Botulizm: jak rozpoznać chorobę i nie zatruć się groźnym jadem kiełbasianym

Botulizm (zatrucie jadem kiełbasianym) jest chorobą powodowaną przez silną neurotoksynę produkowaną przez bakterie Clostridium botulinum w warunkach beztlenowych. Zarodniki tej bakterii występują w glebie, przewodzie pokarmowym zwierząt (w tym ryb) i osadach z dna morskiego.

Choroba może wystąpić po spożyciu skażonej toksyną żywności, a także w wyniku rozwoju bakterii w skażonych ranach oraz u małych dzieci, w wyniku kolonizacji jelit, wzrostu bakterii i produkcji toksyn w świetle jelita.

Te toksyny są jednymi z najsilniejszych znanych nauce. Atakują układ nerwowy (nerwy, mózg i rdzeń kręgowy) i powodują paraliż (osłabienie mięśni).

Większość ludzi całkowicie wyzdrowieje dzięki leczeniu, ale paraliż może rozprzestrzenić się na mięśnie kontrolujące oddychanie, więc jeśli nie zostanie szybko leczony dochodzi do śmierci w około 5 do 10 proc. przypadków.

Objawy zatrucia jadem kiełbasianym

Czas potrzebny do wystąpienia objawów może wahać się od kilku godzin do kilku dni po ekspozycji na bakterie Clostridium botulinum lub ich toksyny.
W zależności od rodzaju zatrucia jadem kiełbasianym, u niektórych osób początkowo występują objawy, takie jak nudności, wymioty, skurcze żołądka, biegunka lub zaparcia.

Bez leczenia zatrucie jadem kiełbasianym ostatecznie powoduje paraliż, który rozprzestrzenia się w dół ciała od głowy do nóg.

Objawy mogą obejmować:

•  opadające powieki;
•  niewyraźne lub podwójne widzenie;
•  osłabienie mięśni twarzy;
• trudności z połykaniem;
• trudności w oddychaniu.

Dzieci dotknięte chorobą mogą również mieć słaby płacz, mieć trudności z jedzeniem i mieć wiotką głowę, szyję i kończyny.

Kiedy iść do lekarza?

Zatrucie jadem kiełbasianym to bardzo poważny stan, który wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Udaj się do  najbliższego oddziału pogotowia ratunkowego lub natychmiast zadzwoń pod numer 999, jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, ma objawy zatrucia jadem kiełbasianym. Leczenie jest tym skuteczniejsze, im wcześniej się rozpoczęło.

Przyczyny i rodzaje zatrucia jadem kiełbasianym

Bakterie Clostridium botulinum występują w glebie, pyle oraz osadach rzecznych i morskich.

Same bakterie nie są szkodliwe, ale mogą wytwarzać bardzo trujące toksyny, gdy są pozbawione tlenu, na przykład w zamkniętych puszkach lub butelkach, stojącej glebie lub błocie, a czasami w ludzkim ciele.

Istnieją 3 główne rodzaje zatrucia jadem kiełbasianym:

• zatrucie jadem kiełbasianym przenoszonym przez żywność  – gdy ktoś spożywa żywność zawierającą toksyny, ponieważ nie została odpowiednio konserwowana.
• zatrucie jadem kiełbasianym rany – kiedy rana zostaje zainfekowana bakteriami.
• zatrucie jadem kiełbasianym niemowlęcym  – gdy dziecko połyka oporną formę bakterii, zwaną zarodnikiem, w zanieczyszczonej glebie lub żywności, takiej jak miód (zarodniki te są nieszkodliwe dla starszych dzieci i dorosłych, ponieważ organizm rozwija przed nimi obronę od około 1 roku życia)

Leczenie zatrucia jadem kiełbasianym

Zatrucie jadem kiełbasianym należy leczyć w szpitalu. Sposób leczenia zależy od rodzaju zatrucia jadem kiełbasianym, ale zwykle obejmuje:

• neutralizację toksyn za pomocą zastrzyków specjalnych antytoksyn lub przeciwciał;
• wspomaganie funkcji organizmu, takich jak oddychanie, aż do wyzdrowienia;

Leczenie nie odwróci żadnego paraliżu, który został już wywołany przez toksynę, ale powstrzyma jego pogorszenie.
U większości osób paraliż, który wystąpił przed leczeniem, będzie się stopniowo poprawiał w ciągu kolejnych tygodni lub miesięcy.

Zapobieganie zatruciu jadem kiełbasianym

W wyniku wysokich standardów higieny żywności w Polsce szanse na zarażenie jadem kiełbasianym przenoszonym przez żywność z żywności kupowanej są niewielkie.

Istnieje nieco większe ryzyko, jeśli produkujesz własną żywność, szczególnie jeśli wiąże się to z puszkowaniem.Jednak przestrzeganie procedur higieny żywności i zaleceń dotyczących puszkowania zmniejszy wszelkie ryzyko.

Nie jedz żywności z wybrzuszonych lub uszkodzonych puszek i unikaj jedzenia cuchnących konserw, żywności przechowywanej w niewłaściwej temperaturze i przeterminowanej żywności.

Użytkownicy heroiny powinni unikać wstrzykiwania heroiny w mięśnie. Wstrzykiwanie heroiny dożylnie lub palenie może zmniejszyć ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym, chociaż nieużywanie heroiny jest zdecydowanie najlepszym sposobem postępowania!

W wielu przypadkach zatrucia jadem kiełbasianym niemowląt konkretna przyczyna nie jest zidentyfikowana, więc nie zawsze można temu zapobiec. Należy jednak unikać podawania dzieciom poniżej 1 roku życia miodu, ponieważ wiadomo, że zawiera zarodniki Clostridium botulinum. (opr. na podst. NHS)