Zaloguj się
Rafał Woś zagląda w życiorys Trzydziestolatki – Polski urodzonej w roku 1989
Fragment z rozdziału Kto najlepiej pokazał Trzydziestolatkę
A literatura? A teatr?
Biografia Trzydziestki nie aspiruje przecież do roli przewodnika po wszystkich dziedzinach sztuki w III RP. A jednak bez książek będzie niepełna. Zwłaszcza że w polskiej tradycji od literatury (czy bliskiego jej teatru) oczekujemy wiele. Chcemy, żeby komentowała rzeczywistość społeczno-polityczną. W końcu o Mickiewiczu, Orzeszkowej czy Broniewskim uczymy w szkołach nie dlatego, że pisali o swoich problemach ze zdrowiem albo o wychowaniu dzieci.
Trzydziestolatka zawsze bardzo dbała o to, żeby mieć swoją literacką ekstraklasę. Istnieje prężny rynek wydawniczy oraz obieg literackich nagród. Opiniotwórcze media budują zaś przekonanie, że czytanie ambitnej literatury to wyznacznik przynależności do społecznej elity. Oczywiście wiele firm (Miłosz, Herbert, Szymborska) trzydziestka odziedziczyła po starych czasach. Swoje własne nowe głosy też jednak wychowała. Autorzy tacy jak Andrzej Stasiuk (ur.1960), Olga Tokarczuk (1962), Manuela Gretkowska (1964), Magdalena Tulli (1955) czy Marcin Świetlicki (1961) to postacie, które na szersze wody wypłynęły wraz z trzydziestoletnią. Po nich przyszli młodsi o dekadę, a czasem dwie: Wojciech Kuczok (1973), Jakub Żulczyk (1983), Zygmunt Miłoszewski (1976), Szczepan Twardoch (1979) czy Wioletta Grzegorzewska (1974). Trudno powiedzieć, czy coś ich łączy. Starsi zdają się bardziej (czasami ostentacyjnie) antypolityczni. Zmagają się ze swoimi demonami. Leczą neurozy. Uciekają przed tłumem. Jakby przestraszeni, że ktoś wsadzi im na ramiona ciężar zbyt wielkich oczekiwań.
Młodsi – co do zasady – chętniej sięgają do spraw społecznych. Częściej znajdziemy u nich wątek klasowych spięć wewnątrz nowego polskiego społeczeństwa. Ci drudzy mają też chyba więcej luzu w komentowaniu rzeczywistości. Nie boją się politycznej zwady w portalach społecznościowych. W tym sensie są ciekawsi. Może po nich będzie jeszcze lepiej? Podobnie jest w teatrze, gdzie przemawia do mnie zdecydowanie bardziej twórczość duetu reżysersko-dramatopisarskiego Monika Strzępka (ur.1976) i Paweł Demirski (1979) niż pokolenie Grzegorza Jarzyny (1968) czy Krzysztofa Warlikowskiego (1962). (…).
Rafał Woś, „Zimna trzydziestoletnia. Nieautoryzowana biografia polskiego kapitalizmu”, Mando, 2019
Dziękujemy wydawnictwu WAM za udostępnienie wybranych fragmentów
