Dobra książka: "Tajemnica węgierskiego manuskryptu", Magdalena Ponurkiewicz (7)

Jesienią pięćdziesiątego szóstego, o ile się nie mylę w listo­padzie, na stacji kolejowej w Muszynie zatrzymano dwa bydlęce wagony i odstawiono na bocznicę. W wagonach siedemdziesięcio­ro dwoje brudnych, głodnych i zmarzniętych dzieci czekało na po­moc. To były dzieci w wieku od kilku do kilkunastu lat. Wtedy to naczelnik stacji Władysław Krupa, który za okupacji był uchodźcą w Keszthely, ruszył na ratunek. Najprawdopodobniej nielegalnie z jego polecenia przetoczono oba wagony do jego rodzinnej miej­scowości, czyli do Marcinkowic koło Nowego Sącza, gdzie proboszcz Jan Góra i mój ojciec, Jan Mróz, natychmiast wezwali mieszkańców 69 do pomocy nieszczęsnym dzieciom. Małych przybyszów zakwate­rowano ostatecznie na jakiś czas w internacie szkoły rolniczej. Mar­cinkowiczanie nie szczędzili sił, aby im pomóc jak tylko się dało.

– Przepraszam, że wejdę w słowo – przerwała opowieść Marta. Czy u was odbyły się jakieś uroczystości rocznicowe?

– Tak. W lipcu 2006 roku, ale zaraz do tego dojdziemy.

– Czy nie było chętnych do adopcji? – zainteresowała się Joanna.

– Nie było o tym mowy! Dzieci zatrzymano w Polsce do czasu, kiedy na Węgrzech sytuacja wróciła do normy i wtedy powróciły do ojczyzny. Nasze dzieci po pobycie w Marcinkowicach pojechały do Krynicy, gdzie zakwaterowano je na jakiś czas w „Hajduczku”. Poza grupą, o której mówię, były inne np.: w Nowym Sączu, Szczawnicy, Zakopanem.

– Boże! Ile łącznie mogło być tych dzieci?

– Na to pytanie nie umiem odpowiedzieć, ale zapewniam, że bar­dzo dużo. A teraz proszę spojrzeć. To album odnaleziony po latach zupełnie przypadkowo, wśród dokumentów naszej parafii. Stał się po jakimś czasie zaczynem do nawiązania serdecznych wzajemnych kontaktów między mieszkańcami Marcinkowic i Keszthely. Ich ini­cjatorem był dyrektor Centrum Kultury w Keszthely Géza Cséby i to dzięki jego zabiegom wmurowano właśnie 10 lipca 2006 roku, pięk­ną marmurową tablicę w przedsionku kościoła w Marcinkowicach. Ta dwujęzyczna tablica jest wyrazem wdzięczności Węgrów za opiekę nad dziećmi w pięćdziesiątą rocznicę wydarzeń.

– Czy Marcinkowice to duża miejscowość?

– Domyślam się, o co pani pyta, pani Marto. Niewielka wieś, ale mieszkają w niej ludzie o gorących sercach. Mieliśmy okazję spłacić część długu zaciągniętego przez Polaków u Węgrów w czasie okupacji. Teraz proszę spojrzeć na zdjęcia. Jest tablica pamiątko­wa i wiele zdjęć z pięćdziesiątego szóstego i pięćdziesiątego siódmego roku. Tu dzieci wymizerowane i straszliwie smutne, a tam zdjęcia z zabawy mikołajkowej w „Hajduczku”.

Czy udało się im kiedyś zapomnieć o koszmarze? – Marta zadała to pytanie, rozumiejąc, jak nikt z czworga rozmówców, tragedię pięć­dziesiątego szóstego roku.

Magdalena Ponurkiewicz, „Tajemnica węgierskiego manuskryptu”, Wydawnictwo Nova Sandec, 2013
Dziękujemy Autorce za udostępnienie cytowanych fragmentów