Bolesna dolegliwość, której lepiej nie ignorować! Po czym rozpoznać zanokcicę paznokci?

Zanokcica palca lub palców to choroba, która rozwija się z powodu wniknięcia do organizmu bakterii. Głównymi patogenami ją wywołującymi są gronkowiec oraz bakterie gram ujemne. Zanokcicę paznokcia prawidłowo powinniśmy nazywać schorzeniem wału paznokciowego, czasami obejmującego płytkę paznokciową. Jej rozwój w pierwszej kolejności obejmuje skórę i tkankę podskórną tkanek otaczających paznokieć. Schorzenie może dotyczyć zarówno dłoni, jak i stóp i obejmować jeden lub kilka palców.

Wyróżniamy dwie podstawowe postaci choroby: ostrą i przewlekłą. Postać ostra, która obejmuje wały paznokciowe dłoni lub stóp, jest zazwyczaj zakażeniem bakteryjnym, jedynie czasami związanym z zakażeniem wirusem opryszczki zwyczajnej. Mówimy wtedy o zanokcicy opryszczkowej, która pojawia się głównie u dzieci, cierpiących na opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, na skutek obgryzania paznokci i skórek. Zanokcica przewlekła rozwija się przez dłuższy czas, nie ma charakterystycznego, gwałtownego początku. Za tę postać odpowiadają głównie grzyby z gatunku Candida albicans, którym mogą towarzyszyć nadkażenia bakteryjne. Najbardziej charakterystyczną cechą choroby jest brązowe zabarwienie paznokci.

Zanokcica: przyczyny

Przyczyny powstawania zanokcicy możemy podzielić na miejscowe i ogólne. Przyczyny ogólne znacznie poważniejsze, gdyż związane są z chorobami ogólnoustrojowymi, które mogą mieć groźne skutki dla chorego. Wymienić należy tu schorzenia hormonalne, zaburzenia metaboliczne (np. otyłość) i przyjmowanie leków immunosupresyjnych. Przyczyny miejscowe obejmują przede wszystkim uszkodzenia naskórka w obrębie wału paznokciowego. Takie urazy powstają przy wycinaniu skórek (manicure) oraz przy pracach domowych czy czynnościach zawodowych związanych z ekspozycją dłoni lub stóp na przeciążenia lub ścieranie powierzchni skórnej. Ponadto u dzieci zanokcica jest często wynikiem obgryzania paznokci i skórek. Rozwojowi zanokcicy sprzyjają także zaniedbania higieniczne związane z dbałością o paznokcie i skórę je otaczającą (wrastające paznokcie), co z kolei często zdarza się u osób starszych z ograniczeniami motorycznymi.

Przyczyny zanokcicy to:

• urazy wału paznokciowego, np. w wyniku obgryzania paznokci i skórek oraz nieumiejętnego obcinania paznokci i usuwania skórek, a także podczas prac domowych albo remontowych czy w wyniku uderzeń,
• wrastające paznokcie, 
• brak odpowiedniej higieny,
• długotrwała wilgotność dłoni lub stóp,
• zakażenie bakteryjne,
• zakażenie grzybicze,
• narażenie na drażniące substancje chemiczne,
• skutki uboczne stosowania retinoidów, przyjmowania leków immunosupresyjnych czy niektórych antybiotyków,
• choroby, jak cukrzyca czy otyłość.

Zanokcica – objawy

Zanokcica może przebiegać jako ostre zapalenie wału paznokciowego lub przewlekła postać choroby. Postać ostra zanokcicy najczęściej wywoływana jest urazem i wtedy czynnikiem etiologicznym są takie bakterie jak paciorkowce, gronkowiec złocisty czy pałeczka ropy błękitnej, ale również może to być zakażenie beztlenowcami z jamy ustnej (u małych dzieci ssących palec). Postać ostra trwa do sześciu tygodni. Zanokcica przewlekła zazwyczaj spowodowana jest zakażeniem grzybami, najczęściej z rodzaju Candida.

Objawy zarówno w przewlekłej jak i ostrej postaci zanokcicy są takie same. Należą do nich:

• zaczerwienie, obrzęk i bolesność wału paznokciowego, które z czasem nasilają się,
• powstanie pęcherza wypełnionego ropą,
• wyciek ropnej treści z wału paznokciowego przy ucisku,
• łuszczenie się skóry wokół zmiany,
• sine zabarwienie paznokcia i otaczających go tkanek (jeśli występuje zakażenie pałeczką ropy błękitnej).

Zanokcica – leczenie

Jeśli Twoje objawy wskazują na zanokcicę, udaj się do lekarza dermatologa. Ze względu na charakterystyczne objawy tego schorzenia specjalista zazwyczaj jest w stanie postawić diagnozę po obejrzeniu chorobowo zmienionego miejsca i po wywiadzie z Pacjentem. Jeśli cierpisz na chorobę przewlekłą i przyjmujesz leki, poinformuj o tym dermatologa. W przypadku niejednoznacznego obrazu klinicznego lekarz może zlecić wymaz lub badanie w kierunku HSV.

Leczenie zanokcicy zależy od stopnia rozległości zakażenia. Jeśli objawia się ono jedynie zaczerwienieniem i niewielką bolesnością zazwyczaj wystarczające jest leczenie zachowawcze. W postaci ostrej zanokcicy stosuje się ciepłe okłady z użyciem wody i szarego mydła. Okłady takie łagodzą stan zapalny, obrzęk i przynoszą ulgę choremu. W przypadkach gdy istnieje ropny pęcherz, a ropa sama się nie ewakuowała, konieczne jest postępowanie chirurgiczne.

Wykonuje się nacięcie wału paznokciowego umożliwiające wypływ ropy. Jeśli zakażenie szerzy się pod paznokieć w płytce paznokcia wycina się okienko a ropień drenuje. Niekiedy (na przykład przy wrastającym paznokciu) konieczne jest częściowe (klinowe) lub nawet całkowite usunięcie płytki paznokcia. Można zastosować miejscowo antybiotyki. U pacjentów z obniżona odpornością, m.in. z cukrzycą, stosuje się antybiotyki ogólnie.

W postaci przewlekłej zanokcicy leczenie polega na stosowaniu leków przeciwgrzybicznych takich jak ketokonazol czy flukonazol – miejscowo (maść) lub doustnie oraz antybiotyki doustne (klindamycyna). Antybiotykoterapia nie powinna trwać krócej niż 14 dni. Należy unikać moczenia rąk.

Aby zapobiegać zanokcicy należy pamiętać o dokładnym odkażeniu wszelkich urazów tej okolicy oraz uważnie wykonywać zabiegi kosmetyczne.

Jakie działania profilaktyczne pomagają uniknąć zanokcicy?

Należy przede wszystkim pamiętać, by podczas zabiegów pielęgnacyjnych takich jak manicure i pedicure delikatnie obchodzić się z płytką paznokci oraz skórą wokół nich.

Nie należy nadmiernie wycinać skórek, których uszkodzenie może w krótkim czasie wywołać zanokcicę. Tym samym należy także właściwie i z wyczuciem obcinać paznokcie. Dodatkowo należy przestać obgryzać paznokcie, co także może prowadzić do urazów wywołujących zanokcicę.

Warto także zwracać uwagę na higienę i dezynfekcję dłoni, które mogą uchronić przez zakażeniem bakteriami.

Zobacz też: Śpiączka cukrzycowa – przyczyny, objawy, leczenie

Należy też pamiętać, aby do wszystkich czynności domowych lub zawodowych, które mogą zwiększać ryzyko urazu paznokci zakładać rękawice.

Dodatkowo warto dbać też o nawilżenie skóry dłoni i paznokci, co zmniejszy ryzyko zadzierania się skórek. Należy też pamiętać, by udać się do specjalisty, jeśli cokolwiek dzieje się z paznokciem i jego płytka bądź okolica wokół jest zmieniona.