Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
18/07/2014 - 13:16

Zwycięzcy rankingu gmin Subregionu Sądeckiego. Część V

W ranking Oceny Aktywności Gmin Subregionu Sądeckiego w 2013 roku, opracowanym przez Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej oprócz kategorii podstawowych takich jak Generowanie dochodów, Aktywność inwestycyjna, Efekt polityki społecznej czy pozainwestcyjna działalność gospodarcza, pojawiły się także wskaźniki dodatkowe. Warto je także prześledzić, żeby sprawdzić jak lokalne samorządy radzą sobie na przykład z samofinansowaniem czy zadłużeniem.
Wyznacznikiem tego, jak samorządy radzą sobie z finansowaniem inwestycji środkami własnymi jest Wskaźnik samofinansowania. Jak go policzyć? Jest relacją sumy nadwyżki operacyjnej oraz dochodów majątkowych do wydatków majątkowych (inwestycyjnych). Jeżeli wartość omawianego wskaźnika jest równa 1 – oznacza to, że jednostka samorządu terytorialnego ma możliwość finansować z własnych środków wszystkie przedsięwzięcia inwestycyjne. W sytuacji, kiedy wskaźnik samofinansowania przyjmuje wartość mniejszą od 1, środki finansowe przeznaczone na działania inwestycyjne podejmowane przez gminę pochodzą ze źródeł zewnętrznych. Wartość taka informuje także o poziomie finansowania działalności rozwojowej z własnych środków. Z kolei, gdy współczynnik samofinansowania jest większy od 1, wówczas wartość tej nadwyżki obrazuje pozostający do wykorzystania własny potencjał finansowy, który gmina może przeznaczyć na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych.

Im wyższa jest wartość relacji sumy nadwyżki operacyjnej oraz dochodów majątkowych do wydatków majątkowych (inwestycyjnych), tym mniejsze ryzyko utraty płynności finansowej w związku z nadmiernymi kosztami obsługi zadłużenia. Jednakże wysoka wartość wskaźnika może również świadczyć o niskim poziomie realizowanych inwestycji w stosunku do własnych możliwości.

Z punktu widzenia oceny aktywności gmin Subregionu Sądeckiego, należałoby wziąć pod uwagę drugą z wymienionych interpretacji, która w tej sytuacji opierać się będzie na założeniu, że aktywność określa stopień uczestnictwa organów jednostki samorządu terytorialnego w procesie podejmowania przedsięwzięć rozwojowych, w tym także inwestycyjnych, jak również poziom uczestnictwa w lokalnym życiu gospodarczym. W tym rozumieniu niska wartość wskaźnika samofinansowania oznaczać będzie maksymalizowanie aktywności danej jednostki poprzez wykorzystanie wszelkich możliwości w zakresie podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych. Niemniej jednak, należy wziąć pod uwagę pewne ograniczenia, którymi są tzw. limity zadłużenia (60proc.) oraz obsługi długu (15proc.). Wobec tego najwyższą aktywność będą wykazywały gminy z najniższą wartością omawianego wskaźnika, jeśli nie przekroczą ustawowo wskazanych limitów. Zatem niskich wartości wskaźnika samofinansowania nie można jednoznacznie uznawać za niewłaściwe. Z kolei wysoka wartość wskaźnika samofinansowania może wskazywać na pozostający w gminie potencjał do podejmowania działalności inwestycyjnej lub o pewnej bierności organów gminnych.

Analiza wskaźnika samofinansowania, określającego zdolność gminy do samodzielnego finansowania lokalnych przedsięwzięć inwestycyjnych, wykazała, iż w 2013 roku mieścił się on w przedziale od 0,35 do 12,1. Można zatem stwierdzić, iż gminy wchodzące w skład Subregionu Sądeckiego cechowało znaczne zróżnicowanie pod względem stopnia finansowania działań prorozwojowych ze środków własnych tych jednostek. Jednakże, z uwagi na przedstawione w opracowaniu problemy interpretacyjne, autorzy niniejszego rankingu nie podjęli się dokonywania oceny obliczonych wskaźników samofinansowania. Nie można bowiem jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy niska wartość wskaźnika będzie korzystna dla danej gminy, czy też nie.

Kolejnym dodatkowym wskaźnikiem analizowanych przez ekonomistów PWSZ był wskaźnik zadłużenia i wskaźnik obsługi zadłużenia. Wskaźniki zadłużenia zostały wprowadzone przede wszystkim w celu zabezpieczenia płynnego funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego. Wyróżnić można dwa wskaźniki o charakterze ilościowym limitujące zarówno poziom ogólnego zadłużenia jednostki, jak i wielkość wydatków, które w danym roku budżetowym mogą zostać przeznaczone na obsługę zadłużenia danej jednostki.

W myśl przepisów ustawy o finansach publicznych jednostki samorządu terytorialnego mogą finansować deficyt budżetowy, rozumiany jako różnica pomiędzy wydatkami a dochodami, przychodami pochodzącymi ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę, kredytów, pożyczek, prywatyzacji majątku jednostki, nadwyżki budżetu z lat wcześniejszych, jak również wolnych środków rozumianych jako nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym wynikająca z rozliczeń przychodów z lat wcześniejszych . Trzy pierwsze z przywołanych możliwości finansowania deficytu związane są z zaciąganiem przez jednostki samorządu terytorialnego długu, będącego częścią państwowego długu publicznego. Nie jest to istotny udział, jednakże sam fakt współtworzenia globalnego długu państwa oznacza, że wszelkie regulacje odnoszące się do państwowego długu publicznego, między innymi konsekwencje przekroczenia ustalonych prawem bezpiecznych limitów, uderzają także i w jednostki samorządu. Z punktu widzenia jednak pojedynczych jednostek kluczową rolę w obszarze długu publicznego odgrywają wspomniane wcześniej wskaźniki ustalające bezpośrednie limity dla wszystkich jednostek.

Łączna kwota długu na koniec rok budżetowego nie może przekroczyć 60 proc. dochodów jednostki. Ponadto ustawodawca wskazał, iż łączna kwota przypadających w danym roku budżetowym: spłat rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, wykup papierów wartościowych wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, potencjalnych kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń gwarancji nie może przekroczyć 15 proc. planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego. Natomiast gdy relacja państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto (PKB) przekroczy 55 proc., dopuszczalne zadłużenie obniża się do 12 proc. z wyjątkiem zobowiązań zaciągniętych przed ogłoszeniem tej relacji. Ustawodawca określił, iż wydatki na obsługę zadłużenia nie mogą przekroczyć 15 proc. dochodów ogółem. Do wydatków na obsługę zadłużenia zalicza się spłaty kapitału wraz z odsetkami oraz potencjalne spłaty wynikające z wystawionych gwarancji i poręczeń.

Równocześnie wielkości wskaźników uzyskane przez poszczególne jednostki nie stanowią podstawy porównań wartościujących (lepszy-gorszy), ze względu na przyjęty sposób oceny wskazujący, że dopóki wartości poszczególnych wskaźników mieszczą się w przyjętych limitach, sytuację jednostki należy traktować jako stabilną. Z punktu widzenia celu niniejszego opracowania niemożliwym jest więc wykorzystanie któregokolwiek ze „wskaźników zadłużenia" do oceny działalności władz lokalnych. Wskaźniki zadłużenia oraz obsługi długu przestały obowiązywać z końcem 2013 roku. Od 2014 roku jedynym ograniczeniem zaciągania długu przez jednostki samorządu terytorialnego będzie tzw. indywidualny wskaźnik zadłużenia (IWZ).

Analizując wielkość wskaźnika ogólnego zadłużenia wśród gmin Subregionu Sądeckiego można zauważyć, że wykazuje on bardzo duże zróżnicowanie. Obok jednostek, które osiągnęły wartości minimalne (Grybów, Nawojowa, Ropa), pojawiają się także i te, które uzyskały wartości bardzo wysokie przekraczające przyjęty próg 60 proc.. Są to gminy: Biecz i Rytro. Pewną analogię można zaobserwować w przypadku wskaźnika obsługi zadłużenia. Najniższe wartości tego wskaźnika wykazały gminy: Chełmiec, Grybów, Kamienica, Korzenna, Łukowica i Stary Sącz. Są jednak i takie gminy (Dobra, Rytro), w których został przekroczony limit 15 proc.


(m)
Fot.sxc.hu
 






Dziękujemy za przesłanie błędu