Sądeckie odzyskiwanie niepodległości. Kiedy uwolniliśmy się od Austriaków?

"Komisya urzęduje dzień i noc bez przerwy"

W Nowym Sączu powołana została Tymczasowa Powiatowa Komisja Likwidacyjna (TPKL), mająca przygotować urząd powiatowy i powiat do zmian organizacyjnych. Przewodniczącym tej komisji wyznaczono Władysława Barbackiego, a jego zastępcą – inspektora kolejowego i szefa warsztatów kolejowych, inż. Henryka Suchanka. Sekretarzem był Feliks Bulsiewicz, inspektor kolejowy, a pozostałymi członkami wybrano: Ludwika Bartoniczka, pracownika kolei, przewodniczącego Powiatowej Rady PPS, Antoniego Brudzianę, sekretarza Magistratu, dr Stanisława Ćwikowskiego, prawnika, Józefa Kubisza, Jana Potoczka, Narcyza Potoczka, Wiktora Oleksego, hr. Adama Stadnickiego, ks. Pawła Szczygła, mjr Kazimierza Trzcińskiego, Władysława Zabrzę, rzemieślnika i Józefa Słabego, wójta Wielogłów. TPKL była filią Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. Mankamentem nowosądeckiej TPKL było to, iż nie cieszyła się ona zaufaniem miejscowej ludności. 

31 października TPKL wydała odezwę, w której zaświadczała o swoim istnieniu. Informowała ponadto o składzie osobowym, a także kierowała się w stronę mieszkańców: „Komisya urzęduje dzień i noc bez przerwy w ratuszu na I. piętrze Nr. drzwi i telefonu 30. i tam przyjmuje wszystkie zgłoszenia”. W ślad za tą odezwą kierownik starostwa, Juliusz Marossányi wystosował nazajutrz, 1 listopada, komunikat, w którym informował mieszkańców powiatu o przejmowaniu władzy administracyjnej w powiecie. Wskazywał TPKL jako uprawnioną do tego zadania. TPKL w Nowym Sączu posługiwała się zaraz powszechniejszą nazwą PKL. 

Tuż po wojnie komisarzem z ramienia Polskiej Komisji Likwidacyjnej był Władysław Zaremba, pracujący wcześniej w Nowym Sączu.  

Zaraz jednak Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie ustanowiła komisarza powiatowego w Nowym Sączu, który swoimi kompetencjami i zadaniami miał objąć powiat nowosądecki. Został nim aplikant notarialny, Franciszek Piątkowski z Łyczanej. Decyzja ta spowodowała właśnie, że W. Barbacki ustąpił z nowo objętej funkcji szefa PKL w Nowym Sączu. Dopiero 14 listopada PKL poinformowała o ustabilizowaniu swojego grona. Prezesem wybrano inż. Henryka Suchanka. 

Komisarz Piątkowski miał za zadanie dokonać złączenia władzy politycznej z władzą administracyjną w powiecie w porozumieniu z Wydziałem Powiatowym. Doszło do tego wydarzenia 2 grudnia 1918 r. Wydział w porozumieniu z Komisarzem PKL uchwalił złączenie dotychczasowej Władzy politycznej powiatowej tj. Starostwa z Władzą autonomiczną tj. Wydziałem Powiatowym. Miało się to odbyć w taki sposób, że Komisarz przejmował kierownictwo nad sprawami, prowadzonymi przez Wydział, ale z zachowaniem odrębności tych spraw i przy zatrudnieniu dotychczasowego personelu Wydziału. Prezes Wydziału przekazał Komisarzowi kierownictwo w Wydziale i oddał mu Kasę Rady Powiatowej.