągać je i utrudniać im prawidłową pracę. Dochodzi do zastoju krwi żylnej, co utrudnia napływ dotlenionej krwi tętniczej i prowadzi do rozwoju stanów zapalanych z dolegliwościami, uszkodzenia ścian żył z przesiąkaniem osocza krwi - powstają obrzęki, przebarwienia, a z czasem owrzodzenia. 

Jakie są przyczyny powstawania niewydolności żylnej?

Najczęstszą przyczyną niewydolności żylnej jest długotrwałe pozostawanie w pozycji stojącej lub siedzącej ze zgiętymi kolanami. Przy zgiętych kolanach dochodzi bowiem do wzrostu ciśnienia w naczyniach żylnych kończyn dolnych, a to ma bezpośredni wpływ na rozwój niewydolności żylnej. Bardziej narażone na wystąpienie choroby są zatem osoby pracujące w zawodach, gdzie praca wymaga od nich spędzania wielu godzin każdego dnia właśnie w takiej pozycji.

Do rozwoju niewydolności żylnej przyczynić się może również zespół pozakrzepowy, czyli zakrzepica żył głębokich. Układy żył głębokich i żył powierzchownych są ze sobą połączone, zatem nieprawidłowości w funkcjonowaniu pierwszego negatywnie wpływają na działanie drugiego. Zablokowany odpływ z naczyń głębokich sprawia, że większa ilość krwi zostaje przekazana do układu żył powierzchownych, a to skutkuje ich poszerzeniem, przeciążeniem i niewydolnością.

Do innych przyczyn należy uszkodzenie zastawek żylnych przez proces zapalny czy wsteczny odpływ krwi żylnej. Odpowiedzialna za rozwój choroby może być również wrodzona niewydolność zastawek żylnych. U niektórych osób bezpośrednim powodem wystąpienia niewydolności żylnej jest zespół usidlenia żyły podkolanowej przez mięsień brzuchaty łydki.
Podsumowując, przyczyna rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej może być wrodzona, pierwotna lub wtórna. Dokładne rozpoznanie patomechanizmu powstania choroby jest kluczowe, gdyż od tego w dużej mierze zależy cały proces leczenia.

Czynniki ryzyka wystąpienia niewydolności żylnej

Znane są czynniki sprzyjające rozwojowi przewlekłej niewydolności żylnej. Należą do nich:

• dojrzały wiek,
• płeć żeńska,
• ciąża (ryzyko choroby żylakowatej wzrasta wraz z ilością przebytych ciąż),
• długotrwałe pozostawanie w pozycji stojącej lub siedzącej,
• stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych,
• mała aktywność fizyczna,
• otyłość.

Objawy i przebieg choroby

Mniej sprawna praca zastawek powoduje tworzenie się żylakowato poszerzonych naczyń żylnych widocznych na skórze. Poszerzeniu mogą ulec żyły od najdrobniejszych żył śródskórnych, przypominających wyglądem pajączki, poprzez grubsze, przeświecające przez skórę, niebiesko zabarwione żyły śródskórne. Zmiany żylakowate większych pni żylnych widoczne są w postaci wybrzuszonych ponad poziom skóry, miękkich przy dotyku, czasami krętych naczyń. W tym okresie chorobie nie towarzyszą poważniejsze dolegliwości, i decyzja o zgłoszeniu się do leczenia zależy głównie od poziomu poczucia estetyki.

Gdy uszkodzeniu ulegają duże żyły, pojawiają się obrzęki — narastające głównie w godzinach wieczornych a ustępujące po nocy. Bóle nóg mogą być uogólnione, obejmujące całą kończynę, lub przebiegać wzdłuż żył. Z czasem dochodzi uczucie ciężkości nóg ustępujące po kilkuminutowym odpoczynku z nogami uniesionymi powyżej poziomu serca.
W okolicy nad kostkami mogą pojawić się brązowe plamy, które nie leczone przechodzą w dalsze zmiany skórne: jej ścieńczenie lub stwardnienie, miejscowe zapalenie, ubytek skóry o charakterze owrzodzenia. Towarzyszą im swędzenie, kłucie, parestezje, uczucie palenia lub parzenia, kurcze mięśni nóg.

Postęp choroby prowadzi do nasilającego się bólu nóg, rozwoju żylaków, obrzęku, nawracających stanów zapalnych żył, krwotoku z żylaków i zmian troficznych skóry.

Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej

Objawy przewlekłej niewydolności żylnej mogą wskazywać również na inne choroby w tym m.in. na żylaki i zakrzepicę. Dlatego ważną częścią leczenia tej dolegliwości jest diagnostyka, w której podstawowym badaniem jest ultrasonografia dopplerowska. Jest to bezinwazyjne i bezbolesne badanie służące do obrazowania żył. Dzięki niemu można określić przybliżoną prędkość przepływu krwi, a także wykryć ewentualne zakrzepy w naczyniach krwionośnych. Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej uzależnione jest od wielu czynników, w tym w głównej mierze od stopnia zaawansowania zmian chorobowych.

Zazwyczaj łączy się kilka metod leczenia, po to, żeby uzyskać lepszy efekt końcowy. Podstawowym celem leczenia przewlekłej niewydolności żylnej jest usprawnienie przepływu krwi, a także zmniejszenie dotkliwości objawów.

Zobacz też: Skurcze mięśni nóg: najczęstsze przyczyny! Zobacz, czego brakuje Ci w organizmie?

Dostępne metody leczenia przewlekłej niewydolności żylnej to:

• Kompresjoterapia (terapia uciskowa), która polega na kontrolowanym uciskaniu kończyny po to, by usprawnić przepływ krwi w kierunku serca. W tym celu stosuje się: podkolanówki, pończochy i rajstopy o właściwościach przeciwżylakowych.
• Wypoczywanie i spanie w pozycji leżącej z nogami uniesionymi 15 cm powyżej bioder.
• Fizjoterapia, polegająca na uprawianiu aktywności fizycznej w tym: pływanie, bieganie, spacerowanie, marszobieg i jazda na rowerze.
• Farmakoterapia, która powinna być stosowana wraz z innymi metodami leczenia. Najważniejszą grupą środków w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej są leki flebotropowe, których działanie polega na zmniejszaniu napięcia ścian żył.
• Skleroterapia, która polega na zamykaniu rozszerzonych naczyń krwionośnych.
• Zabieg operacyjny, polegający na podwiązaniu niewydolnego ujścia żyły.

[email protected],  fot. Freepik