Prof. oświaty Bogusław Kołcz: to pionierski panteon poetów Sądecczyzny!
Antologia ukaże się na przełomie czerwca i lipca br. Wydawcą książki profesora Farona jest Wydawnictwo Edukacyjne Sp. z o.o. z Krakowa.
Poniżej recenzja książki przygotowana przez prof. oświaty Bogusława Kołcza
Bolesław Faron, Poeci Sądecczyzny. Antologia, nakładem Społeczno-Kulturalnego Towarzystwa „Sądeczanin”, Nowy Sącz 2019
Nowy Sącz i Ziemia Sądecka czeka na kolejną, niezwykle potrzebną pozycję na rynku sandecjanów. Zasłużony dla popularyzacji dziejów miasta i regionu wybitny historyk i badacz literatury współczesnej, „Sądecki Autor” 2015 r., społecznik, dydaktyk i wydawca, prof. dr hab. Bolesław Faron, publikujący od kilkudziesięciu lat książki, artykuły naukowe, teksty krytycznoliterackie, eseje i wspomnienia poświęcone ważnym postaciom, utworom i zjawiskom z dziedziny kultury polskiej i kultury regionalnej spisuje tym razem pionierski i autorski panteon kilkudziesięciu znanych - nie tylko lokalnie - i tworzących na przełomie XX i XXI wieku „Poetów Sądecczyzny”.
Autor setek opracowań i książek poświęconych pisarzom dwudziestolecia międzywojennego, piewcom Bieszczadów, Krakowa, Gorców i Podhala, Władysławowi Orkanowi, Zbigniewowi Uniłowskiemu, Jamie Michalika, a także czasopismom i instytucjom kulturalnym w kraju i na świecie (Akademia Noblowska w Sztokholmie) skupił się tym razem na prezentacji najwybitniejszych poetów wywodzących się z Ziemi Sądeckiej, bądź też podejmujących w swej twórczości tematykę Nowego Sącza i regionu. Przygotowana bardzo solidnie z inicjatywy Społeczno-Kulturalnego Towarzystwa „Sądeczanin” książka bazuje na tekstach rozproszonych prof. Bolesława Farona, publikowanych dotychczas cyklicznie na łamach miesięcznika „Sądeczanin” oraz w portalu sądeczanin.info od kwietnia 2016 r. do listopada 2018 r. Z mało dostępnych szerokim kręgom czytelniczym źródeł powstała pozycja zwarta, pionierska na rynku, cenna i ambitnie dopracowana antologia, zawierająca po raz pierwszy krytyczną analizę dorobku kilkudziesięciu - nieuwzględnianych w dotychczasowych (wyczerpanych w księgarniach) opracowaniach[1] - twórców i piewców kultury naszego regionu. W prestiżowym gronie fachowo zaprezentowanych, omówionych i spopularyzowanych przez badacza poetów sądeckich (skrócony biogram, charakterystyka twórczości i fachowa analiza dorobku oraz załączona bibliografia prac i opracowań, przygotowana przez Martę Treit z Sądeckiej Biblioteki Publicznej) znalazło się 31 nazwisk-rozdziałów: Bronek z Obidzy, Wanda Łomnicka-Dulak, Jerzy Harasymowicz, Barbara Krężołek-Paluchowa, Adam Ziemianin, Maria Kownacka, Danuta Maria Sułkowska, Andrzej Warzecha, Krystyna Dulak-Kulej, Wiesław Kolarz, Władysława Lubasiowa, Małgorzata Lebda, Paweł Szeliga, Joanna Babiarz, Antoni Kiemystowicz, Andrzej Górszczyk, Piotr Krzykalski, Emil Węgrzyn, Tadeusz Basiaga, Jacek Lubart-Krzysica, Wojciech Kudyba, Piotr Trochanowski – Petro Murianka, Jerzy Masior, Przemysław Dakowicz, Henryk Cyganik, Janusz Jedynak, Ignacy Stanisław Fiut, Maria Lebdowiczowa, Andrzej Krzysztof Torbus, Tadeusz Giewont-Szczecina i Marek Basiaga.
Poszczególne rozdziały książki – charakterystyki i omówienia twórczości wybranych poetów opatrzone zostały autorskim wyborem poezji, portretami twórców i książek. Formie i językowi każdego z rozdziałów przyświeca wyraźny cel dydaktyczny i popularyzatorski książki. Wywodzący się z podsądeckiego Czarnego Potoka prof. Bolesław Faron, rektor WSP w Krakowie, nauczyciel akademicki, dyrektor Wydawnictwa Edukacyjnego, minister oświaty i wychowania, radca ambasady i dyrektor Instytutu Polskiego w Wiedniu, w swoim bogatym życiu zawodowym, pracy naukowej i badawczej historyka i krytyka literatury, w działalności dydaktycznej („nauczyciel nauczycieli”), edytorskiej i w swojej wielorakiej aktywności społecznej, zawsze i wszędzie pamięta bowiem o nierozerwalnych korzeniach, łączących go z rodzinną ziemią.
Nowy Sącz, Czarny Potok, Gorce, udział w Radzie Naukowej „Rocznika Sądeckiego” i w Kolegium Redakcyjnym „Almanachu Łąckiego”, konferencje naukowe, sesje i seminaria z dziedzictwa kulturowego Sądecczyzny, sądeckiej kultury i prasy, współpraca z niezwykle prężną w mieście i regionie Fundacją Sądecką i Społeczno-Kulturalnym Towarzystwem „Sądeczanin”, działalność w Towarzystwie Miłośników Ziemi Łąckiej i Klubie Przyjaciół Ziemi Sądeckiej, regularne audycje – „Pejzaże regionalne” w Radiu Kraków, a także publikowanie cyklu świetnie przyjmowanych przez odbiorców wspomnień, związanych z rodziną i regionem, wydaje się traktować prof. dr hab. Bolesław Faron jako nieustanną, wytrwałą realizację nakazu ojca, swoich sądeckich pedagogów i krakowskich profesorów z młodości, realizowanie „wskazań dla synów Podhala” („Nie przecinaj korzeni łączących Cię z rodną ziemią – choćbyś na krańcu świata się znalazł”) ukochanego od czasów dzieciństwa prozaika i poety Władysława Orkana, przede wszystkim zaś synowską i naukową spłatę zaciągniętego w tej „rodnej” ziemi od wielu lat długu.
Przygotowana skrupulatnie i na najwyższym naukowym poziomie, pisana świetnym, zrozumiałym dla szerokiego kręgu odbiorców stylem antologia wzbogaci zapewne wiedzę i ciągle niedocenianą znajomość twórczości literackiej regionu, stanie się również z pewnością pozycją obowiązkową w edukacji literackiej i kulturalnej uczniów sądeckich i nie tylko sądeckich szkół podstawowych i średnich, spotka się także z zainteresowaniem szerszych kręgów lubiących poezję i zainteresowanych życiem kulturalnym regionu. Książka wybitnego badacza i naukowca wypełni lukę w badaniach współczesnej literatury polskiej i zaprezentuje charakteryzowaną przez niego literaturę regionalną w szerokim kontekście kultury krajowej. Spora grupa prezentowanych przez autora „sądeckich” i „regionalnych” nazwisk to przecież twórcy szeroko znani czytelnikom w całej Polsce, autorzy kilku czy kilkunastu tomów poezji i prozy, pisarze nagradzani i popularyzowani w ogólnopolskich almanachach poetyckich, sławieni i upowszechniani w kulturze masowej: autorka powieści dla dzieci Maria Kownacka, mistrzowie pióra Jerzy Harasymowicz i Adam Ziemianin, autor ballady o Titanicu Andrzej Górszczyk, piewca współczesnej piosenki kresowej i lwowskiej Jerzy Masior, poeci i literaturoznawcy Ignacy Stanisław Fiut, Wojciech Kudyba, Przemysław Dakowicz.
Patriotyzm w skali makro, potwierdza w przygotowanej przez siebie antologii prof. Bolesław Faron, budować należy przez patriotyzm w skali mikro. Poeci Sądecczyzny. Antologia w opracowaniu prof. Bolesława Farona bez wątpienia znajdą poczesne miejsce w wielu bibliotekach i szkołach sądeczan. Książka prof. Bolesława Farona będzie wspierać działania kulturalne i dydaktyczne w sądeckich klasach, budzić przywiązanie do uwiecznianej i mitologizowanej w jej wierszach sądeckiej małej ojczyzny, otworzy tej sądeckiej ojczyźnie okno na Polskę i świat. Przygotowywana antologia poetów sądeckich powinna jak najszybciej trafić do wymienianych wyżej szkół, bibliotek i księgarń, inspirować rozwój czytelnictwa, recytacji i interpretacji, zachęcać do udziału w spotkaniach i konkursach literackich, popularyzować wreszcie wrażliwość słowa oraz sławione w niej piękno wśród młodych i starszych pokoleń odbiorców.
Bogusław Kołcz
(prof. oświaty, autor podręczników do nauczania literatury i języka polskiego, autor książek poświęconych historii miasta i regionu oraz artykułów z dziedziny dydaktyki i edukacji regionalnej w szkole).
[1] Zob. np. Wiersze o Sądecczyźnie w wyborze Antoniego Wnęka, Sądecka Oficyna Wydawnicza 1985, Ziemio moja sądecka… Antologia poezji i prozy Janiny Kwiek-Osiowskiej, Sponsor, Kraków 1991, wyd. II 1994 i Wybór tekstów o Sądecczyźnie tejże, wyd. III uzup. i zmienione, Nowy Sącz 2010.
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury”
[email protected], fot. Sądeczanin.info.