ks. Józef Tischner - Mądrość człowieka gór

Ksiądz Józef Tischner był zawsze mocno związany z górami. Cała jego filozofia była przepełniona mądrością ludzi gór. Miał zwyczaj mawiać, że jeśli czegoś nie da się przełożyć na góralski, to znaczy, że w ogóle nie warto się tym zajmować. Jego myśli inspirują, pobudzają do refleksji. W świecie rozdzieranym konfliktami przywracają pokój i poczucie sensu.

Rozdział: Moje Podhale

Los tak zrządził, że urodziłem się na Podhalu*. Kręciłem się razem z rodzicami w okolicach Tatr, prawie zawsze z widokiem na Tatry. Rodzice byli nauczycielami. Kiedy się urodziłem, mieszkali w Tylmanowej nad Dunajcem, potem była Łopuszna, w czasie okupacji – Rogoźnik, trochę Raba Wyżna, a po wojnie z powrotem Łopuszna. I tak wędrowałem tamtejszym krajobrazem. Z tym, że Łopuszna ma dwa takie elementy, które wiążą Podhale ze światem kultury. Jest kościół, mniej więcej z XVI wieku, i jest dworek Tetmajerów, i cała literatura związana z imieniem Tetmajera, nie mówiąc o tym, że w tym dworku swój Dziennik podróży do Tatrów pisał Seweryn Goszczyński. W ogóle Łopuszna jest wsią dość specyficzną, znaną między innymi z tego, że zimowali tam kiedyś konfederaci barscy. Jeszcze do dnia dzisiejszego starzy ludzie powtarzają takie powiedzenie: „Chowojcie dziywcenta, bo konfederaci idom”.

Sama wieś, jak całe Podhale, jest złożona z wielu rozmaitych narodowości. Bo pochodzenie wołoskie, obecność rozmaitych ludzi z całego niemal świata… A matka moja pochodzi z Jurgowa, spod Bukowiny Tatrzańskiej, znad rzeki Białki, wypływającej z Morskiego Oka. Dziadek był właścicielem jakichś tam polan, które dzisiaj są po słowackiej stronie. Sam działał w plebiscycie, który miał ustalić granicę południową Polski po wielu latach rozbiorów. A z Podhalem łączy przede wszystkim kultura. To jest jakiś paradoks, bo stosunkowo biedna wieś podhalańska zdołała wytworzyć w ciągu ostatnich wieków kulturę, która z ogromnym powodzeniem opiera się dzisiaj jeszcze zalewowi kultury wielkomiejskiej, kultury masowej. I myślę, że szczególnie muzyka jest tu interesująca, bo jest ona syntezą wielu wpływów: węgierskich, rumuńskich, słowackich, polskich. Ona tam jest niezwykle uniwersalna, nie mówiąc o tym, że niemal w każdej wsi mieszkali przed wojną Żydzi i Cyganie. Jeszcze do dnia dzisiejszego można spotkać kolonie Romów. I współżycie z nimi bardzo dobrze się zawsze układało. Ma coś w sobie Podhale z szerokich horyzontów – ludzie stamtąd to są przeważnie obieżyświaty. Byli w Ameryce, byli w Niemczech, we Francji, byli na Węgrzech, no, gdzie się tylko dało. Byli także gdzieś za Uralem, na Syberii. Potem wracali do swoich domów, bo tutaj czuli swoją ojczyznę. Ja miałem dość szczególne dzieciństwo. [...]

Ks. Józef Tischner „Mądrość człowieka gór”, Wydawnictwo Znak, Kraków 2019

* Fragment gawędy z cyklu Zapiski ze współczesności nagranej przez ks. Józefa Tischnera 17 stycznia 1994 r. dla Programu II Polskiego Radia.

Skomentuj