"Jednym z pierwszych profesorów był tam Albert Einstein"

Fragment prologu

(…) To von Neumann, jeden z najwybitniejszych matematyków pierwszej połowy XX wieku, sprawił, że w 1936 roku przyjechałem do Stanów Zjednoczonych. Od około 1934 roku prowadziliśmy korespondencję na temat pewnych zawiłych zagadnień czystej matematyki. Właśnie na tym polu zdobyłem uznanie jako młody człowiek, a von Neumann pracował nad podobnymi problemami i zaprosił mnie do nowo powstałego Institute for Advanced Studies w Princeton. Miejsce to jest powszechnie znane, ponieważ jednym z pierwszych profesorów był tam Albert Einstein.

Sam von Neumann należał do najmłodszych profesorów w Princeton. Stał się sławny dzięki swojej pracy na temat podstaw matematyki i logiki, a po latach miał zostać jednym z pierwszych konstruktorów elektronicznych maszyn liczących. (…)

Kiedy zacząłem porządkować swoje myśli, uświadomiłem sobie, że aż do tego czasu – a było to, jak sądzę, około 1966 roku – bardzo niewiele napisano na temat owej szczególnej atmosfery, jaka towarzyszyła narodzinom ery atomowej. Oficjalne opracowania historyczne nie ukazują prawdziwych motywów, uczuć, wątpliwości, nadziei i determinacji ludzi, którzy przez ponad dwa lata pracowali w niezwykłych warunkach. (...)

Gdy tak rozmyślałem o tym wszystkim w małym samolocie lecącym z Albuquerque do Los Alamos, przypomniałem sobie, jakie wrażenie wywarły na mnie niegdyś książki Juliusza Verne’a i H. G. Wellsa, które czytałem w polskim tłumaczeniu. Nawet w chłopięcych marzeniach nie wyobrażałem sobie, że kiedyś wezmę udział w równie fantastycznych przedsięwzięciach. W wyniku tych przemyśleń postanowiłem, że zamiast opisywać życie von Neumanna, spiszę swoją własną historię i swoje wspomnienia dotyczące tych licznych uczonych, którzy wnieśli znaczący wkład w wielkie osiągnięcia techniczne naszego wieku. (…) 

Stanisław Ulam, Przygody matematyka. Autobiografia. Znak Horyzont 2021
Dziękujemy wydawnictwu Znak Horyzont za udostępnienie cytowanych fragmentów