Nie jesteś alergikiem? Nie trafiłeś jeszcze na "swój" alergen...

Zobacz też: Tatuaże ma już 20 procent młodych Europejczyków. Niebawem będą bezpieczniejsze

Europejska Agencja Chemikaliów szacuje, że uczulenia na chemikalia stosowane w wyrobach tekstylnych i skórzanych występują nawet u 5 milionów ludzi w Europie, a każdego roku pojawia się 180 tys. nowych przypadków takich uczuleń.

Reakcje alergiczne na określony alergen, czyli substancję wywołującą uczulenie, mają zmienne nasilenie: od łagodnego (swędzenie i zaczerwienienie skóry) do cięższego (masywny obrzęk, zmiany skórne oraz powstawanie strupów i łusek podczas zaostrzeń), po zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne. Wszystko zależy to od tego, jak silnie działa dany alergen. Na rynku unijnym w obrocie znajduje się ponad 14 tysięcy substancji z pewnymi oznakami działania uczulającego na skórę. Należą do nich np. związki chromu VI, niklu i kobaltu oraz formaldehyd.  

Chemikalia te mają wiele zastosowań i można je znaleźć w wielu produktach. Mogą to być barwniki znajdujące się w tekstyliach lub  środkach czyszczących. Inne chemikalia mogą być obecne w niskich stężeniach jako zanieczyszczenia surowców lub ślady po procesie produkcyjnym. 

Jak przebiega uczulenie

Rozwój uczulenia skóry rozpoczyna się, gdy substancja uczulająca aktywuje układ odpornościowy. Pierwszy kontakt z substancją uczulającą zwykle nie powoduje widocznych objawów. Jednak ponowna ekspozycja na tę samą substancję może spowodować, że alergia objawi się po kontakcie z tą substancją. Powtarzane uczulenie jest skutkiem zdrowotnym, który może prowadzić do trwałej wrażliwości na określony alergen, a osoby uczulone muszą unikać ekspozycji na alergen do końca życia, jeśli chcą uniknąć objawów.

Uczulenie skóry jest nieodwracalne i nie można go wyleczyć, ale objawy mogą się zmniejszyć, jeśli unika się narażenia. Ponadto późniejszy kontakt z podobnymi substancjami może powodować reakcje alergiczne, nawet jeśli to nie ta substancja wywołała pierwotną reakcję alergiczną - jest to znane jako reaktywność krzyżowa. 

Trudno jest uniknąć narażenia na działanie substancji uczulających skórę, takich jak te, które występują w wyrobach tekstylnych i skórzanych. Może to być szczególnie problematyczne, jeśli osoby uczulone nie są świadome, na jaki alergen reagują.

Europejska Agencja Chemikaliów i państwa członkowskie identyfikują substancje uczulające skórę na podstawie danych rejestracyjnych zebranych od przemysłu. Dane te, wraz z informacjami z kilku innych źródeł, są sprawdzane i po zidentyfikowaniu nowej potencjalnej substancji wzbudzającej obawy można wprowadzić odpowiednie regulacyjne środki zarządzania ryzykiem. Na przykład, jeżeli wiadomo, że substancje powodują alergie skórne, Unia Europejska może zdecydować, że powinny podlegać zharmonizowanej klasyfikacji i oznakowaniu lub że ich stosowanie powinno zostać ograniczone w celu ochrony obywateli.

Istnieje niewiele ponad tysiąc chemikaliów, które zgodnie z rozporządzeniem  w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania CLP zostały sklasyfikowane jako działające uczulająco na skórę. Firmy, które dostarczają na rynek UE jakąkolwiek substancję ze zharmonizowaną klasyfikacją, muszą klasyfikować i oznakować substancję – jak również wszelkie mieszaniny zawierające tę substancję. Wymóg etykietowania nie obejmuje jednak artykułów takich jak odzież, bielizna pościelowa czy obuwie.

Gdzie kryja się alergeny kontaktowe

Chrom VI , stosowany w wyrobach skórzanych,  np. butach, rękawiczkach i torebkach, podlega ograniczeniom od maja 2015 r. Oszacowano, że ograniczenie to może zapobiec 11 tysiącom nowych przypadków alergii skórnych każdego roku, oszczędzając ponad 350 mln EUR w zmniejszeniu zwolnień chorobowych i kosztów leczenia. Stosowanie chromu VI jest również ograniczone w cemencie i mieszankach zawierających cement, które nie mogą zawierać więcej niż 2 mg/kg substancji.

Nikiel od dawna jest główną przyczyną alergii skórnych w Europie. Od 2005 roku jest on ograniczony w artykułach, które mają długotrwały kontakt ze skórą, takich jak kolczyki, naszyjniki, zegarki na rękę i zamki błyskawiczne w odzieży. Stosowanie fumaranu dimetylu (DMF), substancji chemicznej przeciw pleśni, która była powszechnie stosowana w saszetkach towarzyszących wyrobom konsumenckim, takim jak buty i sofy, zostało ograniczone w UE od 2012 roku.

W 2017 r. ECHA, Dania, Włochy i Norwegia zaproponowały ograniczenie ponad 4 tysięcy substancji niebezpiecznych, stosowanych w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnym. Jak wskazują badania, 68 proc. osób z tatuażami zgłosiło problemy ze skórą, a 6 proc. zgłosiło uporczywe objawy skórne. By chronić obywateli Europy, od stycznia 2022 r. na mocy rozporządzenia REACH w UE ograniczone zostanie stosowanie tysięcy niebezpiecznych chemikaliów używanych w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnego. (żródło: ECHA) Fot. Pixabay