Fatalne wyniki uczniów – to pokazał raport o stanie gminy Nawojowa za 2020 rok

Podczas ostatniej sesji, 2 czerwca, nawojowscy radni zapoznali się z raportem o stanie gminy za poprzedni rok. Dokument ten jest podsumowaniem realizowanych na terenie gminy inwestycji, programów i strategii. To również spora dawka informacji dla mieszkańców o strukturze gminy. Raport jest też podsumowaniem działalności wójta, za które może mu zostać przydzielone absolutorium. Stanisław Kiełbasa, uzyskał jednogłośne absolutorium od radnych.

Dyskusję wśród radnych wzbudziły przede wszystkim fatalne wyniki uczniów z terenu gminy, wysokie koszty utrzymania lokalnej oświaty, a także stawki na wywóz śmieci. Przybliżamy najciekawsze i najważniejsze dane zawarte w raporcie o stanie gminy Nawojowa za 2020 rok.

Gmina, czyli ludzie
Cała gmina Nawojowa pod koniec 2020 roku liczyła 8 724 mieszkańców. Aby wszyscy razem mogli obejrzeć mecz potrzeba by aż trzech stadionów Sandecji, żeby każdy mógł zająć miejsce siedzące. W gminie Nawojowa nieznacznie przeważają kobiety – jest ich o 140 więcej.

W 2020 roku w gminie zawarto 56 małżeństw, a to o 22 mniej niż w 2019 roku. Być może wpływ na to miały ograniczenia wprowadzone z powodu wybuchu pandemii. Nawojowa może się jednak poszczycić dodatnim przyrostem naturalnym. Do grona mieszkańców tej gminy w poprzednim roku dołączyło 119 dzieci (50 dziewczynek i 69 chłopców).

Poprzedni rok przyniósł Nawojowej więcej zgonów. W 2019 roku zmarło 59 osób, a w 2020 już 68. Wśród przyczyn zgonów możemy znaleźć choroby układu krążenia, choroby nowotworowe i chorobę SARS CoV-2.

Mieszkańcy jednak rzadziej niż w poprzednim roku rezygnowali z zamieszkania na terenie gminy – saldo migracji wewnętrznych wyniosło -13. Rok wcześniej z Nawojowej „uciekło” 30 osób.

W pandemicznym roku w gminie Nawojowa zarejestrowano 85 nowych podmiotów, a wyrejestrowano 38. To jednak nie był rekordowy rok w tej dekadzie pod względem zakładania działalności i spółek – rok 2019 jest na czele z 99 zarejestrowanymi podmiotami. Najczęściej wybierane działalności to budownictwo, handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów.

Jeśli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o… środki unijne
W pozyskiwaniu takich środków Nawojowa pozostaje jednym z liderów w naszym regionie (w 2020 roku gminie udało się pozyskać ponad 4 miliony 300 tysięcy złotych). Jak czytamy w raporcie: - Dzięki temu udało się wykonywać ważne i potrzebne lokalnej społeczności prace, bez nadmiernego obciążenia mieszkańców - w przeciwnym razie modernizacja gminy na taką skalę nie byłaby możliwa.

Na potwierdzenie tych słów w raporcie przywołano wyniki Rankingu Oceny Aktywności Gmin realizowanego przez Fundację Sądecką i badaczy z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu. Tutaj można zapoznać się z pełnymi wynikami rankingu. W rankingu za rok 2019 Nawojowa zajęła trzecie miejsce wśród gmin Subregionu Sądeckiego w kategorii „Aktywność inwestycyjna gminy”.

Raport o stanie gminy wskazuje, że Nawojowa nie jest zadłużona, a rok 2020 zakończyła z nadwyżką w budżecie wynoszącą ponad 6 milionów złotych. W dalszej części raportu czytamy jednak: - Według stanu na dzień 31 grudnia 2020r. Gmina Nawojowa nie posiada zadłużenia. Zaplanowane w Uchwale (…) Rady Gminy Nawojowa z dnia 18 grudnia 2020r. w sprawie przyjęcia WPF (Wieloletniej Prognozy Finansowej – przyp. red.) Gminy Nawojowa na lata 2021 – 2027 przychody z kredytów i pożyczek w wysokości 4 098 647,21 zł zamierza się spłacić w latach 2022-2027.

Zaglądamy do gminnego portfela
Średnie wydatki ogółem w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy wyniosły 5 171,19 złotych. Podobną kwotę trzeba zapłacić np. za jednodniowe wypożyczenie Lamborghini Huracan (to auto do setki rozpędza się w niecałe 3 sekundy, a pod maską ma 640 koni mechanicznych).

Średnie dochody ogółem w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy Nawojowa wyniosły natomiast 5 906,25 złotych. Za podobne pieniądze można kupić kilkunastoletnie Audi A3 generacji 8l (w benzynie, 101-konna wersja do setki rozpędza się w niecałe półtorej dnia).

Na co gmina wydaje najwięcej? Według opublikowanego raportu, najwięcej wydatków znalazło się w dziale „Rodzina” (ponad 16 milionów). O dwa miliony mniej gmina wydała na oświatę i wychowanie. Wydatki te stanowiły 31 procent wydatków gminy. W 2020 roku gmina Nawojowa wydała ponad 45 milionów złotych (jest to suma wydatków bieżących i inwestycyjnych). Na taką kwotę wyceniono m.in. dom Johna Lennona na brytyjskim osiedlu St George’s Hill.

W opublikowanym na stronie Biuletynu Informacji Publicznej raporcie znalazła się również obszerna tabela ze wszystkimi zaplanowanymi na rok 2020 inwestycjami. Mieszkańcy mogą też przeczytać wyjaśnienie dlaczego niektóre inwestycje przesunięto, nie zrealizowano lub zrealizowano za mniejsze kwoty.

Zadania wskazane przez mieszkańców w ramach Funduszu Sołeckiego dotyczyły przebudowy, remontu lub wzmocnienia dróg, a także budowy oświetlenia wzdłuż jezdni. Mieszkańcy sołectwa Złotne przeznaczyli 15 tysięcy złotych na budowę placu postojowego w swojej miejscowości.

Nawojowska oświata na słabym poziomie?
Jedną z najbardziej zapalnych kwestii podczas dyskusji radnych gminy Nawojowa był stan lokalnej oświaty, a konkretnie – wyniki uczniów. Na nie wpływ ma m.in. liczebność klas. Jak podkreślają autorzy raportu, mniej liczne klasy cenione są zwłaszcza przez rodziców i nauczycieli. Praca w nich przebiega bardziej komfortowo i z korzyścią dla uczniów. Z drugiej strony, dyrektorzy placówek i samorząd patrzą na oszczędności i wydatki na pensje nauczycieli. Z tej perspektywy korzystniejsze jest utrzymanie bardziej licznych klas.

- Dyskusja na temat efektu liczebności klasy wydaje się daleka od ostatecznego i uniwersalnego rozwiązania, ponieważ jest to zagadnienie niezwykle złożone i kontekstowe. Wiele zmiennych, potencjalnie mogących wpływać na osiągnięcia edukacyjne uczniów, leży wciąż poza zasięgiem narzędzi pomiarowych, jak i pomysłowości badaczy – komentują autorzy raportu.

Dodatkowym problemem w gminie Nawojowa jest spadek liczebności dzieci i młodzieży. W ciągu 5 lat ich liczba uczniów uczęszczających do publicznych placówek na terenie gminy zmniejszyła się o 20 procent. W 2020 roku w nawojowskich szkołach uczyło się 963 uczniów. Najwięcej dzieci uczy się w Szkole Podstawowej w Nawojowej – jest ich 294. Najmniej zaś w szkole w Homrzyskach – tylko 59 uczniów.

Wyniki nawojowskich uczniów w egzaminie ósmoklasisty przedstawiają się bardzo źle zarówno na tle powiatu jak i województwa. Żadna ze szkół nie przybliżyła się swoimi wynikami do średniego wyniku procentowego województwa małopolskiego, który wyniósł 56,66 proc. Średni wynik gminy Nawojowa jest o 14 punktów procentowy niższy od średniej województwa. Tym samym gmina Nawojowa znalazła się na ostatnim miejscu rankingu szkół w powiecie nowosądeckim.

Najlepiej uczniowie poradzili sobie z egzaminem z języka polskiego – średnik wynik dla gminy Nawojowa wyniósł 52 procent. Powyżej średniej wojewódzkiej uplasowali się tylko uczniowie z Żeleźnikowej Małej. Największe wyzwanie dla ósmoklasistów stanowiła matematyka. 36 procent – tyle według średniej osiągnęli wszyscy uczniowie publicznych placówek z terenu gminy na egzaminie z matematyki.

Przyczyn takiej edukacyjnej klęski można doszukiwać się w nauczaniu zdalnym. Jak komentują autorzy raportu u stanie gminy, nikt nie był przygotowany na taką formę prowadzenia zajęć. Uczniowie są przeciążeni ilością informacji, które do nich doceniają, nierzadko nie mają też dostępu do odpowiedniego sprzętu. Gmina próbowała temu zaradzić i zakupiła łącznie 55 laptopów dla uczniów szkół podstawowych.

W nauce zdalnej trudno jest też odnaleźć się nauczycielom, którzy nigdy wcześniej nie musieli prowadzić zajęć z dziećmi i młodzieży za pomocą nowoczesnych form komunikacji.

- Na zdalne nauczanie nie byli przygotowani ani nauczyciele ani uczniowie, a już na pewno cały system edukacji. Dotyczy to zarówno kompetencji, wiedzy, przepisów jak i samego sprzętu – czytamy w komentarzu. - Szybkie zorganizowanie nauki na odległość to w głównej mierze zasługa samych nauczycieli. To oni byli zmuszeni zorganizować nauczanie w taki sposób i takimi metodami aby wszyscy uczniowie mieli takie same szanse na przyswajanie wiedzy.

Z pomocą uczniom przychodzili rodzice czy starsze rodzeństwo. Nie wszystkie rodziny miały też warunki, aby zapewnić każdemu dziecku osobny sprzęt czy pomieszczenie do nauki. Jak zauważają autorzy raportu, uczniowie wiele godzin spędzali przed ekranami komputerów nie tylko w dni powszednie, ale też weekendy.

Dodatkowo, pandemia i wprowadzone nauczanie zdalne znacząco ograniczyły też rozwój kompetencji społecznych i komunikacyjnych najmłodszych mieszkańców gminy. Chociaż, jak zauważają sądeccy psychologowie, na rozliczenie strat i zobrazowanie szkód wyrządzonych przez pandemię przyjdzie czas w przyszłości, już dziś widać, jak na ograniczeniu bezpośrednich interakcji ciepią dzieci.

W raporcie o stanie gminy Nawojowa znalazło się również obszerne wyjaśnienie na temat tego, dlaczego wydatki gminne na oświatę stanowią dla samorządów taki problem. - Oświata finansowana jest gównie ze środków budżetu państwa transferowanych do jednostek samorządu terytorialnego w formie subwencji i dotacji. Niedostatek środków budżetowych szkoły uzupełniają z zasobów gminy. Wielkość subwencji oświatowej ustalana jest według algorytmu przyjmowanego dla konkretnego roku i dzielona między jednostki samorządu terytorialnego według liczby uczniów – czytamy w wyjaśnieniu.

- Przy naliczaniu subwencji brany jest pod uwagę stopień awansu zawodowego nauczycieli, liczbę uczniów w tym niepełnosprawnych, typ szkoły i inne. W budżecie państwa ustala się także środki na wychowanie przedszkolne i inne cele takie, jak np. stypendia szkolne, zakup podręczników – czytamy dalej. - Poziom wykorzystania części oświatowej subwencji ogólnej przez samorządy jest zróżnicowany. Oświata nie jest w stanie sama się sfinansować.

W praktyce gminie wystarcza jedynie na pokrycie kosztów osobowych, czyli płac nauczycieli i personelu pomocniczego oraz nieliczne wydatki bieżące. Na inne wydatki samorząd, jako organ prowadzący szkołę, musi przeznaczyć część swoich dochodów własnych. Jest to problem, z którym zmaga się wiele gmin w Polsce – nie tylko Nawojowa. ([email protected], fot. SS)