Miliony na poprawę dostępności w instytucjach kultury. Nowy program Narodowego Centrum Kultury.

Z biegiem lat społeczeństwo jest coraz bardziej uświadamiane, że ludzie niepełnosprawni nie chcą „kulturalnego getta” chcą uczestniczyć w życiu kulturalnym z całym społeczeństwem. Są dziś instytucje w Polsce, zwłaszcza w dużych miastach, które przykładają szczególna wagę do dostępności, jak na przykład teatry: TR Warszawa, Teatr Baj, gdzie każdy spektakl przygotowywany jest z audiodeskrypcją i napisami dla osób niesłyszących lub tłumaczeniem na język migowy, czy muzea i galerie między innymi warszawska Zachęta, która od lat udostępnia każdą wystawę, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, czy białostocki Arsenał.

Są jednak sfery zupełnie zaniedbane takie jak film. Niewiele tytułów weszło do kin z audiodeskrypcją i napisami, co może dziwić, bo Polski Instytut Sztuki Filmowej, który współfinansuje większość produkcji, wymaga do każdego filmu audiodeskrypcji i napisów w języku polskim, również w przypadku polskich filmów.

Dużo jest jeszcze do zdrobnienia w kwestii wrażliwości społeczeństwa na osoby z niepełnosprawnościami, szczególnie poza dużymi ośrodkami miejskimi. Organizacje pozarządowe organizują kampanie społeczne takie jak np. „Zabierz laskę do kina”. Powstają miejsca np. centrum Hevelianum w Gdańsku, gdzie można usiąść na wózku i pokonać standardową trasę osoby, która porusza się nim na co dzień.

Wiele zmieniły ustawy, które obowiązują od 2019 roku o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami i o zapewnianiu dostępności cyfrowej, stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, które obligują instytucje kultury do podejmowania konkretnych działań i porządkują w tym zakresie sferę życia społeczno-kulturalnego.

Bardzo ważne są programy, które mają na celu pomaganie instytucjom kultury w tworzeniu dostępnej oferty kulturalnej oraz otwieranie ich na współpracę z osobami z niepełnosprawnością i seniorami. Narodowe Centrum Kultury (NCK) na taki cel pozyskało środki europejskie z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) na lata 2021-2027 w ramach działania 3.3 „Systemowa poprawa dostępności” Priorytetu III „Dostępność i usługi dla osób z niepełnosprawnościami”. Instytucja będzie realizowała wieloletni projekt o nazwie „Projektowanie uniwersalne kultury – dostępność w instytucjach kultury”. Pierwszy nabór wniosków jest zaplanowany na 2024 rok. Projekt ma trwać 3,5 roku do marca 2027, a jego wartość wynosi blisko 30 milionów złotych.

W ramach realizacji projektu NCK zakłada wyjście poza dostępność rozumianą jako realizacja wymogów prawnych. Będzie promować traktowanie osób z niepełnosprawnością jako aktywnych uczestników i współtwórców wydarzeń kulturalnych oraz jako potencjalnych pracowników i współpracowników instytucji kultury. NCK udzieli grantowego wsparcia dla 80 instytucji kultury i przeprowadzi największy w swojej historii program szkoleniowy dla zespołów instytucji kultury i koordynatorów dostępności. Projekt zakłada również uruchomienie programu przygotowania do staży, praktyk, wolontariatu i zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w około 45 instytucjach kultury.

Katarzyna Rajtar, ISW, Fot. moritz320/Pixabay.com - zdjęcie ilustracyjne

Źródła:

• https://samorzad.pap.pl/kategoria/dofinansowanie/30-mln-zl-na-dostepnosc-w-instytucjach-kultury-w-nowym-programie-nck
• https://www.nck.pl/dotacje-i-stypendia/dotacje/granty/projektowanie-uniwersalne-kultury-
• http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/1982297;jsessionid=24217BC59C237646C47C17BE29846FE2
• Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (funduszeeuropejskie.gov.pl)