Zwycięzcy rankingu gmin Subregionu Sądeckiego. Część III

Co zatem składa się na aktywność inwestycyjną gminy? Między innymi udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem. Wydatki to po prostu środki przekazywane z budżetu miasta czy gminy na realizację zadań. Dzielimy je na bieżące i majątkowe. Te bieżące to między innymi różnego rodzaju dotacje, wynagrodzenia, zasiłki i zapomogi, czy też wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i obsługiwanych przez nie organów.

Wydatki majątkowe budżetu obejmują z kolei wydatki inwestycyjne i jednostek budżetowych oraz dotacje celowe przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji konkretnych inwestycji. To także wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego.

Analiza struktury wydatków jednostek samorządu terytorialnego w podziale na wydatki bieżące i majątkowe przeprowadzona przez ekonomistów sadeckiej PWSZ pozwala na dokonanie oceny stopnia zaangażowania posiadanych środków na cele inwestycyjne.
Który samorząd był pod tym względem najlepszy? Najwyższy udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem w 2013 roku miała Muszyna. Drugie miejsce zdobyła Mszana Dolna (miasto), niewiele niższy wskaźnik osiągnęła Piwniczna.

Wartom prześledzić także wskaźnik relacji wydatków majątkowych do wydatków na obsługę zadłużenia. To kolejna cześć składowa aktywności inwestycyjnej samorządu.

Wydatki na obsługę długu publicznego w przypadku samorządów obejmują miedzy innymi oprocentowanie zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez gminę czy miasto poręczeniami i gwarancjami. Konstrukcja wskaźnika relacji wydatków majątkowych do wydatków na obsługę zadłużenia opiera się na zależności, jaka zachodzi pomiędzy zrealizowanymi w danym roku budżetowym w danej jednostce samorządu wydatkami majątkowymi a wydatkami przeznaczonymi na obsługę zadłużenia. Przyjęta w opracowaniu PWSZ interpretacja wskaźnika za korzystniejsze uznaje jego wyższe wartości.

Najwyższą wartość omawianego wskaźnika uzyskała gmina Grybów (0,1500). Oprócz tej jednostki w grupie liderów znalazło się jeszcze 5 gmin z powiatu nowosądeckiego (Korzenna, Stary Sącz, Nawojowa, Chełmiec i Podegrodzie). Znacznie mniejszą reprezentację w grupie liderów miał powiat limanowski (3 jednostki), jednakże 2 gminy z tego powiatu (Kamienica i Łukowica) zajęły wysokie lokaty w klasyfikacji ogólnej (miejsca 2-3). W „czołowej dziesiątce” znalazła się natomiast tylko 1 gmina z powiatu gorlickiego (Ropa).

Na aktywność inwestycyjną samorządów warto spojrzeć także z punktu widzenia wydatków majątkowych na transport i łączność, w przeliczeniu na jednego mieszkańca.

Transport jako część infrastruktury technicznej, stanowi inwestycyjna zachętę do prowadzenia działalności gospodarczej, a dla lokalnych przedsiębiorstw jest po prostu warunkiem istnienia. Wydatki majątkowe na transport i łączność obejmują drogi publiczne gminne i powiatowe.

Analiza wydatków gmin powiatów gorlickiego, limanowskiego, nowosądeckiego i Nowego Sącza w przeliczeniu na jednego mieszkańca wykazała, że najwyższy wskaźnik ma gminie Muszyna. Wartość wydatków majątkowych na transport i łączność w gminie Muszyna była trzykrotnie większa niż w przypadku drugiego miejsca, czyli gminy Piwniczna-Zdrój (683 zł). Trzecie miejsce w tym zestawieniu zajęła gmina Ropa, z wartością wskaźnika na poziomie 563 zł.

Częścią składową aktywności inwestycyjnej samorządów są wydatki majątkowe na oświatę i wychowanie. Można je podzielić na wydatki bieżące i wydatki majątkowe, które obejmują wydatki inwestycyjne. Wydatki bieżące to między innymi wynagrodzenia i uposażenia zatrudnionych osób, zakupy towarów i usług, koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem i realizacją ich statutowych zadań. Natomiast wydatki majątkowe na oświatę i wychowanie stanowią istotny element wspierania rozwoju potencjału ludzkiego w gminie.

W opracowaniu wykorzystano wskaźnik wydatków majątkowych na oświatę i wychowanie w przeliczeniu na jednego mieszkańca danej gminy.

Największa wielkość wskaźnika wystąpiła w gminie Łącko (321 zł). Wysokość wydatków majątkowych na oświatę i wychowanie w tej gminie w przeliczeniu na mieszkańca, znacząco przewyższyła wydatki innych gmin powiatu gorlickiego, limanowskiego, nowosądeckiego i miasta Nowego Sącza. Drugie miejsce zajęła gmina Niedźwiedź, z wartością wskaźnika na poziomie 176 zł. Wysokość wydatków majątkowych na oświatę i wychowanie w tej gminie była dwukrotnie niższa niż w gminie Łącko. Trzecią lokatę uzyskała gmina Podegrodzie, w której wielkość wydatków majątkowych na oświatę i wychowanie w przeliczeniu na mieszkańca wyniosła 141 zł.

Samorząd gminny odgrywa bardzo ważną rolę w prowadzeniu polityki mieszkaniowej stanowiącej także element aktywności inwestycyjnej gminy. To, jak gmina prowadzi politykę mieszkaniową, ma bezpośrednie przełożenie na jakość życia jej mieszkańców.

Jak kształtują się wydatki na gospodarkę mieszkaniową poszczególnych gmin Subregionu Sądeckiego? Najlepszym wskaźnik stanowią poniesione przez gminy wydatki, w przeliczeniu na jednego mieszkańca.

Najlepsza w tej kategorii okazała się w Mszana Dolna (miasto), gdzie na osobę przypadało aż 461 zł. Na drugim miejscu znalazła się gmina Krynica-Zdrój z wynikiem 179 zł. Na trzeciej pozycji uplasowały się gminy: Muszyna i Korzenna, w których na osobę przypadało 74 zł.

Aktywność inwestycyjna gminy przejawia się także w wydatkach na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska stanowi istotny element budżetu każdego samorządu. Co obejmują tego rodzaju wydatki? To między innymi gospodarka ściekowa i ochrona wód, gospodarka odpadami, oczyszczanie miast i wsi, utrzymanie zieleni, Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej czy Inspekcję Ochrony Środowiska.

Kwoty wydatków na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w badanych 39 gminach Subregionu Sądeckiego charakteryzowały się w 2013 roku wyraźnym zróżnicowaniem. W grupie wszystkich analizowanych jednostek samorządu terytorialnego pierwsze miejsce pod względem wysokości omawianych wydatków w przeliczeniu na 1 mieszkańca zajęła gmina Łukowica, z kwotą 472 zł. O 70 zł mniej wydała gmina Uście Gorlickie, która przeznaczyła na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (w przeliczeniu na mieszkańca) 402 zł, zajmując tym samym drugie miejsce w ogólnej klasyfikacji. W gronie liderów znalazła się również gmina Słopnice z wynikiem 395 zł (o 77 zł niższym od najwyższego), która zajęła trzecie miejsce.

Ważnym elementem aktywności inwestycyjnej samorządów są także środki unijne. W opracowaniu ekonomistów sadeckiej PWSZ policzono wysokości pozyskanych przez gminę czy miasto środków unijnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wielkości kwot uzyskanych przez poszczególne gminy Subregionu Sądeckiego w 2013 roku charakteryzowała się znaczną rozbieżnością.

Największą wartość omawianego wskaźnika (1466 zł) osiągnęła w analizowanym okresie gmina Muszyna, zajmując tym samym pierwsze miejsce wśród 39 badanych jednostek. Na drugim miejscu z kwotą niższą od najwyższej aż o 898 zł znalazło się miasto Grybów (568 zł). Trzecią pozycję w rankingu pod względem wartości środków unijnych zajęła z kolei gmina Słopnice z wynikiem 375 zł na 1 mieszkańca.

Pozyskiwanie środków unijnych znacząco zwiększa potencjał inwestycyjny miasta czy gminy. Z kolei ich ilość i właściwe wykorzystanie jest wyznacznikiem kreatywności władz samorządowych oraz ich zdolności do wykorzystywania nadarzających się szans na realizację nie tylko przedsięwzięć infrastrukturalnych ale również projektów związanych z rozwojem społeczności lokalnych.

Oprac. (mika)
fot. sxc